From Atheism to Theism: A Case Study

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1775 - 1800, 24.07.2023

Fatma Baynal

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1198435

Öz

Abstract Studies on belief and unbelief are among the significant topics of the psychology of religion. Especially today, some studies show that curiosity and tendencies related to disbelief such as atheism and agnosticism have gained popularity among adolescents and young individuals. One of the most important reasons for this situation is the rapid increase in information and communication networks. The easy accessibility of information allows people to research topics that they are curious about. The subject of this study is to examine the factors related to the tendency towards belief or disbelief. For this purpose, the factors of turning from theism to atheism and from atheism to theism were investigated. The case study method, one of the qualitative research methods, was used in the study. Findings were obtained by subject-to-content analysis of semi-structured interview data. In addition, the study examined the participant’s studies and comments on social media to provide more in-depth information about the participant. As a result of the research findings, it has been determined that there are different factors related to disbelief or the tendency to believe.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, atheism, theism, religion, case study

Ateizmden Teizme: Bir Vaka İncelemesi

Öz

İnanç ve inançsızlık ile ilgili çalışmalar, din psikolojisinin önemli konuları arasında yer almaktadır. Özellikle günümüzde ateizm, agnostisizm gibi inançsızlıkla ilgili merak ve eğilimlerin ergen ve genç bireyler arasında popülerlik kazandığına dair araştırmalar söz konusudur. Bu durumun en önemli nedenleri arasında bilgi ve iletişim ağının hızlı bir şekilde artması gelmektedir. Bilginin kolayca ulaşılabilirliği, insanları merak ettiği konulara yönelik araştırma yapmalarına olanak sağlamaktadır. Bu çalışmanın konusu, inanç veya inançsızlığa yönelimle ilgili etkenlerin incelenmesidir. Bu amaçla teizmden ateizme ve ateizmden teizme yönelmenin faktörleri araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış mülakat verileri, içerik analizine tabi tutularak bulgular elde edilmiştir. Ayrıca araştırmada katılımcının çalışmaları ve sosyal medyada yaptığı yorumlar incelenerek katılımcı hakkında daha derinlemesine bilgi elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırma bulguları neticesinde inançsızlığa veya inanca yönelmekle ilgili farklı etkenlerin olduğu tespit edilmiştir. Bunların başında kişisel özellikler, çevre, araştırma/okuma ve eğitim gelmektedir. Özellikle kişisel özelliklerle entelektüel araştırmaların, inanç ve inançsızlık konusunda etkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, ateizm, teizm, din, vaka incelemesi

Kaynakça

• Ablak, M. (2012, Temmuz 30). Ateistken Müslüman Olan Halit Kreutschas: Müslümanlar birlik olmalı. https://www.yeniasya.com.tr/dizi/ateistken-musluman-olan-halit-kreutschas-muslumanlar-birlik-olmali_139855.
• Allport, G. (2004). Birey ve Dini (B. Sanbur, Çev.). İnsan Yayınları.
• Altemeyer, B., & Hunsberger, B. (1997). Amazing Conversions: Why Some Turn to Faith and Others Abandon Religion. Prometheus.
• Aslan, A. (2002). Analitik Pozitif Ateizmin Bir Eleştirisi: Michael Martin. İslam Araştırmaları Dergisi, 7, Art. 7.
• Atsız, H. (2000). Ateizmin Psikolojik Gerekçeleri ve Teizmin Cevapları [Yüksek Lisans Tezi]. 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baynal, F. (2017). Tarikat ve Cemaat Ekseninde Kadın. Rağbet Yayınları.
• Baynal, F. (2021). Ateizm ve Hayatın Anlamı. Emin Yayınları.
• Bozdağ, Y., & Yalçınkaya Alkar, Ö. (2018). Sınır (Borderline) Kişilik Bozukluğu: Bir Vaka Çalışması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 5(2).
• Bozyiğit, A. (2020). İslam Felsefesinde Ruh- Beden İlişkisi. Turkish Studies, 15(6), Art. 6.
• Burger, J. (2016). Kişilik. Kaknüs Yayınları.
• Cengiz, H., & Çarıkçı, İ. H. (2019). Materyalist ve Spiritüalist Dünya Görüşlerinin Otantik Tutum ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), Art. 3.
• Çabuk, O. C. (2018). Terk Edilmiş Bir Çocuğu Anlamak: Bir Vaka Örneği. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 2(3), 40-48.
• Çakmak, M. (2019). Tasavvufi Eğitimde Kişilik Gelişimi ile Günümüz Kişisel Gelişiminin Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çinici, M., & Kızılgeçit, M. (2021). İnanç Eğilimi: Monoteizm (Tek Tanrı İnancı) Ölçeği. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(20).
• Demirci, E. (2014). Ahlaki Olgunluk ve Dindarlık Arasındaki İlişki [Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergezen, E. (2004). Günümüz Ateistlerinde Hayatı Anlamlandırma [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Flew, A. (2016). Yanılmışım Tanrı Varmış. Profil Yayınları.
• Göcen, G. (2014). Şükür Pozitif Psikolojiden Din Psikolojisine Köprü. DEM Yayınları.
• Gülfil, D. (2018a). Psikolojik Açıdan Ateizm: Nitel Bir Çalışma [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülfil, D. (2018b). Psikolojik Açıdan Ateizm: Nitel Bir Çalışma [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günaydın, F. (2017). İmam Hatip Liselerinde İnanç Soru(n)ları. İçinde Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm (ss. 321-335). Ensar Yayınları.
• Gündoğar, H., & Yürgüç, M. S. (2019). Deizm Bağlamında Ortaöğretim Okullarında İnanç Algısı -Adıyaman Örneği. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), Art. 11.
• Güney, S. (2008). Davranış Bilimleri. Nobel Yayıncılık.
• Hacıkeleşoğlu, H., & Karaca, F. (t.y.). Ebeveyn Tutumlarının Tanrı Tasavvuru İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53, 195-236.
• Harmon, J. S. (2019). Religious Conversion to Educated Atheists to Christianity in Six Contemporary Western Countries. [Doktora Tezi]. University of Birmingham.
• Karslı, N., Gencer, N., & Cengil, M. (2020). Beş Faktörlü Kişilik Yapısı ve Dindarlık. İçinde Dindarlık, Kişilik ve Ruh Sağlığı. Çamlıca Yayınları.
• Kayıklık, H. (2005). Psikolojik Açıdan İnanç, İman ve Şüphe. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 46(1), Art. 1.
• Keysar, A., & Navarro-Rivera, J. (2013). A World of Atheism: Global Demographics. İçinde The Oxford Handbook of Atheism. Oxford University Press.
• Kirkpatrick, L. A. (2005). Attachment, Evolution and The Psychology Of Religion. The Guilford Press.
• Köknel, Ö., Özuğurlu, K., & Bahadır, G. A. (1993). Davranış Bilimleri. İÜTF.
• Krueger, J. (2013). The Road to Disbelief: A Study of The Atheist De-Conversion Process. Jurnal of Undergradate Research, 16.
• Kulaksızoğlu, A. (2005). Ergenlik Psikolojisi. Remzi Kitabevi.
• Kurt, A. (2008). İslam ve Geri Kalmışlık Sorunu (Sy 2). 17(2), Art. 2.
• Lang, J. (2013, Temmuz 10). Bir Matematik Profesörünün Ateistlikten, İslam’a Dönüş Hikayesi. [Video paylaşım sitesi]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=bLQ6pCDIKXg
• Langston, J., Powers Albanesi, H., & Facciani, M. (2019). Toward Faith: A Qualitative Study of How Atheists Convert to Christianity. Journal of Religion & Society, 21, Art. 21.
• MAK Danışmanlık. (2020). Türkiye Geneli Gençlik Araştırması. file:///C:/Users/hasan/Downloads/GEN%C3%87L%C4%B0K%20ARA%C5%9ETIRMASI.pdf.
• Martin, M. (1990). Atheism A Philosophical Justification. Temple University Press.
• Mehmedoğlu, A. U. (2013). İnanç Psikolojisine Giriş. Çamlıca Yayınları.
• Oktay, M., & Lokmanoğlu, A. Ş. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Algısı ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73), Art. 73.
• Özkarapınar, Y. (2000). Psikolojinin Kavramsal Yapısı. Ötüken Yayınları.
• Öztürk, İ. (2015). Gordon Allport’un Din Anlayışı [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Peker, H. (2003). Din Psikolojisi. Çamlıca Yayınları.
• Schnell, T., & Keenan, W. J. F. K. (2011). Meaning-Making in an Atheist World. Archive for the Psychology of Religion, 33, 55-78.
• Sevi, E. S. (2009). Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Kuramı: Mizaç ve Karekter Envanteri (TCI) İle Beş Faktör Kişilik Envanterinin (5FKE) Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevinç, K. (2017a). Ateizmin Boyutları ve Tipleri. İslami İlimler Dergisi, 12(3), 101-132.
• Sevinç, K. (2017b). İnançsızlık Psikolojisi. Çamlıca Yayınları.
• Sinanoğlu, M. (2000). İlhâd. TDV Yayınları.
• Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), Art. 2.
• Şentepe, A., & Güven, M. (2015). Kişilik Özellikleri ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(31), Art. 31.
• Şimşek, S. (2018). Ortaöğretim Öğrencileri Arasında Yaygınlaşan Ateizm ve Deizm Düşüncesini Önlemede Din Eğitiminin Önemi [Yüksek Lisans Tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarhan, N. (2012). İnanç Psikolojisi. Timaş Yayınları.
• Topaloğlu, A. (2020). Teizm Ateizm Tanrıtanımazlığın Felsefi Boyutları. İz Yayıncılık.
• Tüzer, A. (2015). Postmodernizm ve Tanrı’nın Ölümü: Öznenin Arkeolojisi Üzerine Bir Deneme. Milel ve Nihal, 19(2), 73-124.
• Vetter, G. B., & Green, M. (1932). Personality and Group Factors in the Making of Atheists. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 27(2), Art. 2.
• Vitz, P. (2013). Faith of the Fatherless the Psychology of Atheism. Ignatius Press.
• Wong, L. F. (2006). From Atheists to Evangelicals: The Christian Conversion Experiences of Mainland Chinese Intellectuals in The United States of America.Doctoral Dissertation. TEC Publications.
• Yapıcı, A. (2017). Postmodern Dönemde Din, Kimlik ve Anlam Problemi. İçinde A. Tüzer (Ed.), Dinin Kaderi: Çağdaş Sorunların Kıskacında Din. Elis Yayınları.
• Yavuz, K. (2013). Günümüzde İnancın Psikolojisi. Boğaziçi Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, E. T. (2020a). İbn Sînâ’da Ruh-Nefs Kavramı ve Ruh Kasidesi Bağlamında Ruhun Bedenle Olan Münasebeti. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 11(2), Art. 2.
• Yıldırım, E. T. (2020b). İslam Felsefesinde İbadetler Ekseninde Dindarlık. Darulfunun İlahiyat, 31(2), Art. 2.