Reassessing the relationship between Turkish nationalism and Anatolianism: Remzi Oğuz Arık's perspective

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 1698 - 1710, 21.12.2024

Alper Kasımoğlu

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1528775

Öz

Anatolianism is an intellectual movement that emerged at the beginning of the twentieth century as a criticism and interpretation of Turkish nationalism and Turkism in particular, centred on the Anatolian geography in the context of Turkish national identity. Turkish nationalism/Turkism was one of the ideas adopted at the end of the XIXth century in order to prevent the disintegration of the Ottoman Empire and to offer a solution to the multinational structure of the empire. Anatolianism is a movement that explains Turkish identity in the context of the historical and cultural richness of Anatolia. Anatolian geography, which has a rich local and national heritage, has played an important role in shaping Turkish national identity. This study aims to evaluate the relationship between the ideologies of Anatolianism and Turkish nationalism from the perspective of Remzi Oğuz Arık. The qualitative research method was used in the study; Arık's works and discourses were analysed through content analysis. Arık, who is one of the important figures of the Anatolianism movement, shows how the Anatolianism movement and the Turkish nationalism movement affect each other with his unique style and perspective in his studies and works. The study, which aims to analyse the historical and cultural phenomena of these two currents of thought in the context of the place and importance of Anatolianism, which explains the elements of Turkish identity with the historical and cultural richness of Anatolian geography, within the context of the Turkish nationalism movement, aims to make an important contribution to a better understanding of the historical foundations of Turkish identity and nationalism.

Anahtar Kelimeler

Anatolianism, Turkish nationalism, Remzi Oğuz Arık

Türk milliyetçiliği ve anadoluculuk arasındaki ilişkiyi yeniden değerlendirmek: Remzi Oğuz Arık'ın perspektifi

Öz

Anadoluculuk, Türk ulusal kimliği bağlamında Anadolu coğrafyasını merkez alarak, XX. yüzyılın başında Türk milliyetçiliğine ve özelinde Türkçülük düşüncesine bir eleştiri ve yorum olarak ortaya çıkmış bir fikir hareketidir. XIX. yüzyılın sonlarında Osmanlı'nın dağılmasını engellemek ve imparatorluğun çok uluslu yapısına karşı bir çözüm önerisi sunmak amacıyla benimsenen düşüncelerden biri de Türk milliyetçiliği/Türkçülüktür. Anadoluculuk düşüncesi, Anadolu coğrafyasının tarihi ve kültürel zenginliği bağlamında Türk kimliğini açıklayan bir akımdır. Zengin yerel ve ulusal bir mirasa sahip olan Anadolu coğrafyası Türk milli kimliğinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu çalışma, Remzi Oğuz Arık'ın bakış açısından Anadoluculuk ve Türk milliyetçiliği ideolojileri arasındaki ilişkiyi değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış; Arık'ın eserleri ve söylemleri içerik analizine tabi tutularak incelenmiştir. Anadoluculuk hareketinin önemli isimlerden olan Arık yaptığı çalışmalarda ve ortaya koyduğu eserlerde, kendine has üslubu ve bakış açısı ile Anadoluculuk akımı ile Türk milliyetçiliği hareketinin birbirini nasıl etkilediği görülmektedir. Türk kimliğinin sahip olduğu unsurları Anadolu coğrafyasının tarihi ve kültürel zenginliği ile açıklayan Anadoluculuk düşüncesinin Türk milliyetçiliği hareketi içindeki yeri ve önemi bağlamında bu iki düşünce akımının tarihi ve kültürel olguları noktasında analiz etmeye amaçlayan çalışma, Türk kimliğinin ve milliyetçiliğinin tarihsel temellerini daha iyi anlama noktasında önemli bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anadoluculuk, Türk milliyetçiliği, Remzi Oğuz Arık

Kaynakça

• Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye'nin oluşumu, (Çev: K. Yükseler), Sarmal Yayınevi.
• Akçura, Y. (2019). Üç Tarz-ı Siyaset, (Ed. F. Uçar), Salon Yayınları.
• Akçura, Y. (1918). Üç Medeniyet, Matbaa-i Amire.Altındağ, N. (2016). “Türk milliyetçiliğinin siyasallaşması ve Batı/Batılılaşma algısı”, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43-64.
• Alver, K. (2001). “Türk kültürü ve Anadoluculuk”. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 133-138.
• Anderson, B. (2006). Hayali cemaatler: Milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması üzerine, (Çev: İ. Savaşır), Metis Yayınları.
• Arık, R. O. (1942). Edibin işe karışması. Millet İlim Fikir Sanat Mecmuası. 1, 19-21.
• Arık, R. O. (1950). Türkiye'de komünizm. Bizim Türkiye Dergisi, 9, 6-7.
• Arık, R. O. (1955). İdeal ve ideoloji. Burhan Kitabevi.
• Arık, R. O. (1969). “Köylerimiz ve köycülüklerimiz”, İdeal ve ideoloji, Milli Eğitim Basımevi.
• Arık, R. O. (1974). Meseleler. Hareket Yayınları.
• Arık, R. O. (1981). Türk inkılabı ve milliyetçiliğimiz. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Arık, R. O. (1983). Coğrafyadan vatana (2. bs.). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Arık, R. O. (2018). Siyasi yazılar, konuşmalar ve Türkiye Köylü Partisi, (Haz. E. Erverdi, M. İ. Kaya). Dergah Yayınları.
• Atabay, M. (2017). Anadoluculuk. T. Bora ve M. Gültekingil (Eds.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-Cilt 4 Milliyetçilik İçinde (515-532), İletişim Yayınları.
• Bakırcıoğlu, Z. (2000). Remzi Oğuz Arık'ın fikir dünyası. Dergâh Yayınları.
• Bora, T. (2017). Türk sağının üç hali: Milliyetçilik, muhafazakarlık, islamcılık. İletişim Yayınları.
• Bülbül, Ö. (2016). Remzi Oğuz Arık ve anadolucu milliyetçilik. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 73-94. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000125
• Cansız, S. (2020). Remzi Oğuz Arık’ın fikir ve hayat coğrafyası. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür-Sanat-Mimarlık Dergisi, 5, 91-115.
• Çınar, M. (2013). Anadoluculuk: Tarihsel ve ideolojik temeller, İletişim Yayınları.
• Çongur, H. R. (2003). Önder ve örnek milliyetçi Remzi Oğuz Arık. Karınca, 799, 42-45.
• Demirel, Y., & Sözen, E. (2013). Nurettin Topçu’nun düşünce dünyasında felsefe ve milliyetçilik. Felsefi Düşünce ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(3), 122-123.
• Evrensel, Ö. (Çev.). (2022). Türklerde milli kimlik arayışı. Anadolu Mecmuası, 1(2), 81-92. https://doi.org/10.23456/anadolu.2022.02.08.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması, (Çev: H. Gür), Dost Kitabevi.
• Gellner, E. (2008). Milletler ve milliyetçilik, (Çev: B. Tırnakçı), İnsan Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türkçülüğün esasları, Parga Yayınevi.
• Hacısalihoğlu, F. (2005). Türk tarihçiliğinde Anadoluculuk düşüncesi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Heyd, U. (1950). Foundations of Turkish nationalism: The life and teachings of Ziya Gökalp, Luzac & Company.
• Kara, M. (2024). Vefatının 70. yılında Remzi Oğuz Arık (1899-1954). Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1, 85-97. https://doi.org/10.32739/ustad.2024.5.63
• Kaya, A. (2003). Remzi Oğuz Arık'ın siyasal düşünceleri. Türk Düşünce Tarihi, 15(3), 40-55.
• Obuz, Ö. (2011). Anadoluculuk akımının doğuşu, Türk Yurdu, 31(292), 316-325.
• Özkırımlı, U. (2005). Contemporary debates on nationalism: A critical engagement, Palgrave Macmillan.
• Pakiş, A. (2013). Kimlik ve siyaset bağlamında Anadoluculuk hareketi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Parla, T. (1989). Ziya Gökalp, kemalizm ve Türkiye'de korporatizm, İletişim Yayınları.
• Sadoğlu, H. (2017). Türk milliyetçiliğinde anadolu tahayyülü: Remzi Oğuz Arık. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 76-83. https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2017.3.3.08.
• Sezer, H. E. (1991). Remzi Oğuz Arık. TDV İslâm Ansiklopedisi, 3, 357-358.
• Smith, A. D. (2002). Ulusların etnik kökeni, (Çev: B. Aksoy), Dost Kitabevi.
• Smith, A. D. (2013). Milliyetçilik, (Çev: Ü. H. Yolsal), Atıf Yayınları.
• Şakar, C. (2006). Topçu’da Türk-İslâm harikası olarak millet ve milliyetçilik. Hece Dergisi, Nurettin Topçu Özel Sayısı, 109, 266-267.
• Tozlu, S. (2010). Anadolu Türk tarihi ve Anadoluculuk. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (9). https://doi.org/10.37009/ataunikkefd.2010
• Uzer, U. (2016). An intellectual history of Turkish nationalism: Between Turkish ethnicity and Islamic identity, Utah University Press.
• Ülken, H. Z. (1976). Millet ve tarih şuuru, Pulhan Basımevi.
• Yıldırım, A. (2018). Anadolu'nun kültürel mirası ve Türk kimliği: Bir inceleme, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yesevi, C. G. (2012). Türk milliyetçiliğinin evrimi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 75-85.
• Yıldız, A. (2014). Ne mutlu Türküm diyebilene: Türk ulusal kimliğinin etno-seküler sınırları (1919-1938), İletişim Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye'nin tarihi, (Çev: Y. Alogan), İletişim Yayınları.