XVIII. Yüzyıl Osmanlı Dış Ticaretiyle İlgili Bazı Değerlendirmeler

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 1, 61 - 76, 01.03.2005

Numan Elibol

Öz

XVIII. yüzyılda Avrupa devletleri Osmanlı dış ticaretinde daha önemli bir yer işgal etmeye ve Avrupalı tüccarlar Osmanlı topraklarında daha fazla boy göstermeye başlamışlardır. Bu dönemde Hollanda ve İngiltere gibi sömürge sahibi Atlantik devletleri başta olmak üzere, bazı Avrupa devletlerinin Osmanlı ticareti düşüş gösterirken, Avusturya ve Rusya gibi Orta ve Doğu Avrupa devletlerinin Osmanlı dış ticaretindeki payı hissedilir şekilde artmıştır. XVIII. yüzyıl sonlarında Avrupa devletleri ile yapılan ticaret, XVIII. yüzyıl sonlarında hammadde ihraç edip mamul mal ithal etme eğilimine giren Osmanlı İmparatorluğu’nun aleyhine dönmüştür. Bu dönemde gayr-ı müslim Osmanlı tüccarları da, hem Osmanlı İmparatorluğu dahilindeki ticaret faaliyetlerinde, hem de kıta Avrupası ile yapılan ticarette söz sahibi olmuşlardır. XVIII. yüzyıl sonlarında yabancı tüccarlara tanınan ayrıcalıklardan yararlanmak isteyen gayr-ı müslim tüccarlar kendilerine tanınan hakları suistimal etme yoluna gitmiş ve bu durum Osmanlı yönetiminin radikal tedbirler almasına yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tüccar, ticaret, Avrupa, gayr-ı müslim, müstemin, Osmanlı ticareti

CERTAIN EVALUATIONS ON THE OTTOMAN FOREIGN TRADE IN THE XVIII. CENTURY

Öz

In the XVIII. century the European countries began to gain predominance in Ottoman foreign trade and so did the European merchants. In this century the total volume of foreign trade of some of the European countries, among which Holland and England was prominent, decreased, while those of Central and Eastern European countries, like Austria and Russia, increased considerably. The balance of trade between Europe and the Ottoman Empire turned to the disadvantage of the latter by the end of the eighteenth century, who had tended to import finished goods and export raw materials. During the same period the Ottoman non-muslim subjecst also began to play an important role both in internal and European trade. Towards the end of the XVIII. century, as the non-muslim subjects of the empire, who wanted to make use of the same privileges of the foreign merchants, showed a tendency to misuse the rights granted to themselves, the Ottoman government took radical steps to stop their abuses.

Anahtar Kelimeler

Merchant, commerce, Europe, non-muslim subject, foreign merchant, Ottoman trade