Gastronomi ve Mutfak Sanatları Öğrencilerinin Akademik Kariyer İlgilerinin Demografik ve Sosyo- Ekonomik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Bir CHAID Analizi

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 1, 1 - 19, 25.03.2025

Beysun Güneri , Ramazan Çağlar

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1550965

Öz

Bu çalışmada, Türkiye'deki gastronomi ve mutfak sanatları bölümü öğrencilerinin akademik kariyer ilgileri ve bunu etkileyen faktörler CHAID analizi ile incelenmiştir. Araştırmada 356 öğrencinin demografik bilgileri, çalışma durumu, staj yapma durumu, mezun olunan lise türü ve cinsiyet gibi değişkenler değerlendirilmiştir. Sonuçlar, Anadolu Lisesi mezunlarının, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi mezunlarına göre akademik kariyer ilgilerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Erkek öğrencilerin duyuşsal ilgi düzeyleri daha yüksekken, kadınların bilişsel ilgileri yüksektir. Tam zamanlı çalışan öğrencilerin duyuşsal ve bilişsel akademik kariyer ilgilerinin daha düşük olduğu, yarı zamanlı çalışan ve çalışmayan öğrencilerin akademik kariyere daha yüksek ilgi gösterdiği gözlemlenmiştir. Staj yapmış öğrencilerin duyuşsal kariyer ilgilerinin daha düşük olduğu, özellikle çalışmayanlar arasında bu farkın daha belirgin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik kariyer, Akademik kariyer ilgisi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları öğrencileri, CHAID analizi

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel etik kuralları çerçevesinde yapılmıştır.

Destekleyen Kurum

Her hangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

The Examination of Gastronomy and Culinary Arts Students' Academic Career Interests in Terms of Demographic and Socio-Economic Variables: A CHAID Analysis

Öz

In this study, academic career interests of students of gastronomy and culinary arts departments in Turkey and factors affecting academic career interests were examined using CHAID analysis. Variables such as employment status, internship status, type of high school graduated from and gender were evaluated in the study for 356 students. The results showed that Anatolian High School graduates had higher academic career interests than Vocational and Technical Anatolian High School graduates. While male students had higher affective interest levels, females had higher cognitive interests. It was observed that students working full-time had lower affective and cognitive academic career interests, while students working part-time, and non-working showed higher interest. It was determined that students who had internships had lower affective career interests, and this difference was especially more pronounced among non-working students.

Anahtar Kelimeler

Academic career, Academic career interest, Gastronomy and Culinary Arts students, CHAID analysis

Kaynakça

• Adeboye, W., Osunronbı, T., Faluyı, D., Abankwa, E., Abraha, S., Adamu-Biu, F., Ahmad, Z., Akhionbare, Corriero, C., C., A., Ibeanusi, I., Inyang, D., Jones, R., Madume, R., Mberu, V., Mitoko, C., A., Nelson-Rowe, E., O’Riordan, M., Shoker, S., the REMED-UK collaborators, & Sofela, A. (2023). Predictors of self-reported research engagement and academic-career interest amongst medical students in the United Kingdom: A national cross-sectional survey. Postgraduate Medical Journal, 99(1177), 1189-1196. https://doi.org/10.1093/postmj/qgad067
• Akın M. H & Akdu, U. (2022). Turizm Akademisyenliği (Ed.) Türker, A ve Karaca K, Ç.: Turizmde Kariyer Alternatifleri ss.363-375 Detay Yayıncılık, Ankara.
• Akoğlu, A., Cansizoğlu, S., Orhan, N., & Özdemir, Z. (2017). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan öğrencilerin sektörde çalışmaya yönelik bakış açıları. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(2), 146-159. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/236
• Aktuna, G., Erdost, T., & Özvarış, Ş. B. (2023). Üniversitede akademik kariyer yapma ile toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(1), 1-14. https://doi.org/10.17942/sted.1065223
• Arthur, M. B. Hall, T & Lawrence, B (1989) Generating new directions in career theory: The case for a transdisciplinary approach. Handbook of Career Theory, 7-25.
• Aksu, G., & Karaman, H. (2016). CHAID Analizi. Herkes İçin Çok Değişkenli İstatistik (1. Baskı, s. 251-273) içinde. Maya Akademi.
• Aksu, G., & Güzeller, C. O. (2016). PISA 2012 matematik okuryazarlığı puanlarının karar ağacı yöntemiyle sınıflandırılması: Türkiye örneklemi. Eğitim ve Bilim, 41 (185), 101-122. DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.4766
• Akyurt Kurnaz, H., & Kurnaz, A. (2018). Önlisans turist rehberliği eğitimi alan öğrencilerin geleceğe ait düşüncelerinin belirlenmesi: Marmaris turizm meslek yüksekokulu örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 8(1), 237-247. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/442419
• Aydemir, S., & Çam, Ş. (2015). Lisansüstü öğrencilerinin lisansüstü eğitimi almaya ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Education, 4(4), 4-16. https://doi.org/10.19128/turje.00354
• Bayraktaroğlu, S. (2003). İnsan Kaynakları Yönetimi, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Bükey, A. (2019). Turizm eğitimi gören üniversite öğrencilerinin iş değeri algılarının kariyer tercihlerine etkisi. Tourism and Recreation, 1(2), 75-86.
• Büyükşalvarcı, A., & Keleş, H. (2019). Turizm Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Motivasyon Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma: Akdeniz Üniversitesi Manavgat Turizm Fakültesi Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 3(4), 597-611. https://doi.org/10.32958/gastoria.578910
• Çalhan, H., Tüfek, H., Nurşen, I. R. K., & Tantalkaya, Z. (2022). Turizm Dergilerinde Yayınlanan “Kariyer” Başlıklı Makalelerin Bibliyometrik Profili. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 10(3), 2490-2514. DOI: https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1102
• Cizrelioğulları, M. N., & Altun, Ö. (2019). Zorunlu Staj Eğitimi Alan Turizm ve Gastronomi Öğrencilerinin Staj Memnuniyetinin İncelenmesi: Doğu Akdeniz Üniversitesi Örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(4), 2447-2465.DOI: https://doi.org/10.21325/jotags.2019.481
• Çavuşoğlu, F. (2021). Lisans düzeyinde gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan öğrencilerin akademik motivasyonlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(2), 136-150.DOI: https://doi.org/10.30625/ijctr.1031956
• Çeşmeci, N., Çalışkan, N., & Özsoy, A. (2020). Turizm rehberliği öğrencilerinin bireysel kariyer hedefleri ve mesleğe yönelik tutumları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8 (2), 852-869 DOI: 10.21325/jotags.2020.584
• Çifci, I., Taspinar, O., & Rather, R. A. (2023). Vocational commitment and postgraduate intentions of gastronomy students: Mediating role of robotics, artificial intelligence, and service automation (RAISA)-based economy concerns. Journal of Hospitality & Tourism Education, 1-13.DOI: https://doi.org/10.1080/10963758.2023.2180376
• Dağyar M., Kasalak, G., & Uğurlu, N. (2020). Academic career awareness and academic career interest among Turkish undergraduate students. Cypriot Journal of Educational Science. 15(5), 937 - 954.DOI:https://doi.org/10.18844/cjes.v15i5.5123
• Demir, Ö. (2024). Gastronomi ve mutfak sanatları alanında tezli yüksek lisans yapma sebepleri ve deneyimleri üzerine nitel bir araştırma. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 7(1), 45-54. DOI: 10.33083/joghat.2024.385
• Demirci, B., Sarıkaya, G. S., & Erol, E. (2020). Türkiye’de gastronomi ve mutfak sanatları eğitiminin değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4), 3311-3324. DOI: 10.26677/TR1010.2020.564
• Deveci, B., Deveci, B., Aymankuy, Y. & Aymankuy, Ş. (2020). Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Akademik Personelinin Eğitim Profili: Devlet Üniversiteleri Üzerine Bir Araştırma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3): 2506-2526. DOI: 10.26677/TR1010.2020.494
• Doğan, N., & Özdamar, K. (2003). CHAID analizi ve aile planlaması ile ilgili bir uygulama. T. Klin. Tıp Bilimleri, 23, 392-397. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-chaid-analizi-ve-aile-planlamasi-ileilgilibir-uygulama-3752.html
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Golde, C. M., & Dore, T., M. (2001). At cross purposes: What the experiences of today's doctoral students reveal about doctoral education. Philadelphia, PA: The Pew Charitable Trusts https://eric.ed.gov/?id=ED450628
• Görkem, O. & Sevim, B. (2016). “Gastronomi Eğitiminde Geç mi Kalındı Acele mi Ediliyor?” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (58). (977-988). https://hdl.handle.net/11499/43309
• Güdek, M. & Boylu, Y. (2017). “Türkiye’de Yükseköğretim Düzeyinde Gastronomi Eğitimi Alan Öğrencilerin Beklenti ve Değerlendirmelerine Yönelik Bir Araştırma” Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4). 489-503. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/335
• Hoare, R. (2004). Using CHAID for classification problems. In New Zealand Statistical Association Conference, Wellington, New Zealand.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (23. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, S., Oğuz, Y. E., & Yılmaz, V. (2020). Turizm öğrencilerinin turizm sektörüne yönelik algılarının sektörde kalma niyetlerine etkisi: ESOGÜ Turizm Fakültesi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-19. https://doi.org/10.17494/ogusbd.763340
• Keleş, Y. (2018). Neden Turizm Eğitimi? Lisans Düzeyinde Turizm Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(4), 229-236. DOI: https://doi.org/10.21325/jotags.2018.306
• Kim, E., Benson, S., & Alhaddab, T. A. (2018). A career in academia? Determinants of academic career aspirations among PhD students in one research university in the US. Asia Pacific Education Review, 19, 273-283. DOI: https://doi.org/10.1007/s12564-018-9537-6
• Koyuncu, I. (2016). Verilerin çok değişkenli istatistiksel analizlere hazırlanması. Herkes için Çok Değişkenli İstatistik (1. Baskı, s. 1-56) içinde. Maya Akademi.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of vocational behavior, 45(1), 79-122.
• Öney, H. (2016). “Gastronomi Eğitimi Üzerine Bir Değerlendirme” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35). 193-203. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1724952
• Özdemir, N., & Önçel, S. (2019). Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Lisans Öğrencilerinin Sektöre Yönelik Algılarının Kariyer Yapma Niyetlerine Etkisi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 1159-1176. DOI: https://doi.org/10.21325/jotags.2019.414
• Roach, M., & Sauermann, H. (2017). The declining interest in an academic career. PLoS ONE 12(9): e0184130. https://doi.org/10.1371/journal.
• Sarıışık, M., & Ceylan, V. (2019). Türkiye’de gastronomi eğitimi: mevcut durum, sorunları ve çözüm önerileri. IV. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi (19-21 Eylül 2019), 377-382.
• Şata, M., & Çakan, M. (2018). CHAID analizi ve lojistik regresyon analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 48-56. DOI: http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.1876
• Şenol, F., & Şenol, Ş. (2015). Lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin akademisyenlik mesleğine bakışı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 163-177.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (M. Baloğlu, Çev.). Ankara: Nobel. (Orijinal eserin basım tarihi, 2013)
• Temizkan, S. P., Ceviz, C., & Cankül, D. (2019). Turizm eğitimi lisans mezunları ve istihdam durumları. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(3), 437-461. https://doi.org/10.32958/gastoria.556416
• Tuna, M. Türkiye Turizm Ansiklopedisi (2019). Turizm Akademisyenliği, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/turizm-akademisyeni( Çevrimiçi, 10.06.2024 )
• Üst Can, Ç., & Solmaz, C. (2021). Aşçılık Programı Öğrencilerinin Mesleklerine Yönelik Metafor Algıları ve Mutfak Departmanında Kariyere Yönelik Düşünceleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 810-834. DOI:10.21325/jotags.2021.817
• Yılmaz, G. (2019). “Türkiye’de Ortaöğretim ve Yükseköğretim Düzeyindeki Gastronomi Eğitiminin Değerlendirilmesi” Turizm Akademik Dergisi, (1). 229-248. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751123
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (2024). YÖK Atlas. https://yokatlas.yok.gov.tr/ (Çevrimiçi, 8 Eylül 2024).
• Zacher, H., Rudolph, C. W., Todorovic, T., & Ammann, D. (2019). Academic career development: A review and research agenda. Journal of Vocational Behavior, 110, 357-373.