Öz
In the study, it is aimed to /+KA/ in the Orkhon inscriptions; comparatively identify the task elements /+DA/ and the elements that form the case category in the form of suffix+ prepositions, and to witness the different case categories (except for being of state and orientation) formed by the relevant task elements. The scope of the study is limited to the inscriptions of Köl Tigin, Bilge Kagan and Boyla Baga Tarkan Bilge Tonyukuk from the period. According to the findings obtained from the inscription texts, it has been determined that the relevant task elements in all three inscriptions constitute different case categories, apart from being of state and orientation. It has been observed that the frequency of occurrence of these state categories is especially high on the sides of the Köl Tigin and Bilge Kagan inscriptions, which are similar in terms of vocabulary.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alyılmaz, C. (1994). Orhun yazıtlarının söz dizimi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Alyılmaz, S. (2010). Türkiye Türkçesinde bulunma hâli kategorisi. Dil Araştırmaları, 7(7), 107-123.
- Aydın, A. (2017). Köktürk abidelerinde +DA görev ögesinin kullanılış şekilleri, cümlelerdeki durumları ve fonksiyon türleri. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halk bilimi Araştırmaları Dergisi, 5(9), 1-21.
- Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Bozkurt, F. (2004). Türkiye Türkçesi, Türkçe öğretiminde yeni bir yöntem. İstanbul: Kapı.
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
- Gabain, v. A. (2007). Eski Türkçenin grameri. (Akalın, M. Çev.), (5.Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Gemalmaz, E. (1992). Standart Türkiye Türkçesinin (STT)’nin formanlarının enformatif değerleri ve bu değerlerin ihtiyaç halinde bu dilin gelişimine muhtemel etkileri. Erzurum. Atatürk Üniversitesi.
- Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ.
- Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri, şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Mert, O. (2002). Kutadgu Bilig’de hâl kategorisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Mert, O. (2003). Türkçede hâl kategorisi ve öğretimi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 25-31.
- Tekin, T. (1994). Tunyukuk yazıtı. İstanbul: Simurg.
- Tekin, T. (1998). Orhon yazıtları, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. (2.Baskı). İstanbul : Simurg.
- Tekin, T. (2003). Orhun Türkçesi grameri. Türk Dilleri Araştırıma Dizisi-9. İstanbul: Kitap Matbaası.
- Tekin, T. (2010). Orhon yazıtları. (4.Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Uzun, E. N. (2004). Dünya dillerinden örneklerle dil bilgisinin temel kavramları, Türkçe üzerine tartışmalar. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
Öz
Çalışmada, Orhun yazıtlarında yer alan /+KA/; /+DA/ görev ögeleri ve onlarla birlikte oluşan ek+edat biçimindeki hâl kategorisi oluşturan ögelerin karşılaştırmalı olarak tespit edilmesi ve ilgili görev ögeleri ile oluşan (yönelme ve bulunma hâli dışında) farklı hâl kategorilerinin tanıklanması amaçlanmıştır. Çalışmanın kapsamı, döneme ait Köl Tigin, Bilge Kağan ve Boyla Baga Tarkan Bilge Tonyukuk yazıtları ile sınırlandırılmıştır. Yazıt metinlerinden elde edilen bulgulara göre, üç yazıtta da ilgili görev ögelerinin yönelme ve bulunma hâli dışında, farklı hâl kategorilerini oluşturduğu tespit edilmiştir. Özellikle Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtının söz varlığı açısından birbirine benzer yüzlerinde bu hâl kategorilerinin geçiş sıklığının +KA/ ; /+DA/ görev ögeleri ve ek+edat düzeyinde de yüksek olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alyılmaz, C. (1994). Orhun yazıtlarının söz dizimi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Alyılmaz, S. (2010). Türkiye Türkçesinde bulunma hâli kategorisi. Dil Araştırmaları, 7(7), 107-123.
- Aydın, A. (2017). Köktürk abidelerinde +DA görev ögesinin kullanılış şekilleri, cümlelerdeki durumları ve fonksiyon türleri. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halk bilimi Araştırmaları Dergisi, 5(9), 1-21.
- Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Bozkurt, F. (2004). Türkiye Türkçesi, Türkçe öğretiminde yeni bir yöntem. İstanbul: Kapı.
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40.
- Gabain, v. A. (2007). Eski Türkçenin grameri. (Akalın, M. Çev.), (5.Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Gemalmaz, E. (1992). Standart Türkiye Türkçesinin (STT)’nin formanlarının enformatif değerleri ve bu değerlerin ihtiyaç halinde bu dilin gelişimine muhtemel etkileri. Erzurum. Atatürk Üniversitesi.
- Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ.
- Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri, şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Mert, O. (2002). Kutadgu Bilig’de hâl kategorisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Mert, O. (2003). Türkçede hâl kategorisi ve öğretimi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 25-31.
- Tekin, T. (1994). Tunyukuk yazıtı. İstanbul: Simurg.
- Tekin, T. (1998). Orhon yazıtları, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. (2.Baskı). İstanbul : Simurg.
- Tekin, T. (2003). Orhun Türkçesi grameri. Türk Dilleri Araştırıma Dizisi-9. İstanbul: Kitap Matbaası.
- Tekin, T. (2010). Orhon yazıtları. (4.Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Uzun, E. N. (2004). Dünya dillerinden örneklerle dil bilgisinin temel kavramları, Türkçe üzerine tartışmalar. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dilsel Yapılar (Fonoloji, Morfoloji ve Sözdizimi dahil) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 13 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 26 Sayı: 2 |
