Simgesel Şiddetin İletişimsel Formları: Pierre Bourdieu’nün Kuramı Işığında Sessiz Ev Romanında Temsil, Dil ve İktidar

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 3, 859 - 877, 28.11.2025

Alican Özer

Öz

Bu çalışma, Pierre Bourdieu’nün simgesel şiddet kuramı çerçevesinde, Orhan Pamuk’un Sessiz Ev romanını iletişimsel bir çözümleme nesnesi olarak ele almaktadır. Nitel araştırma deseniyle yapılandırılan çalışmada, karakterler çözümleme birimi olarak belirlenmiş; edebi metin veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Habitus, sermaye, alan ve doxa kavramlarına dayalı kuramsal kodlama ile romandaki sınıfsal, kültürel ve ideolojik çatışmalar analiz edilmiştir. Bulgular, karakterlerin sahip oldukları veya dışlandıkları sermaye biçimlerinin simgesel şiddeti nasıl yeniden ürettiğini göstermektedir. Selahattin Bey’in bilgi tekeli, Fatma Hanım’ın dini habitusu ve Hasan’ın milliyetçi aidiyeti bu şiddetin örneklerindendir. Çalışma, edebi anlatıların iletişim araştırmalarında iktidar ilişkilerini incelemek için kuramsal bir imkân sunduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

simgesel şiddet , habitus , iletişim , Bourdieu

Communicative Forms of Symbolic Violence: Representation, Language, and Power in The Silent House Through the Light of Pierre Bourdieu’s Theory

Öz

This study analyzes Orhan Pamuk’s Silent House through the lens of Pierre Bourdieu’s theory of symbolic violence, framing the novel as an object of communicative inquiry. Designed as a qualitative study, the analysis takes the novel’s characters as units of analysis and treats the literary text as the primary data source. Using theoretical coding based on Bourdieu’s key conceptshabitus, capital, field, and doxa—the study examines class-based, cultural, and ideological conflicts within the narrative. Findings reveal how different forms of capital shape and reproduce symbolic violence. Selahattin Bey’s monopoly over knowledge, Fatma Hanım’s internalized religious habitus, Hasan’s nationalist identity exemplify this dynamic. The study demonstrates that literary narratives offer a powerful theoretical framework for analyzing power relations in communication research.

Anahtar Kelimeler

symbolic violence , habitus , communication , Bourdieu

Kaynakça

• Arseven, T. (2018). Fakir Baykurt’un Tırpan adlı romanının simgesel şiddet açısından incelenmesi. Folklor/Edebiyat, 24(93), 81–94. doi:10.22559/folkloredebiyat.2017.70
• Bourdieu, P. (1979). Symbolic power. Critique of Anthropology, 4(13–14), 77–85. doi:10.1177/0308275X7900401306
• Bourdieu, P. (1989). Social space and symbolic power. Sociological Theory, 7(1), 14–25. doi:10.2307/202060
• Bourdieu, P. (2014). Simgesel sermaye ve toplumsal sınıflar. In G. Çeğin, E. Göker & N. Ökten (Eds.), Pierre Bourdieu içinde (pp. 192–204). İstanbul: Cogito.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler (H. U. Tanrıöver, Trans.) (Birinci baskı). İstanbul: Hil.
• Bourdieu, P. (2016). Seçilmiş metinler (L. Ünsaldı, Trans.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım (D. F. Şannan & A. G. Bozkurt, Trans.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (1996). The rules of art: Genesis and structure of the literary field (S. Emanuel, Trans.). Stanford University Press.
• Bourdieu, P., & Passeron, J.-C. (1990). Reproduction in education, society and culture (2nd ed.). London: Sage.
• Burawoy, M. (2019). Symbolic violence: Conversations with Bourdieu. Durham: Duke University Press.
• Couldry, N. (2003). Media rituals: A critical approach. London: Routledge.
• Çelik, H. (2020). Yeni medyayı Bourdieu açısından okumak. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 8(18), 10–24.
• Doğan, E. (2025). Yeraltı edebiyatında dilin yeniden inşası, marjinalleşmesi ve direniş olarak kullanımı: Minör dil bağlamında – “Kanakça”. Sakarya Dil Dergisi, 3(1), 84–101.
• Dursun, O. (2018). Toplumu Pierre Bourdieu ile düşünmek. Global Media Journal TR, 8(16). Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/330139073
• Inya, M. T., & Sibuea, T. (2025). The manifestation of symbolic violence in The Great Gatsby (2013): Pierre Bourdieu’s perspective. CALAKAN: Jurnal Sastra, Bahasa, dan Budaya, 3(2), 262–278.
• Kılıç, E. (2006). Orhan Pamuk’u anlamak (3. baskı). İstanbul: İletişim.
• Ökten, N. (2014). Devlet üzerine: Son bir hesaplaşma. In G. Çeğin, E. Göker & N. Ökten (Eds.), Pierre Bourdieu içinde(pp. 79–89). İstanbul: Cogito.
• Ölçer, H. (2019). Pierre Bourdieu sosyolojisinde simgesel şiddet sorunsalı ve biçimleri. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 2, 34–49.
• Özdemir, M. (2020). Bourdieu perspektifinden sınıfsal ilişkileri okumak: Youtuberların simgesel şiddetin üretimine etkisi. Intermedia International e-Journal, 7(13), 299–316.
• Özsöz, C. (2014). Pierre Bourdieu: Simgesel şiddet, eğitim, iktidar. In G. Çeğin, E. Göker & N. Ökten (Eds.), Pierre Bourdieu içinde (pp. 290–312). İstanbul: Cogito.
• Pamuk, O. (2020). Sessiz Ev (10. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Schubert, J. D. (2014). Suffering/symbolic violence. In J. D. Schubert (Ed.), Pierre Bourdieu (pp. 179–194). London: Routledge.
• Swartz, D. (2018). Kültür ve iktidar (E. Gen, Trans.) (Birinci baskı). İstanbul: İletişim.
• Şener, A. (2016). Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev ve Kar romanlarında “politik söylem” (Yüksek lisans tezi, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). YÖK Tez Merkezi.
• Türk, H. B. (2008). Eril tahakkümü yeniden düşünmek: Erkeklik çalışmaları için bir imkân olarak Pierre Bourdieu. Toplum ve Bilim, 112, 119–147.
• Türkölmez, O. (2021). Bourdieucu bir milliyetçilik kuramı için katkı: Habitus ve simgesel şiddetin çatışmasında simgesel sermaye olarak milliyetçilik. Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1–21.
• Uğurlu, B. S., & Balık, M. (2009). Sessiz Ev’in hayaleti: Güdük bir aydınlanma projesi. Turkish Studies, 4(8), 2370–2399. Wacquant, L. (2014). Simgesel iktidar ve grup oluşumu: Pierre Bourdieu’nün sınıfı yeniden çerçevelemesi üzerine. In
• G. Çeğin, E. Göker & N. Ökten (Eds.), Pierre Bourdieu içinde (pp. 204–230). İstanbul: Cogito.
• Yalçın, N. (2015). Sosyal medyada simgesel şiddet: Ekşi Sözlük örneği (Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). YÖK Tez Merkezi.
• Yılmaz, C. (2020). Bourdieu’da temel kavramlar ve simgesel şiddet analizi. Habitus Toplumbilim Dergisi, 1, 161–179.