YÜKSELEN EKONOMİ ÜLKELERİNİN LOJİSTİK PERFORMANS ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 275 - 291, 30.01.2025

Muhammed Turgut

Abstract

Lojistik hizmetler, uluslararası ticaretin önemli bir parçası olarak kabul edilmekte ve rekabet gücünü doğrudan etkilemektedir. Lojistik Performans Endeksi (LPE), ülkelerin lojistik kapasitelerini değerlendiren ve hizmet kalitesini artırmaya yönelik düzenleyici süreçleri teşvik eden bir ölçüt olarak önem kazanmıştır. Yükselen ekonomi ülkeleri, lojistik performanslarını iyileştirerek küresel rekabet güçlerini artırmayı hedeflemektedir. Lojistik süreçlerini geliştirmek ve ticari etkinliklerini artırmak isteyen yükselen ekonomiler için, mevcut durumlarının değerlendirilmesi ve diğer ülkelerle karşılaştırılması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, lojistik performans endeksi, ülkelerin kendi lojistik kapasitelerini ve süreçlerini analiz edebilmeleri için kritik bir gösterge sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 2023 yılı verilerine göre yükselen ekonomi ülke grubu için veri zarflama analizi (VZA) yardımıyla lojistik performansların etkinlik sıralamalarını belirlemektir. Lojistik performans endeksinin genel skoru ve altı alt boyutuna ilişkin skor, ayrı modellerde girdi olarak ele alınmış, çıktı olarak dış ticaret göstergeleri olan ithalat ve ihracat seçilmiştir. Çıktıya yönelik CCR modeli yönteminden faydalanılarak etkinlik değerleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda Arjantin Brezilya, Bulgaristan, Meksika Polonya ve Rusya her alt boyut ve genel endeks için etkin ülkeler olarak tespit edilmiştir. Türkiye beş alt boyut ve genel endeks skoru için etkin çıkan ülkeler arasına girmiştir. Yükselen ekonomi ülkelerinin, lojistik performanslarını iyileştirebilmeleri için teknoloji kullanımını artırmaları, altyapı imkanlarını geliştirmeleri ve nitelikli insan kaynağı yetiştirmeleri önerilmektedir.

Keywords

Yükselen Ekonomiler, Lojistik Performans Endeksi, Veri Zarflama Analizi

EVALUATION OF THE LOGISTIC PERFORMANCE EFFICIENCY OF EMERGING ECONOMIES THROUGH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Abstract

Logistics service activities are among the services in international trade and constitute an important cost item. Logistics services are integral to international trade and immediately influence competitiveness. The Logistics Performance Index (LPI) has become a significant tool for assessing the logistics capabilities of nations and fostering legislative initiatives to enhance service quality. Emerging economies want to augment their worldwide competitiveness through the enhancement of their logistics performance. For growing economies seeking to optimise their logistical operations and augment their commercial activity, it is crucial to assess their existing status and benchmark against other nations. The logistics performance index serves as a vital metric for nations to assess their logistics capabilities and procedures. This study aims to ascertain the efficiency rankings of logistics performance across rising economies utilising data envelopment analysis (DEA) based on data from 2023. The comprehensive score of the logistics performance index and the scores of its six sub-dimensions have been utilised as inputs in distinct models, with import and export indicators selected as outputs. The efficiency metrics have been computed utilising the CCR model approach focused on output. The analysis selected Argentina, Brazil, Bulgaria, Mexico, Poland, and Russia as effective nations for each sub-dimension and the total index. Turkey has ranked among the effective countries across five sub-dimensions and the total index score. Emerging economies are advised to augment their technological utilisation, strengthen infrastructural capacities, and cultivate a skilled workforce to improve logistics performance.

Keywords

Emerging Economies, Logistics Performance Index, Data Exploitation Analysis

References

• Acar, M. F. (2021). Lojistik Performans İndeks: Türkiye-Avrupa Birliği Karşılaştırması. International Journal Of Advances İn Engineering And Pure Sciences, 33(3), 422-428.
• Altan Ş., Atan M. & Tokpınar, S. (2015). Sektörel etkinlik ölçümü: girdi çıktı tablosu ve veri zarflama analizi ile bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, Journal of Business Research Turk, 7(2), 214-234.
• Arvis, J.F., Mustra, M. A., Panzer, J., Ojala, L. &Naula, T. (2008). Connecting to compete: trade logistics in the global economy. The Global Enabling Trade Report World Economic Forum.
• Ayar, M.S. (2023). Lojistik performansı, doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme ilişkisi: seçilmiş oecd ülkeleri üzerine bir panel veri analizi. (Yüksek lisans tezi). İskenderun Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Hatay.
• Bayraktar, N. (2023). Lojistik performansın uluslararası ticaret ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri. (Yüksek lisans tezi). Bursa Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bursa.
• Bayraktutan, Y. & Özbilgin, M. (2014). Lojistik Merkez Kocaeli: Proje Raporu. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı – Kocaeli Ticaret Odası.
• Bayraktutan, Y. & Özbilgin, M. (2015). Lojistik maliyetler ve lojistik performans ölçütleri lojistik maliyetler ve lojistik performans ölçütleri. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(2), 95-112.
• Bozdağlıoğlu, E.Y. & Keşir, B. (2022). Türkiye’de lojistik sektörünün dış ticarete etkisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 10 (1), 2.
• Bozkurt, C. & Mermertaş, F. (2019). Türkiye ve G8 ülkelerinin lojistik performans endeksine göre karşılaştırılması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7 (2), 109-110
• Charnes, A., Cooper, W. & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operations Research, 2(6), 429-444.
• Chen, T.Y., Chen, C.B. & Peng, S.Y. (2008). Firm operation performance analysis using data envelopment analysis and balanced scorecard: A case study of a credit cooperative bank. International Journal of Productivity and Performance Management, 57(7), 523-539.
• Cooper, W.W., Seiford, L.M. & Tone, K. (2006). Data envelopment analysis: a comprehensive text with models, applications, references and DEA-Solver softwaren (Second ed). New York: Springer.
• Çelebi, Ü. (2018). Lojistik performansın ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: AB-Türkiye gümrük birliği dinamik etkiler kapsamında kavramsal model önerisi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çemberci, M., Civelek, M. E. & Canbolat, N. (2015). The moderator effect of global competitiveness index on dimensions of logistics performance index. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1514-1524.
• Çevik, O. & Gülcan, B. (2011). Lojistik faaliyetlerin çevresel sürdürülebilirliği ve marco polo programi. kmü Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20), 35-44.
• Çivi, E., Erol, İ., İnanlı, T. & Erol, E. D. (2008). Uluslararası rekabet gücüne farklı bakışlar. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-22.
• Çubukçu, M. İ. & İmamoğlu, N. (2019). Lojistik performansın, firma performansı ve ihracat performansına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 12(62), 1221-1234.
• Dinçer, S. E. (2011). Stratejik planlama ve veri zarflama analizinde etkinlik ölçümü. Der Yayınları.
• Emel, G. G., Taşkın, Ç. & Deniz, G. (2004). Tedarik zinciri yönetimi: otomotiv sektöründe bir araç rotalama uygulaması. Öneri Dergisi, 6(21), 59-70.
• Erpolat, S. (2011). Veri zarflama analizi, ağırlık kısıtlamasız, ağırlık kısıtlamalı, şans kısıtlı, bulanık, Türkiye’deki özel bütçeli idarelerin etkinlik analizi. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Ersoy, Y., & Tehci, A. (2020). Lojistik Pazarlama: Lojistik hizmetleri alanında faaliyette bulunan işletmelerde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. The Journal of International Scientific Researches, 5(1), 1-9.
• Erturan, M. B., & Merdivenci, F. (2021). LPI Based Two Stage Network DEA Model to Measure Logistics Efficiency: An Application on OECD Countries. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1187–1199. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1192
• Göncü, K. K., & Yücel, D. (2023). Veri zarflama analizi ile Avrupa geçiş ekonomilerinin lojistik performans endeksi kullanılarak değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 12(1), 30-51.
• Görgün R. M. (2020). Lojistik performans kriterlerinin sağlanmasında Türk lojistik sektörünün durumu. Ekev Akademi Dergisi, 24 (81), 232-233.
• Hausman, W.H., Lee, H.L., & Subramanian, U. (2005). Global logistics indicators, supply chain metrics and bilateral trade patterns. World Bank Policy Research Working Paper, No.3773.
• Kılıç, M. & Koçdemir, S.U. (2018, Ekim). Dış ticaret ve lojistik arasındaki ilişki: yükselen piyasa ekonomisinde ülkelerde panel veri analizi. 1. Uluslararası Ekonomi ve İşletme Sempozyumunda sunulan bildiri, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Kılınç, E., Fidan, O., & Mutlu, H. M. (2019). Türkiye, Çin ve Rusya Federasyonu’nun lojistik performans endeksine göre karşılaştırılması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 17-34.
• Klimberg, R.K., Lawrence, K.D., Yermish, I., Lal, T. &Mrazik, D. (2009). Using regression and data envelopment analysis (DEA) to forecast bank performance over time. In K.D. Lawrence, & G. Kleinman, (Eds.) Financial modeling applications and data envelopment applications (applications of management science, (pp. 133-142). Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
• Markovits-Somogyi, R., & Bokor, Z. (2014). Assessing the logistics efficiency of European countries by using the DEA-PC methodology. Transport, 29(2), 137-145.
• Özel, N. G., Şahin, İ. E. & Göral, R. (2017). Türk bankacılık sektöründe etkinlik ve verimlilik analizinin VZA yöntemi ile incelenmesi: 2013-2015 dönemi uygulaması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social Economic Research), 17 (1), 85-100.
• Özer, A., Öztürk, M. & Kaya, A. (2010). İşletmelerde etkinlik ve performans ölçmede VZA, kümeleme ve topsis analizlerinin kullanımı: İMKB işletmeleri üzerine bir uygulama/Using DEA, cluster and topsis in measuring businesses efficiency and performance: An application on ISE businesses. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 233-260.
• Özkan, G., Çelik, H. & Erdemli, M. (2018, Ekim). Lojistik performans ve ekonomik büyüme ilişkisi: OECD ülkeleri için bir uygulama. 1. Uluslararası Ekonomi ve İşletme Sempozyumunda sunulan bildiri, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Polat, M., Kara, K., & Acar, A. Z. (2023). Competitiveness based logistics performance index: An empirical analysis in Organisation for Economic Co-operation and Development countries. Competition and Regulation in Network Industries, 24(2-3), 97-119.
• Ramanathan, R. (2007). Performance of banks in countries of the Gulf Cooperation Council. International Journal of Productivity and Performance Management, 56(2), 137-154.
• Rashidi, K., & Cullinane, K. (2019). Evaluating the sustainability of national logistics performance using Data Envelopment Analysis. Transport Policy, 74, 35-46.
• Sofyalıoğlu, Ç. Kartal, B. (2013). Türkiye ve Avrasya ekonomik topluluğu ülkelerinin lojistik performans indekslerinin karşılaştırılması ve bazı çıkarımlar. International Conference on Eurasian Economies’te sunulan bildiri, St. Petersburg, Russia.
• Sternad, M., Skrucany, T., & Jereb, B. (2018). International logistics performance based on the DEA analysis. Communications-Scientific letters of the University of Zilina, 20(4), 10-15.
• Şanlı, B. (2010). Ekonomik entegrasyon teorisi çerçevesinde Avrasya birliğinin olabilirliği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 13-30.
• Şimşek, T., & Yiğit, E. (2019). Lojistik performans ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Orta-Doğu Avrupa ve Türkiye örneği. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 7(2), 169-177.
• Tamatam, R., Dutta, P., Dutta, G. & Lessmann, S. (2019). Efficiency analysis of Indian banking industry over the period 2008–2017 using data envelopment analysis. Benchmarking: An International Journal, 26(8), 2417–2442.
• Tanyaş, M. (2010, Temmuz). Türkiye lojistik sektörünün sorunları ve çözüm önerileri. (Bildiri sunumu). YAEM.
• Tanyaş, M. (2015). İstanbul lojistik sektör analizi raporu, 15-25.
• Taşdoğan, O. (2018). Türkiye’de faaliyet gösteren insani yardım kuruluşlarının lojistik performans değerlendirmesi. (Yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Tunçbilek, D. (2023). Lojistik performans ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin bir analizi: g20 ülkeleri üzerinde bir uygulama. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ulkhaq, M. M. (2024). Logistics performance measurement: A data envelopment analysis using the logistics performance index 2018 data. In Data-Driven Technologies and Artificial Intelligence in Supply Chain (pp. 58-76). CRC Press.
• Ulu, C. Aracı, C. (2012). Türkiye’de dış ticaret lojistik süreçleri: maliyet ve rekabet unsurları. İstanbul: Tüsiad Yayını.
• Ünden, H. (2021). Ekonomik kompleksite ve lojistik performans indeksi: BRICS-T ülkelerinde bir uygulama. (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Yahya, M.H., Muhammad, J. ve Hadi, A.R.A. (2012). A comparative study on the level of efficiency between Islamic and conventional banking systems in Malaysia. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 5(1), 48-62.
• Yazıcı, E. (2003). Yirmi birinci yüzyılın başında Avrasya ve Türkiye’nin Avrasya vizyonu. Kamu İş, 7(2), 1-12.