TURKIYE-LEBANON RELATIONS IN THE SHADOW OF SYRIAN CIVIL WAR

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 305 - 320, 30.01.2025

Yasin Atlıoğlu

Abstract

During 1990s, Turkish foreign policy towards Lebanon was shaped by tensions between Turkey and Syria. In the early 2000s, Turkiye’s rapprochement with Syria paved the way for Ankara’s foreign policy towards Lebanon. For almost a decade, Turkish decision makers developed multidimensional relations with Lebanon and conducted more active politics in this country. However, the Arab Spring, a wave of anti-government protests and uprisings that took place in the Middle East in 2011, suddenly turned the positive atmosphere of Turkiye-Lebanon relations upside-down. Turkiye-Syria relations deteriorated rapidly when anti-government protests spread to Syria and quickly turned into civil war. The deterioration of Turkiye-Syria relations and the negative effects of the Syrian Civil War both limited Turkiye’s room for maneuvering in Lebanon and caused the relationship between the two sides to stagnate. On the other hand, it is noteworthy that during the same period, Turkey engaged in public diplomacy activities aimed at turning Lebanese public opinion in its favor. These activities clearly demonstrated Turkiye’s support for Lebanon but also led to many positive and negative reactions within Lebanon. This article focuses on Turkiye-Lebanon relations from 2011 to 2023, considering the transformation of regional conjuncture in 2011 as a milestone, and analyses two main factors shaping Turkish foreign policy towards Lebanon. Both Turkiye-Syria relations and Turkish public diplomacy activities in Lebanon are important for the near future of Turkiye-Lebanon relations.

Keywords

Middle East, Turkiye, Lebanon, Syrian Civil War, Public Diplomacy.

SURİYE İÇ SAVAŞI’NIN GÖLGESİNDE TÜRKİYE-LÜBNAN İLİŞKİLERİ

Abstract

1990’lı yıllarda Türkiye’nin Lübnan’a yönelik siyaseti Türkiye ile Suriye arasındaki gerilimlerin tesiri altında şekillendi. 2000’li yılların başında Türkiye Suriye’yle yakınlaşmaya başladığında Ankara’nın Lübnan’a yönelik siyasetinin önü açıldı. Türk karar alıcılar, neredeyse on yıl boyunca Lübnan’la ilişkilerini çok boyutlu olarak geliştirdi ve bu ülkede daha aktif siyaset yürüttü. Ancak 2011 yılında Orta Doğu’da başlayan ve “Arap Baharı” olarak adlandırılan yönetim karşıtı protestolar ve ayaklanmalar, Türkiye-Lübnan ilişkilerindeki olumlu havayı bir anda tersine çevirdi. Yönetim karşıtı protestoların Suriye’ye sıçraması ve kısa sürede bir iç savaşa dönüşmesiyle Türkiye-Suriye ilişkileri hızlı bir biçimde bozuldu. Türkiye-Suriye ilişkilerinin bozulması ve Suriye İç Savaşı’nın olumsuz etkileri hem Türkiye’nin Lübnan’daki manevra alanını kısıtladı hem de iki taraf arasındaki ilişkilerin durağanlaşmasına yol açtı. Öte yandan, aynı dönemde Türkiye’nin Lübnan kamuoyunu kendi lehine çevirmeye yönelik kamu diplomasisi faaliyetlerinde bulunması dikkat çekicidir. Türk kamu diplomasisi faaliyetleri, Türkiye’nin Lübnan’a desteğini açıkça göstermekle birlikte Lübnan içinde olumlu ve olumsuz birçok tepkiyi de beraberinde getirdi. Bu makale, 2011 yılında bölgesel konjonktürde yaşanan dönüşümü bir milat olarak kabul ederek 2011-2023 yılları arasındaki Türkiye-Lübnan ilişkilerine odaklanmakta ve Lübnan’a yönelik Türk dış siyasetini şekillendiren iki ana faktörü analiz etmektedir. Gerek Türkiye-Suriye ilişkileri gerekse Türkiye’nin Lübnan’daki kamu diplomasisi faaliyetleri, Türkiye-Lübnan ilişkilerinin yakın geleceği açısından önem arz etmektedir.

Keywords

Ortadoğu, Türkiye, Lübnan, Suriye İç Savaşı, Kamu Diplomasisi

Ethical Statement

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazarlar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde ÖHÜİİBF Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarına aittir.

Thanks

Yayın sürecinde katkısı olan hakemlere ve editör kuruluna teşekkür ederiz.

References

• AFAD. (2022a, Nisan 3). Türkiye’den Lübnan’a 1000 Tona Yakın İnsani Yardım Malzemesi Taşıyan Gemi Beyrut’ta. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/turkiyeden-lubnana-1000-tona-yakin-insani-yardim-malzemesi-tasiyan-gemi-beyrutta.
• AFAD. (2022b, Ağustos 25). 3. İyilik Gemisi, Lübnan’da Resmi Törenle Karşılandı. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/3-iyilik-gemisi-lubnanda-resmi-torenle-karsilandi.
• Al-Arabiya. (2018, February 7). Saudi Arabia denies reports of ‘discomfort’ over Hariri’s visit to Turkey. Erişim adresi: https://english.alarabiya.net/News/gulf/2018/02/07/Saudi-Arabia-denies-reports-of-discomfort-over-Hariri-s-visit-to-Turkey.
• Al-Arabiya. (2023, June 15). Turkish company halts power supplies to crisis-hit Lebanon after contract expires. Erişim adresi: https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/10/01/-Turkish-company-halts-power-supplies-to-crisis-hit-Lebanon-after-company-expires.
• Anadolu Ajansı. (2018a, Ocak 31). Yıldırım’dan Macron’a Zeytin Dalı Harekâtı cevabı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/yildirimdan-macrona-zeytin-dali-harekati-cevabi/1048529.
• Anadolu Ajansı. (2018b, Ekim 11). Lübnan’daki Türk enerji gemileri gurur kaynağımız. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiyenin-beyrut-buyukelcisi-cakil-lubnandaki-turk-enerji-gemileri-gurur-kaynagimiz/1279250.
• Azadian, E. Y. (2020, June 18). Turkey’s Ottomanist ambitions target Armenians in Lebanon. The Armenian Mirror-Spectator. Erişim adresi: https://mirrorspectator.com/2020/06/18/turkeys-ottomanist-ambitions-target-armenians-in-lebanon/.
• BBC Türkçe. (2016, Aralık 13). Halep’te savaş sona erdi. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-38308706.
• BBC Türkçe. (2022, Mart 11). Türk Telekom: Özelleştirilen en büyük şirketlerden biri olan Türk Telekom’un çoğunluk hissesi artık Varlık Fonu’nun. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60653224.
• Chehayeb, K. (2022, January 26). Lebanon inks deal with Syria, Jordan to address power crisis. Al-Jazeera. Erişim adresi: https://www.aljazeera.com/news/2022/1/26/jordan-to-supply-lebanon-electricity-through-syria.
• Delişmek, E. & Duman, T.İ. (2021). Türkiye’nin Suriye ve Lübnan Politikaları 2020. B. Duman, K. İnat, M. Caner (Ed.). Türk dış politikası yıllığı 2020 içinde (s. 353-384). İstanbul: SETA Yayınları.
• Delişmek, E. & Duman, T.İ. (2022). Türkiye’nin Suriye ve Lübnan Politikaları 2021. B. Duman, K. İnat, M. Caner (Ed.), Türk dış politikası yıllığı 2021 içinde (s.115-143). İstanbul: SETA Yayınları.
• Diab, Y. (2020, July 7). Lebanon investigates millions of dollars flown in from Turkey, Asharq Al-Awsat. Erişim adresi: https://english.aawsat.com/home/article/2375566/lebanon-investigates-millions-dollars-flown-turkey.
• Duman, T.İ. & Öztürk, Ş.C. (2024). Türkiye’nin Suriye ve Lübnan Politikaları, B. Duman, K. İnat, M. Caner (Ed.), Türk dış politikası yıllığı 2023 içinde (s. 123-141). İstanbul: SETA Yayınları.
• Eş-Şûfî, F. (2020, Temmuz 13). Turkiya fi Lubnaan ‘alaa khutaa el-İkhvân’ul Muslimîn: et-temkîn evvlaan. Al-Akhbar. Erişim adresi: https://al-akhbar.com/Politics/291377/ تتريك-في-الشما.
• Geldi, M. (2019, Eylül 6). Lübnan’da Cumhurbaşkanı Avn’ın Osmanlı açıklamaları protesto edildi. Anadolu Ajansı. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/lubnanda-cumhurbaskani-avnin-osmanli-aciklamalari-protesto-edildi/1574949.
• Geldi, M. (2021a, Eylül 29). Beyrut Valisi Abbud’dan Osmanlı mirası eserlerin restorasyonu için Türkiye’ye yardım çağrısı. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/beyrut-valisi-abbuddan-osmanli-mirasi-eserlerin-restorasyonu-icin-turkiyeye-yardim-cagrisi/2377716.
• Geldi, M. (2021b, Haziran 28). Lübnan Sağlık Bakanı Hasan’dan Türkiye ilaç temininde bize yardım etmeye hazır açıklaması. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/lubnan-saglik-bakani-hasandan-turkiye-ilac-temininde-bize-yardim-etmeye-hazir-aciklamasi/2287786.
• Haddad, N. (2020, July 14). Outrageous: Lebanese TV host will stand trial in Lebanon for insulting Turkish President. The961. Erişim adresi: https://www.the961.com/neshan-trial-insulting-turkish-president/.
• Hammoura, J. (2017, April 10). Turkish foreign policy under the AKP rule: The limited role of Turkey in Lebanon. MEIRSS. Erişim adresi: https://www.meirss.org/turkish-foreign-policy-under-the-akp-rule-the-limited-role-of-turkey-in-lebanon/.
• Hashem, A. (2013, September 23). Nasrallah warns Turkey, Gulf on Syria. Al-Monitor. Erişim adresi: https://www.al-monitor.com/originals/2013/09/hezbollah-nasrallah-saudi-turkey-syria-warning.html.
• Hürriyet. (2018, Ocak 23). Türk Telekom’da bankalar dönemi. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/turk-telekomda-bankalar-donemi-40718446.
• Hürriyet. (2021, Ekim 9). Elektrikleri tamamen bitti, Lübnan karanlığa gömüldü. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/dunya/elektrikleri-tamamen-bitti-lubnan-karanliga-gomuldu-41913660.
• Işık, E., Toprak İ., Karadağ K. (2020, Ağustos 8). Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay: Lübnan’a yardımlarımız devam edecek. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cumhurbaskani-yardimcisi-oktay-lubnana-yardimlarimiz-devam-edecek/1935601.
• İdris Okuducu, İ. (2022, Ağustos 2). Türkiye Lübnan’a 90 ton tıbbi malzeme ve ilaç hibe etti. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-lubnana-90-ton-tibbi-malzeme-ve-ilac-hibe-etti/2651393.
• Jeyhun Aliyev, J. (2020, August 5). Turkey extends helping hand to Lebanon in wake of explosion. Anadolu Agency. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkey-extends-helping-hand-to-lebanon-in-wake-of-explosion/1932884.
• Le Monde. (2022, August 3). The limits of Macron’s shirt-sleeve diplomacy in Lebanon. Erişim adresi: https://www.lemonde.fr/en/opinion/article/2022/08/03/the-limits-of-macron-s-shirt-sleeve-diplomacy-in-lebanon_5992359_23.html.
• Milliyet. (2010, Ağustos 13). Lübnan’ın elektrik sorununa çözüm için Türk önerisi. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/lubnan-in-elektrik-sorununa-cozum-icin-turk-onerisi-1276140.
• Milliyet. (2013, Ekim 19). Lübnan’da esir tutulan Türk pilotlar ile ilgili flaş gelişme. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/gundem/lubnanda-esir-tutulan-turk-pilotlar-ile-ilgili-flas-gelisme-1778870.
• Mortada, R. (2012, November 29). Exclusive: Inside Future Movement’s Syria arms trade. Al-Akhbar. Erişim adresi: http://english.al-akhbar.com/content/exclusive-inside-future-movements-syria-arms-trade.
• Naharnet. (2016, February 16). Nasrallah Says Regime, Allies Don’t Fear Saudi-Turkish Op in Syria: Israel’s Ammonia is Lebanon’s Nuclear Bomb. Erişim adresi: https://www.naharnet.com/stories/en/202325.
• Naharnet. (2019, September 3). Foreign Ministry Summons Turkish Ambassador over Aoun Criticism. Erişim adresi: https://www.naharnet.com/stories/en/264420.
• Orhan, O. (2010, Şubat). Unutulan Türkler: Lübnan’da Türk varlığı. ORSAM. Erişim adresi: https://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/Analiz_11_tr.pdf.
• Orhan, O. (2015, Haziran). Türkiye-Lübnan dostluk köprüsü: Lübnan’da Türk varlığı ve Osmanlı mirası. ORSAM. Erişim adresi: https://www.orsam.org.tr//d_hbanaliz/turkiye-lubnan-dostluk-koprusu-lubnanda-turk-varligi-ve-osmanli-mirasi.pdf.
• Rabil, R. (2021). Lebanon-Turkey relations: Reclaiming the sword and crescent of Islam. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 10 (1), 84-107. https://doi.org/10.1080/25765949.2021.1886512.
• Rayess, R. (2021, January 11). Speculation on Hariri’s Turkey visit: Relief, or an added complication?. Al-Arabiya. Erişim adresi: https://english.alarabiya.net/views/news/middle-east/2021/01/11/Lebanon-crisis-Speculation-on-Hariri-s-Turkey-visit-Relief-or-an-added-complication-.
• Sabah. (2016, Nisan 28). Başbakan Davutoğlu Katar’da. Erişim adresi: https://www.sabah.com.tr/gundem/2016/04/28/basbakan-davutoglu-katarda.
• Salame, G. (1988). Ghassan Salame, Is a Lebanese foreign policy possible. In H. Barakat (Ed.). Toward a viable Lebanon (pp. 347-360). London: Croom Helm.
• Seif El Din, W. (2022, March 31). Turkiye sends aid shipment to Lebanese army. Anadolu Agency. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkiye-sends-aid-shipment-to-lebanese-army/2551391.
• Seifeddine, W. S.&Yıldız, H. (2021, Ağustos 18). Lübnan Sayda kentindeki Türk hastanesi için istihdam kararı verdi. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/lubnan-sayda-kentindeki-turk-hastanesi-icin-istihdam-karari-verdi/2338543.
• Solomon, E. (2012, September 11). Lebanese clan hands Turkish hostage to security forces. Reuters. Erişim adresi: https://www.reuters.com/article/uk-lebanon-turkey-hostage-idUKBRE88A1D820120911.
• Soylu, R. (2020, August 11). Beirut explosion: Turkey ridicules Macron’s Lebanon visit as colonialism. Middle East Eye. Erişim adresi: https://www.middleeasteye.net/news/beirut-explosion-turkey-macron-lebanon-visit-colonialism.
• Sputnik Türkiye. (2016, Aralık 3). Erdoğan, Esad’ı devirme planlarından çoktan vazgeçti. Erişim adresi: https://sputniknews.com.tr/20161203/erdogan-esad-devirme-planlari-1026125322.html.
• Sputnik Türkiye. (2021, Mayıs 14). Karadeniz Holding, Lübnan’a elektrik tedarikini kestiğini açıkladı. Erişim adresi: https://sputniknews.com.tr/20210514/karadeniz-holding-lubnana-elektrik-tedarikini-kestigini-acikladi-1044500455.html.
• Şarbel, B. (2019, Eylül 3). Vakâhat Turkiyye: Süs edebsiz!. Nidaa el-Vatan. 1.
• Şarku’l Avsat. (2019, Ağustos 24). Çavuşoğlu Beyrut’ta Suriye meselesini ve mültecilerin durumunu görüştü. Erişim adresi: https://turkish.aawsat.com//home/article/1870381/çavuşoğlu-beyrutta-suriye-meselesini-ve-mültecilerin-durumunu-görüştü.
• Tashjian, Y. (2020, June 24). The neo-Ottomans are back. How should Lebanese Armenians respond?. The Armenian Weekly. Erişim adresi: https://armenianweekly.com/2020/06/24/the-neo-ottomans-are-back-how-should-lebanese-armenians-respond/.
• The New Arab. (2020, July 29). Turkey denies supporting anti-government protests in northern Lebanon. Erişim adresi: https://www.newarab.com/news/turkey-denies-supporting-anti-government-protests-northern-lebanon.
• TİKA. (2022a, Haziran 13). Lübnan Rum Ortodoks Kilisesine TİKA’dan Destek. Erişim adresi: https://www.tika.gov.tr/tr/haber/lubnan_rum_ortodoks_kilisesine_tika%27dan_destek-70340.
• TİKA. (2022b, Temmuz 4). TİKA’dan Lübnan’ın Tarım Kapasitesine Destek. Erişim adresi: https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika%27dan_lubnan%27in_tarim_kapasitesine_destek-70792.
• TİKA. (2022c, Ekim 24). TİKA’dan Lübnan’ın Sağlık Altyapısına Destek. Erişim adresi: https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika%27dan_lubnan%27in_saglik_altyapisina_destek-73277.
• TİKA. (2022d, Ekim 27). Lübnan’daki Katolik Okulu’na TİKA’dan Destek. Erişim adresi: https://www.tika.gov.tr/tr/haber/lubnan_daki_katolik_okulu%27na_tika%27dan_destek-73411.
• Tisdall, S. (2013, April 11). The Turkish power ship keeping the lights on in Lebanon. The Guardian. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/world/2013/apr/11/turkish-power-ship-lights-on-lebanon.
• Tosun, M. (2022, Şubat 1). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kara gün dostu olarak Lübnan’ın yanında durmaya devam edeceğiz. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-kara-gun-dostu-olarak-lubnanin-yaninda-durmaya-devam-edecegiz/2491095.
• TRT Haber. (2013, Temmuz 12). Türkiye’den İran’a Hizbullah teklifi. Erişim adresi: https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyeden-irana-hizbullah-teklifi-93306.html.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı. (2013, Aralık). Dış politika kronolojisi/Aralık 2013. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/dis-politika-kronolojisi_2013-12-aralik.tr.mfa.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı. (2016, 1-2 Aralık). Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun Lübnan ziyareti. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-cavusoglu_nun-lubnan-ziyareti.tr.mfa.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı. (2017, Kasım 16). Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nun Lübnan Dışişleri ve Göçmenler Bakanı Gebran Bassil ile Ortak Basın Toplantısı. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-sayin-mevlut-cavusoglu_nun-lubnan-disisleri-ve-gocmenler-bakani-gebran-bassil-ile-ortak-basin-toplantisi.tr.mfa.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı. (2021, Kasım 15-16). Sayın Bakanımızın Lübnan’ı ziyareti, 15-16 Kasım 2021. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-lubnan-i-ziyareti--15-16-kasim-2021.tr.mfa.
• Yeni Şafak. (2019, Nisan 30). Yakılan bayrağın hesabı sorulsun. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/dunya/yakilan-bayragin-hesabi-sorulsun-3468713.
• Yıldız, T. (2023). Lebanese-Turkish Relations after the 2000s and Neo-Ottomanist Discourse in Lebanon. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 10(2), 103-125.
• Yüzbaşıoğlu, N. (2019, September 1). Lübnan Cumhurbaşkanı Avn’ın Osmanlı dönemi ifadelerine sert tepki. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/lubnan-cumhurbaskani-avnin-osmanli-donemi-ifadelerine-sert-tepki/1570380.