Mezarlık Ziyaretlerinin Bireyler Üzerinde Psikolojik Etkileri

Year 2025, Issue: 4, 23 - 50, 28.03.2025

Feim Gashi

https://doi.org/10.70674/oi.1596762

Abstract

Ölüm, yaşamın kaçınılmaz bir gerçeğidir ve sevdiklerimizin kaybı bireyler için zorlayıcı bir süreçtir. Bu tür kayıplar, kişide unutma veya önemsememe düşüncesine yol açabilir. Ancak mezarlık ziyaretleri, bireylerin sevdiklerini unutmadıklarını ve onlara bağlılıklarını sürdürdüklerini gösteren anlamlı bir eylemdir. Bu ziyaretler, hem kişisel hüznün ve özlemin ifadesi hem de kültürel ve dini ritüellerin önemli bir parçasıdır. Halk inanışları ve popüler dini kültürün bir yansıması olarak, peygamberler, evliyalar ve azizlerin mezarları da birçok toplumda ziyaret edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, mezarlık ziyaretlerinin bireylerin kaybettikleri kişilere duyduğu özlemi hafifletip hafifletmediğini ve yas sürecine etkisini incelemektir. Araştırmada, ziyaret sıklığı, ziyaret sırasında hissedilen duygular, gerçekleştirilen ritüeller ve uzun süre mezarlığa gidilmemesi durumunda ortaya çıkan psikolojik etkiler ele alınmıştır. Aynı zamanda mezarlık ziyaretlerinin bireylerin dini inançlarını nasıl etkilediği de araştırılmıştır. Çalışma kapsamında, literatür taraması yapılarak teorik bir temel oluşturulmuş, ardından nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği kullanılarak yakın zamanda sevdiklerini kaybetmiş yirmi kişiyle birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Kırklareli Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Kurulu’nun 04.01.2024 tarihli kararıyla etik açıdan uygun bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre, mezarlık ziyaretlerinin bireylerin hüzün, acı ve özlem duygularıyla başa çıkmalarına yardımcı olduğu gözlemlenmiştir. Katılımcılar, mezarlık ziyaretlerinin kendilerine ruhsal bir rahatlama sağladığını ve dini inançlarına daha fazla yönelmelerine neden olduğunu belirtmişlerdir. Mezarlık ziyaretlerinde en sık gerçekleştirilen ritüeller arasında Kur’ân-ı Kerîm okumak, dua etmek ve ölüler için af dilemek yer almaktadır. Ayrıca bazı katılımcılar, mezarlık ziyaretlerinde çocuklara şekerleme ve lokum gibi ikramlarda bulunduklarını ifade etmişlerdir. Araştırmada, mezarlık ziyaretlerinin bireylerin yaşamı sorgulamalarına, ölüm ve ahiret üzerine daha fazla düşünmelerine ve ibadetlerine daha fazla önem vermelerine neden olduğu tespit edilmiştir. Ziyaretler, yas sürecinin bir parçası olarak bireylerin kaybettikleri sevdikleriyle manevi bağlarını sürdürmelerine imkân tanımaktadır. Aynı zamanda, geçmişle bağlantıyı güçlendirerek kültürel ve dini kimliğin korunmasına katkıda bulunmaktadır. Sonuç olarak, mezarlık ziyaretleri bireyler için sadece yas tutma veya dini ritüelleri yerine getirme anlamına gelmemektedir. Aynı zamanda bu ziyaretler, bireylerin ruhsal gelişimlerine katkı sağlayan, kaybettikleri sevdikleriyle manevi bağlarını sürdürmelerine olanak tanıyan önemli bir deneyimdir. Mezarlıklar, ölümü hatırlatarak hayatın geçiciliği üzerine düşünmeyi teşvik eder ve bireylerin ibadetlerine daha fazla yönelmelerine yardımcı olur. Bireyler, mezarlık ziyaretleri aracılığıyla hem içsel huzur bulmakta hem de kültürel ve dini değerlerini yaşatarak gelecek nesillere aktarmaktadır. Böylece, mezarlık ziyaretleri bireylerin hem kişisel hem de toplumsal kimliklerinin bir parçası hâline gelmektedir.

Keywords

Din Psikolojisi, Ölüm, Yas, Mezarlık ziyareti, Ritüel

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. | Etik onay, Kırklareli Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Kurulu tarafından verilmiş olup 19.09.2024 tarihli ve E-35523585-199-134888 sayıya sahiptir.

Supporting Institution

Bu araştırmayı desteklemek için dış fon kullanılmamıştır.

Thanks

Beyan edilmemiştir.

The Psychological Effects of Cemetery Visits on Individuals

Abstract

Death is an inevitable reality of life, taking our loved ones away from us. Facing or accepting such separations can be a highly challenging process for individuals. In such situations, it is possible to feel as if we have turned our backs on our loved ones, forgotten them, or failed to value them. However, one of the most meaningful ways individuals demonstrate that they have not forgotten their loved ones, nor turned their backs on them, is through cemetery visits. Cemetery visits serve as both an expression of personal grief and longing, as well as an important setting for the performance of cultural and religious rituals. At the same time, these visits strengthen the relationship between religion and society and are regarded as an integral part of religious life. They also reflect popular religious culture and folk beliefs. Although the forms of cemetery visits vary according to cultural and religious traditions, it is well known that the graves of revered figures such as prophets, saints, and holy persons are frequently visited in many societies. Such visits not only nourish individuals' spiritual lives but also reinforce their sense of religious and social belonging. The aim of this study is to determine whether cemetery visits alleviate the longing and pain individuals feel for their deceased loved ones. Additionally, the study explores the frequency of cemetery visits, the emotions experienced by visitors, the rituals performed, the emotional effects of long-term absence from visits, the questioning of life, and the influence on religious beliefs. Another objective is to determine the impact of cemetery visits on individuals’ religious beliefs. As part of the research, a theoretical foundation was established by reviewing the relevant literature through the documentation method. Subsequently, one-on-one interviews were conducted with a selected sample group using qualitative research methods. Cemetery visits have become a cultural tradition along with the reality of death. People visit cemeteries to remember their lost loved ones, alleviate their longing, and fulfill their responsibilities towards them. This process is significant for individuals both physically and emotionally. Cemeteries are not only places where the deceased are buried but also spaces that reflect the culture, traditions, geographical features, and lifestyles of the periods in which they lived. Cemetery visits help individuals strengthen their ties with the past and provide an opportunity to remember their loved ones, thereby contributing to emotional well-being. These visits are part of the mourning process for many people and offer an opportunity for reflection and meaning-making. To determine the effects of cemetery visits on individuals, interviews were conducted with twenty people living in different cities across the country who had recently lost loved ones. Ten questions were developed based on previous research and theoretical frameworks. The research topic and questions were deemed ethically appropriate by the Scientific Research and Publication Ethics Committee of Kırklareli University, as per decision number E-35523585-199-134888 dated 04.01.2024. Findings from the interviews indicate that religious beliefs play a significant role in coping with grief, sorrow, and longing. Cemetery visits help alleviate feelings of longing and sadness, contribute to emotional relief, and encourage individuals to turn more towards religious beliefs and values. The most common rituals performed during cemetery visits include reciting the Qur’an (such as reading Hatim, Fatiha, and Yasin) and praying. Additionally, participants frequently sought forgiveness for the deceased. Religious rituals were found to ease the emotional difficulties associated with cemetery visits and provide spiritual comfort. Furthermore, some participants stated that they distributed sweets and Turkish delights to children during their visits. Such practices highlight that cemetery visits are not only religious and personal acts but also have social and cultural dimensions. Cemetery visits were found to encourage individuals to reflect on their lives, pay greater attention to religious practices, and contemplate death and the afterlife more deeply. In conclusion, cemetery visits are not only about mourning, alleviating longing, or performing religious rituals; they also serve as an important experience that contributes to individuals’ spiritual development, helping them understand and find meaning in life. These visits enable individuals to maintain a spiritual connection with their deceased loved ones and establish a deeper bond with their past. At the same time, they remind individuals of the transience of life, prompting them to reflect on its significance and fostering a greater commitment to religious practices. Cemetery visits enhance individuals’ emotional resilience and provide spiritual support during the grieving process.

Keywords

Psychology of Religion, Death, Mourning, Cemetery Visit, Ritual

Ethical Statement

It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the studies used are cide in the bibliography. | Ethical approval was approved by Kırklareli University Scientific Research and Publication Ethics Committee and dated 19.09.2024 and numbered E-35523585-199-134888.

Supporting Institution

No external funding was used to support this research.

Thanks

Not declared.

References

• Adler, Cyrus - Eisenstein, Judah David. “Yılbaşı”. Yahudi Ansiklopedisi. 7/63-64. The Kopelman Fundation, 1906.
• Allison, Fraser vd. The Future Cemetery Survey 2021. The University of Melbourne University of Oxford, 2021.
• Altıntaş, Yusuf. Yahudilikte Kavram ve Değerler Dinsel Bayramlar Dinsel Kavramlar-Dinsel Gereçler. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın, 2. Basım., 2001.
• Altun, Feride İmrana. “Kapadokya Kaya Kiliselerinde Buhurdan Tasvirleri”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37/1 (30 Haziran 2020), 116-135. https://doi.org/10.32600/huefd.625818
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzzafer Şahin. Ankara: Yenigün Matbaacılık, 12 Basım., 2011.
• Ayten, Ali - Köse, Ali. Türbeler : Popüler Dindarlığın Durakları. İstanbul : Timaş Yayınları, 2010.
• Bağdatlı, Fatma. Antik Dönem Mezar Stelleri. İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları, 2023.
• Bora, Elif Mendil. Sanal Ortamda Mezar Ziyaretleri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Boscarino, J. A. vd. “Psychiatric Medication Use Among Manhattan Residents Following the World Trade Center Disaster”. Journal of Traumatic Stress 16/3 (Haziran 2003), 301-306.
• Bozkurt, Nebi. “Mezarlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/519-522. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
• Colombo, Asher D. - Vlach, Eleonora. “Why Do We Go to the Cemetery? Religion, Civicness, and the Cult of the Dead in Twenty-First Century Italy”. Review of Religious Research 63/2 (01 Haziran 2021), 217-243. https://doi.org/10.1007/s13644-021-00454-1
• Çalışır, Gülsüm. “Dini Bayram Geleneklerinin Kişilerarası İletişime Yansımaları”. Zeugma I. Uluslararası Multi Disipliner Çalışmalar. ed. Ebru G. Işıksacan - Esra Mankan. 2/204-216. Gaziantep: İktisat Yayınevi, 2018.
• Çatalbaş, Resul. “Yahudilik”. Resulcatalbas (10 Haziran 2019). http://www.resulcatalbas.com/dinler-tarihi/yahudilik/
• Demirci, Kürşat. “Kabir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/33-35. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• Dikici, Erkan - Büyükdoğan, Seda. “Değişmeyen Ölüm Gerçeği Karşısında Değişen Taziye Kültürü: Kayseri/Tokmak Köyü Avşar Türkleri Örneği”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 4/1 (30 Haziran 2020), 49-67.
• Ece, Halis. “İslam’da Türbe/Kabir Ziyareti ve Tevessü-l”. Halisece (02 Aralık 2022). https://www.halisece.com/akaid/138-islamda-turbekabir-ziyareti-ve-tevessul.html
• Eroğlu, Erol. “Kosova -Prizren Türk Halk Kültüründe Ölüm”. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanities Journal 12 (Mayıs 2020), 60-70. https://doi.org/10.17740/eas.art.2020-V12-04
• Güç, Ahmet. “Yahudilik’te Defin ve Sonrası Ait Gelenekler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (Ocak 2001), 63-78.
• Güler, Ö. Aydın. “Dini İnanç ve Psikolojik Sağlık İlişkisine Dair Bir Değerlendirme”. Toplum Bilimleri Dergisi 8/4 (2010), 95-105.
• Güngör, Sertaç - Sivri, Esra. “Kent Mezarlıklarında Pandemi Dönemi Öncesi ve Sonrası Ziyaretçi Memnuniyeti Üzerine Bir Araştırma: Konya Üçler Mezarlığı Örneği”. Journal of Architectural Sciences and Applications 7/Özel Sayı (30 Nisan 2022), 16-26. https://doi.org/10.30785/mbud.1000298
• Güre, Mustafa. Dinlerde Geçiş Dönemleriyle İlgili İnanç ve Uygulamalar. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Güzeş, Emine. Malatya Sancaktar Mezarlığı’ndaki Osmanlı Dönemi Mezar Taşları. İstanbul: Çizgi Kitabevi, 2021. Kandemir, Yaşar M. “Ziyaret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/496-498. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
• Karaca, Faruk. “‘Mezar Taşlarına Yansıyan Şekliyle’ Türk Kültüründe Hayat ve Ölümle ilgili Bazı Değerlendirmeler”. İslâm Araştırmalar Dergisi 14/3-4 (2001), 501-512.
• Küçük, Adurrahman vd. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 3. Basım., 2009.
• MacHale, Rosemary - Carey, Seán. “An Investigation of the Effects of Bereavement on Mental Health and Challenging Behaviour in Adults with Learning Disability.” British Journal of Learning Disabilities 30/3 (01 Eylül 2002), 113-117. https://doi.org/10.1046/j.1468-3156.2002.00166.x
• Moda, Ahmet. Kent Mezarlıklarının Kentsel Yeşil Alanlar İçindeki Önemi ve Ziyaretçi Memnuniyetinin Belirlenmesinde -Kayseri Asri Mezarlığı Örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Özkan, Mustafa. “Orta Yaş Erkeklerde Ebeveyn Ölümü Sonrası Rezidüel Yası Etkileyen Faktörler”. Düşünen Adam Dergisi 11/2 (1998), 27-32.
• Sami, Said. Travmatik Kayıp (Ölümler) Sonrasında Dini İnanç Sahibi Olan Ve Olmayan Bireylerin Ölüme, Yasa Ve Sonrasında Yaşanan Sürece Dair Tutumlarının Karşılaştırılması (Nitel Bir Araştırma). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Seydaoğlu, Muahammet Abdullah. İslam’da Şefaat Tevessül Kabir Ziyareti ve Kabir Azabı. İstanbul: Kırkkandil Yayınevi, 2019.
• Tibet, Aksel (ed.). “İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri”. I-II/385-265. XXVI. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1996.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre Yezîd. “el- Câmiü’s-sahîh/Sünenü’t-Tirmizî”. thk. Avvâd Maruf Beşşar. “Cenâiz”, 60 (No: 1054). Beyrut: Darü’l-garbi’l-İslâmî, 1416.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre Yezîd. “el-Câmiu’l-kebîr”. thk. Beshâr Avvâd Ma‘rûf. 38 (No 114). Dımaşk: Dâru’r-Risâle el-Âlemiyye, 1430.
• Ulaş, Pavlos. “Ortodoks Kilisesinde ölüm ve cenze töreni”. Ortodokslar Topluluğu (16 Ekim 2014). https://www.ortodokslartoplulugu.com/manevi-yasam/ortodoks-kilisesinde-olum-ve-cenze-toreni/
• Uşen, Şelale. “Bilimsel Araştırmalarda Veri- Veri Toplama Yöntemleri - Ölçme ve Ölçekler”. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 141-183. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2016.
• Uyanık, Deniz - Bakıcı, Çağrı Mert. “Kayıp, Yas ve Ölümün Psikolojik Etkileri Nelerdir?” Evrim Ağacı (06 Haziran 2023). https://evrimagaci.org/kayip-yas-ve-olumun-psikolojik-etkileri-nelerdir-8412
• Ünlüsoy, Kamile. “İhvân-ı Müslimin’in Kabir Ziyaretleriyle İlgili Görüşleri ve Muhaliflerinin Eleştirileri Üzerine Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/44 (31 Mayıs 2020), 79-95.
• Yüksel, Süheyla. “Şairlerimizde Anne Hasretinin Sembolü Olarak Mezar / The Graves İn Our Poets As A Symbol Of Longing For The Mother”. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 35/2 (10 Ocak 2012), 1-17.