An Examination of The Relationship Between Social Studies Teachers’ Environmental Knowledge and Sustainable Environmental Attitude

Year 2023, , 135 - 153, 29.10.2023

Oğuzhan Yıldız , Döndü Özdemir

https://doi.org/10.59409/ojer.1370187

Abstract

This study was conducted to examine the relationship between environmental knowledge and sustainable environmental attitude levels of social studies teachers. In the study, correlational model of quantitative research methods has been employed. The study group consisted of 136 social studies teachers. The data were gathered through “Sustainable Environmental Attitude Scale” developed by Yıldız (2011) and “Environmental Knowledge Test” developed by Karatekin (2011). Frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, Mann Whitney-U test, Kruskall Wallis test, and Spearman Brown Row Differences Correlation Coefficient were used in the analysis of the data. The study results revealed that social studies teachers have a high level of environmental knowledge and positively sustainable environmental attitude. Moreover, it was found that environmental knowledge and sustainable environmental attitude of social studies teachers did not significantly differ by gender and professional. Finally, it was determined that there was no significant relation between environmental knowledge and sustainable environmental attitude of social studies teachers. It may be recommended to increase in-service training to increase teachers' environmental knowledge levels.

Keywords

Environmental problems, environment education, environmental knowledge, sustainable environmental attitude, social studies.

References

• Ahi, B., & Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: Cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 31-56. http://dergipark.gov.tr/kefdergi/issue /22600/ 241457
• Akbaş, T. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarında çevre olgusunun araştırılması. [Unpublished Master’s Thesis], Atatürk University, Erzurum.
• Akçay, İ. (2006). Farklı ülkelerde okul öncesi öğrencilerine yönelik çevre eğitimi. [Unpublished Master’s Thesis], Uludağ University, Bursa.
• Akıllı, M., & Yurtcan, M. T. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119-131. http://dergipark.gov.tr/erziefd/issue/6001 /80023
• Akınoğlu, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 5-29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/372/2144
• Aksu, Y. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi Burdur ili örneği. [Unpublished Master’s Thesis], Süleyman Demirel University, Isparta.
• Alagöz, B. (2009). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarında çevre bilincinin geliştirilmesinde probleme dayalı öğrenme yönteminin etkisi. [Unpublished Doctoral Dissertation, Gazi University.
• Arık, S., & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164. http://dergipark.gov.tr/kefdergi/issue/29417/320760
• Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122. http://dergipark.gov.tr/erziefd/issue/6003/ 80053
• Aydemir, M. (2007). Öğretmenlerin çevre konuları hakkında bilgilerinin incelenmesi, [Unpublished Master’s Thesis], Middle East Technical University, Ankara.
• Bradley, J. C., Waliczek, T. M., & Zajicek, J. M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. Journal of Environmental Education, 30(3), 17-21. http://dx.doi.org/10.1080/00958969909601873
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler Için Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çavuşoğlu, F., Altay, B., Nuriyeva, G., & Öngör, B. (2017). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(4), 254-259. http://dergipark.gov.tr/ataunihem/issue/33612/372988
• Demirel, M., Gürbüz, B., & Karaküçük, S. (2009). Rekreasyonel aktivitelere katılımın çevreye yönelik tutum üzerindeki etkisi ve yeni ekolojik paradigma ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 47-50. http://dergipark.gov.tr/spormetre/issue/41397/500346
• Disinger, J. (2001). Tensions in environmental education: Yesterday, today, and tomorrow. In H. R. Hungerford, W. J. Bluhm, T. L. Volk, & J. M. Ramsey (Eds.), Essential readings in environmental education (p.17-31). Stipes Publishing L.L.C.
• Eroğlu Doğan, E. (2013). Biyolog ve öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve bilgi düzeyleri. Elementary Education Online, 12(2), 413-424. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view /1410/1266
• Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları, [Unpublished Master’s Thesis], Pamukkale University, Denizli.
• Erten, S. (2003). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/774-published.pdf
• Esen, T. (2011). Üstün yetenekli öğrencilerin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarının incelenmesi, [Unpublished Master’s Thesis], Adıyaman University, Adıyaman.
• Gök, E., & Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. Türk Fen Eğitim Dergisi, 12(4), 77-93. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/200240/ilkogretim-ogrencilerinin-cevre-bilgisi-ve-cevresel-tutumlari
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452-468. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1907/1742
• Gül, S., Çobanoğlu, H., Aydoğmuş, M., & Türk, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi: Samsun ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 139-157. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/40321/427161
• Gürbüz, H., & Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173. https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/138152-20131218184451-12.pdf
• Güşta Şahin, H., & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Elementary Education Online, 17(3), 1402-1416. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466359
• Hungerford, H. R. (2001). The myths of environmental education revisited. In H. R. Hungerford, W. J. Bluhm, T. L. Volk, & J. M. Ramsey (Eds.), Essential readings in environmental education (pp. 49-64). Stipes Publishing L.L.C.
• İncekara, S., & Tuna, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin çevresel konularla ilgili bilgi düzeylerinin ölçülmesi: Çankırı ili örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, 2, 168-182. http://dspace.marmara.edu.tr /handle/11424/2592
• Kahyaoğlu, M., & Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 171-185. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304187
• Karadayı, G. (2005). Ortaöğretim öğretmenlerinin küresel, ulusal ve yerel çevre sorunları hakkındaki görüşleri (Sakarya ili örneği). [Unpublished Master’s Thesis], Gazi University, Ankara.
• Karaismailoğlu, E.S. (2018). Öğretmenlerin çevre bilinci düzeyinin belirlenmesi: Ankara Etimesgut örneği, [Unpublished Master’s Thesis], Hacettepe University, Ankara.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, [Unpublished Doctoral Dissertation], Gazi University, Ankara.
• Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, Türkçe ve Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 258-268. http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/2582
• Knapp, D. H., Volk, T. L., & Hungerford, H. R. (1995). Global change: Environmental education module. UNESCO-UNEP International Environmental Education Programme. http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001113/111308eo.pdf
• Köse, Ö.E. (2010). Lise öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarına etki eden faktörler. Türk Fen Eğitim Dergisi, 7(3), 198-211. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/117815/
• Malkoç, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının ve bilişsel farkındalık becerilerinin incelenmesi, [Unpublished Master’s Thesis], Gazi University, Ankara.
• McDaniel, J., & Alley, K. D. (2005). Connecting local environmental knowledge and land use practices: A human ecosystem approach to urbanization in west Georgia. Urban Ecosystems, 8(1), 23-38. https://www.environmental-expert.com/Files/6063/articles/ 5466/R8711208N52H57V1.pdf
• MoNE [Ministry of National Education]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Nalçacı, A., & Beldağ, A. (2012). İlköğretim 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi (Erzurum örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154. http://dergipark.gov.tr/ataunidcd/ issue/2456/31286
• Öcal, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 333-352. http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/2702
• Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi. [Unpublished Doctoral Dissertation], Marmara University, İstanbul.
• Özdemir Özden, D. (2020). Çevre sorunlarının çözümünde vatandaşlık bilinci: Çevre okuryazarlığı. A. F. Ersoy & H. Karaduman (Eds.). Sosyal bilgilerde güncel okumalar 2 (pp. 23-62). Anı Yayıncılık.
• Polat, S., & Kırpık, C. (2013). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 205-227. https://dergipark.org.tr/tr/pub/buefad/issue/3812/51107
• Roth, C.E. (1992). Environmental literacy: Its roots, evolution, and directions in the 1990s (ED348235). ERIC. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED348235.pdf
• Sadık, F. (2013). Öğretmen adaylarının çevresel tutum ve bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 69-83. http://dergipark.gov.tr/pegegog/issue/22580/241204
• Sadık, F., & Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Ç.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365. http://dergipark.gov.tr/cusosbil /issue/4383/60176
• Sağır, Ş., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496-511. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1830/1666
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6762/90968
• Sarışan Tungaç, A. (2015). Fen bilgisi öğretmenlerinin okul dışı (doğa deneyimine bağlı) çevre eğitimine yönelik özyeterlik algıları, çevre bilgileri ve çevresel tutumlarının incelenmesi: Mersin ili örneği. [Unpublished Master’s Thesis], Mersin University, Mersin.
• Stapp. W. B., Bennet, D., Bryan, W. Jr., Fulton, J., MacGregor, J., Nowak, P., Swan, J., Wall, R.., & Havlick, S. (1969). The concept of environmental education. The Journal of Environmental Education, 1(1), 30-31.
• Taycı, F. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma (Çorlu örneği). [Unpublished Master’s thesis], Namık Kemal University, Tekirdağ.
• Timur, S., & Yılmaz, M. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 303-320. http://gefad.gazi.edu.tr/article/view/5000078474
• Timur, S., Timur, B., & Yılmaz, Ş. (2012). Fen ve teknoloji öğretmenleri ve öğretmen adaylarının çevreye yönelik davranışlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 777-793. http://gefad.gazi.edu.tr/article/view/5000078397
• Timur, S., Yılmaz, Ş., & Timur, B. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), 191-203. http://dergipark.gov.tr/ aeukefd/issue/1439/17318
• Tombul, F. (2006). Türkiye'de çevre için eğitime verilen önem. [Unpublished Master’s Thesis], Ankara University, Ankara.
• UNESCO (1978). Intergovernmental conference on environmental education, Tbilisi, USSR. 14-26 October 1977: Final report. UNESCO http://www.gdrc.org/uem/ee/EE-Tbilisi_1977.pdf UNESCO-UNEP (1988). International strategy for action in the field of environmental education and training for the 1990s. UNESCO, UNEP. http://unesdoc.unesco.org/images/0008/000805/080583eo.pdf
• Uzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma. [Unpublished Doctoral Dissertation], Hacettepe University, Ankara.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/83059/
• Wilke, R. (1995). Literacy model development and framework. In R. Wilke (Ed.), Environmental education literacy/needs assessment project:assessing environmental literacy of students and environmental education needs of teachers;Final report 1993-1995(5-6). University of Wisconsin-Stevens Point.
• Yıldız, Ş. (2011). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin sürdürülebilir çevre ile ilgili kavramsal anlamaları ve tutumları. [Unpublished Master’s Thesis], Dokuz Eylül University, İzmir.
• Yılmaz, D. (2006). İlköğretimde çevre eğitimi için yöntem geliştirme. [Unpublished Master’s Thesis], Marmara University, İstanbul.