Agudas İsrail’in Doğuşu: 20. Yüzyılın Başında Ortodoks Yahudiliğin Siyasal ve Toplumsal Bir Hareket Olarak Şekillenmesi

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 119 - 137, 30.06.2025

Yusuf Dinçel

https://doi.org/10.51490/oksident.1657048

Abstract

Bu makale, Ortodoks Yahudi dünyasında 20. yüzyılın başlarında yaşanan ideolojik, siyasal ve toplumsal dönüşümler çerçevesinde ortaya çıkan Agudas İsrail hareketini tarihsel bir perspektiften analiz etmektedir. Modernleşme süreçlerinin etkisiyle dini değerlerin etkisini kaybetmeye başladığı bir dönemde, geleneksel Yahudi çevrelerinde dini kimliği muhafaza etme ve sekülerleşmeye karşı direnç gösterme çabaları yoğunlaşmıştır. Bu kapsamda Agudas İsrail, yalnızca dini bir örgüt değil; aynı zamanda modern siyasi gelişmelere tepki olarak şekillenen ideolojik ve toplumsal bir hareket niteliği taşımaktadır. Agudas İsrail’in ortaya çıkışı, Siyonist hareketin seküler ve milliyetçi anlayışına karşı bir alternatif arayışıyla yakından ilişkilidir. Siyonizm, Yahudiliği bir ulus inşa etme projesine dönüştürürken, Agudas İsrail bu yaklaşımın dini ilkeleri ihmal ettiğini ve Tevrat merkezli Yahudi yaşam biçimini tehdit ettiğini savunmuştur. Özellikle Filistin meselesi çerçevesinde, iki hareket arasında temsil ve kimlik anlayışı bakımından derin görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Agudas İsrail, Filistin’i yalnızca tarihsel bir yurt değil, Tanrı’nın kutsadığı bir toprak olarak görmüş ve bu nedenle Filistin’deki Yahudi varlığının dini temellere dayanması gerektiğini savunmuştur. Makalede, özellikle Filistin’deki Yahudi toplumunun örgütlenmesi ve temsiliyeti konusunda Agudas İsrail ile Siyonist Örgüt arasındaki çatışmalar detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Milletler Cemiyeti Arşiv belgeleri gibi birincil kaynaklara dayanarak, Agudas İsrail’in dini kimliğini koruma çabaları ve Siyonizm karşısındaki mücadelesi analiz edilmektedir. Bunun yanı sıra Agudas İsrail, yalnızca dış baskılarla değil, aynı zamanda Yahudi dünyası içerisindeki ideolojik ayrışmalarla da mücadele etmek zorunda kalmıştır. Mizrahi fraksiyonu ile yaşanan temsil çatışmaları, kadınların kamusal hayattaki yeri konusundaki tartışmalar ve sekülerleşen Yahudi cemaatlerle kurulan sorunlu ilişkiler, örgütün içeriden de zayıflamasına neden olmuştur. Bu çalkantılara rağmen Agudas İsrail, gençlik, işçi ve kadın örgütlenmeleri aracılığıyla toplumsal tabanını genişletmeye çalışmış ve özellikle Doğu Avrupa’da etkinliğini sürdürmüştür. Makale, örgütün Filistin’deki başarısızlığını sadece dış politik nedenlere değil, içyapısal sorunlara da bağlamaktadır. Hahamların karar alma süreçlerindeki katılığı, örgüt içindeki fikir ayrılıkları ve modern siyasete adapte olamama gibi etkenler, Agudas İsrail’in Filistin’de etkili bir alternatif olarak kabul görmesini engellemiştir. Bu makale, Agudas İsrail’in ortaya çıkış süreci, ideolojik pozisyonu, siyasal talepleri ve Siyonist hareketle yaşadığı çatışmaları ortaya koyarken, aynı zamanda Ortodoks Yahudiliğin modern dönemde karşılaştığı yapısal zorluklara dair geniş bir bakış açısı sunmaktadır. Bu yönüyle çalışma, hem dini hareketlerin siyasal temsil mücadelesini hem de sekülerleşme karşısında geleneksel yapıların yaşadığı dönüşümü analiz eden özgün bir katkı niteliği taşımaktadır.

Keywords

Agudas İsrail , Ortodoks Yahudilik , Filistin , Siyonizm , Milletler Cemiyeti , Yahudi Ajansı

The Emergence of Agudas Israel: The Formation of Orthodox Judaism as a Political and Social Movement in the Early 20th Century

Abstract

This article offers a historical analysis of the Agudas Israel movement, which emerged within the Orthodox Jewish world amid the ideological, political, and social transformations of the early twentieth century. In an era when processes of modernization began to erode the influence of religious values, traditional Jewish communities intensified their efforts to preserve religious identity and resist secularization. In this context, Agudas Israel functioned not merely as a religious organization but also as an ideological and social movement shaped in response to modern political developments. The emergence of Agudas Israel was closely tied to a search for an alternative to the secular and nationalist orientation of the Zionist movement. While Zionism sought to transform Judaism into a nation-building project, Agudas Israel contended that such an approach neglected religious principles and posed a threat to a Torah-centered Jewish way of life. Particularly concerning the issue of Palestine, profound disagreements arose between the two movements over questions of representation and identity. Agudas Israel regarded Palestine not only as a historical homeland but also as a land sanctified by God, and therefore, insisted that Jewish presence in the region should be grounded in religious foundations. The article examines in detail the conflicts between Agudas Israel and the Zionist Organization, especially regarding the organization and representation of the Jewish community in Palestine. Drawing on primary sources such as League of Nations archival documents, the study analyzes Agudas Israel’s efforts to preserve religious identity and its struggle against Zionism. In addition, the movement faced challenges stemming both from external pressures and internal ideological divisions within the Jewish world. Disputes with the Mizrachi faction over representation, ongoing debates regarding the public role of women, and tensions with increasingly secularized Jewish communities all contributed to the organization’s internal weakening. Despite these turbulences, Agudas Israel sought to expand its social base through youth, labor, and women’s organizations, and maintained significant influence particularly in Eastern Europe. The article argues that the movement’s failure in Palestine stemmed not only from external political circumstances but also from internal structural issues. Agudas Israel’s recognition as a viable alternative in the region was hindered by factors such as rigid rabbinical decision-making, internal ideological disagreements, and an inability to adapt to modern political realities . This article examines the emergence of Agudas Israel, outlining its ideological stance, political demands, and conflicts with the Zionist movement, while offering a broader perspective on the structural challenges confronting Orthodox Judaism in the modern era. In this regard, the article offers a valuable contribution by examining both the political representation struggles of religious movements and the transformations experienced by traditional structures in response to secularization.

Keywords

Agudas Israel , Orthodox Judaism , Palestine , Zionism , League of Nations , The Jewish Agency

References

• Abulof, Uriel. “The Roles of Religion in National Legitimation: Judaism and Zionism’s Elusive Quest for Legitimacy”. Journal for the Scientific Study of Religion 53/3 (Eylül 2014): 515-533.
• Aydın, Ravza. “Mizrahi Yahudileri ve İsrail’deki Sosyokültürel Durumları”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/37 (Haziran 2018): 81-105.
• Bacon, Gershon, “Imitation, Rejection, Cooperation: Agudat Yisrael and the Zionist Movement in Interwar Poland”. The Emergence of Modern Jewish Politics: Bundism and Zionism in Eastern Europe, ed. Zvi Gitelman, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2003, 85-94.
• Bacon, Gershon. “Agudat Israel”. The Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture, ed. Judith R. Baskin, Cambridge: Cambridge University Press, 2011, 8-9.
• Belder, Ferit. “Decoding the Crisis of the Legitimate Circle of Coalition Building in Israel: A Critical Analysis of the Puzzling Election Trio of 2019-20”. Middle Eastern Studies 57/4 (Ocak 2021): 1-15.
• Cohen, Asher & Susser, Bernard. Israel and the Politics of Jewish Identity: The Secular-Religious Impasse. Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press, 2000.
• Cohen, Michael J. “Appeasement in the Middle East: The British White Paper on Palestine, May 1939”. The Historical Journal 16/3 (Eylül 1973): 571-596.
• Douglas, Mary. “The Effects of Modernization on Religious Change”. Daedalus 111/1 (1982): 1-19.
• Hasanoğlu, Eldar. “Yahudiler Siyonizm’i Hıristiyanlardan mı Aldılar?”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2022): 117-154.
• Herzl, Theodor. Yahudi Devleti. Çev. Sedat Demir, İstanbul: Ataç Yayınları, 2007.
• Kurt, Ali Osman. “Anti-Siyonist Yahudiler: Neturei Karta ve İsrail Siyasetindeki Yeri”. Dinler Tarihi Araştırmaları-VIII, Bütün Yönleriyle Yahudilik (Uluslararası Sempozyum) (Ankara, 18-19 Şubat 2012), ed. Asife Ünal, v.dğr. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği, 2008, 399-420.
• Kutluay, Yaşar. Siyonizm ve Türkiye. İstanbul: Pınar Yayınları, 2019.
• Last Stone, Suzanne. “Religion and state: Models of Separation from Within Jewish Law”. ICON 6/3-4, (2008): 631-661.
• Madeley, John. “Religion and State”. Routledge Handbook of Religion and Politics, ed. Jeffrey Haynes, New York: Routledge, 2009, 174-191.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/13060/2413, 21 Nisan 1921.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/19498/2413, 16 Mart 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/19498/2413, 10 Nisan 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/19498/2413, 14 Haziran 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 41/19497/1249, Haziran 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/19498/2413, 1 Temmuz 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/19498/2413, 4 Temmuz 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, S300-1-91-10, 7 Temmuz 1922.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/43897/2413, 23 Ekim 1925.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/43897/2413, Haziran 1926.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/43897/2413, 25 Haziran 1926.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/61668/2413, 1 Kasım 1926.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/61668/2413, 23 Şubat 1927.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 6A/224/224, 20 Aralık 1927.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, C.P.M. 1284, 19 Temmuz 1931.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, C.P.M. 1246-1295-Volume 29/1277, 8 Kasım 1931.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, C.P.M. 1400-1450-Volume 32/1402, 21 Haziran 1933.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 6A/1284/668, 12 Eylül 1935.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, C.P.M. 2143, 16 Haziran 1939.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 6A/32145/668, 17 Temmuz 1939.
• Neuberger, Benyamin. “The Haredim in Israeli Politics”. Contemporary Israeli Haredi Society: Profiles, Trends, and Challenges, ed. Kimmy Caplan & Nissim Leon, Routledge: New York, 2024, 67-89.
• Norris, Pippa & Ronald Inglehart. Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
• Olson, Jess. “The Agudah and ‘Der Baal Tshuva’: The Agudath Israel World Organization, Politicized Orthodoxy and the Interwar American Jewish Community”. American Jewish History 97/4 (Ekim 2013): 335-366.
• Ozacky-Lazar, Sarah & Mustafa Kabha. “The Haganah by Arab and Palestinian Historiography and Media”. Israel Studies 7/3 (2002): 45-60.
• Özalkan, Seda. Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2017.
• Rabkin, Yakov M. A Threat from Within: A Century of Jewish Opposition to Zionism. Çev. Fred. A. Reed, Londra & New York: Fernwood Publishing/Zed Book, 2006.
• Shiner, Larry. “The Concept of Secularization in Empirical Research”. Journal for the Scientific Study of Religion 6/2 (Güz 1967): 207-220.
• Sofer, Sasson. Zionism and The Foundation of Israeli Diplomac. Çev. Dorothea Shefet-Vansun, Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
• Tekiner, Roselle. “Race and the Issue of National Indentity in Israel”. International Journal of Middle East Studies 23/1, (1991): 39-55.
• Türem, Şule İsmihan. “Ortodoks Yahudilikteki Mesih İnancının Siyonizm’e Etkileri”. PESA International Journal of Social Studies 5/1 (Mart 2019): 28-41.
• Wein, Berel. Triumph of Survival: The Story of the Jews in the Modern Era 1650-1990. New York: Shaar Press, 1990.
• Witt, Nathan. “Jacob Israel de Haan: A Queer and Lapsed Zionist in Mandate Palestine”. Jerusalem Quarterly 87 (Güz 2021): 86-104.