Anadolu’daki Semt Pazarlarına Bir Örnek: Salihli (Manisa) Semt Pazarları

Year 2019, Volume: 1 Issue: 1, 17 - 30, 15.12.2019

Ferdi Akbaş

Abstract

Araştırma
sahası olan Salihli ilçesi Ege Bölgesinin Ege Bölümü’nde yer almaktadır. Sahip
olduğu coğrafi konum itibariyle idari bakımdan bağlı olduğu Manisa İli’nin hem
sosyo-ekonomik hem de sosyo-kültürel bakımdan gelişmiş ilçelerinden biri olan
yörede, semt pazarı 1990’lı yıllar ve hatta daha öncesinde bile yalnızca
çarşamba pazarı olarak adlandırılan bugünkü kent meydanının da dâhil olduğu
otogarın yanında yer almaktaydı. Pazar yöre halkının diliyle iki şekilde ifade
edilmektedir. Kırsal kesimden ilçeye gelenler için Salihli pazarı, ilçe
merkezinde ikamet edenler için de Çarşamba pazarı olarak bilinen semt pazarının
mevcut yeri günümüz itibariyle değişmemiş ancak biraz küçültülmüştür. Yıkılan
pazarın yerine bugün kent meydanı olarak tabir edilen çok amaçlı rekreasyon
alanı inşa edilmiştir. Bu alanda özel günlerde, resmi ve dini bayramlarda
çeşitli programlar yapılmakta ve özellikle de ilçenin kurtuluş günü olan 5
Eylül’de çeşitli eğlenceler, konserler düzenlenerek yöre halkının rekreasyonel
ihtiyaçları giderilmektedir. Sonraki süreçte Çarşamba günleri kurulan semt
pazarının yöre halkının ihtiyaçlarını giderme konusunda yetersiz kalmaya
başlaması ikinci bir semt pazarı için yer arayışlarını hızlandırmıştır. Çok
geçmeden Türkbirliği Lisesi’nin kuzeyinde, Cumhuriyet Mahallesinde pazar
günleri hizmet verecek olan pazar pazarının kurulması için çalışmalara
başlanmıştır. Kısa bir süre içerisinde pazar pazarının inşa çalışmaları
tamamlanarak Pazar, yöre halkını ihtiyaçlarına cevap vermeye başlamıştır. Ancak
bu semt pazarının yer aldığı konumdan dolayı yalnızca ilçe merkezinin özellikle
Cumhuriyet Mahallesi ve yakın çevresindeki kesime hitap etmesi idari
yöneticileri yeniden yeni bir pazar yeri arayışına sürüklemiştir. Bu arayışlar
sonucundan bugünkü kipa avm’nin yanında İzmir-Ankara karayolunun karşısında
sadece cumartesi günleri aktif olacak yeni bir pazaryeri inşa edilmiştir.
İlçedeki semt pazarları konusundaki son gelişme ise yakın zamanda Manisa
Büyükşehir Belediyesi tarafından eski kamyon garajının bulunduğu mevkiye 19 bin
metrekarelik modern koşulları bünyesinde barındıran semt pazarı yapılmıştır.
İçerisinde pazar esnafının bütün ihtiyaçlarını giderebileceği alanlar ile
kapalı otopark ve bedesten çarşısı bulunmaktadır.

Bu
çalışmada, araştırma sahasını teşkil eden Salihli İlçe Merkezi sınırları
dâhilindeki semt pazarları, zaman-mekân ilişki bağlamında ele alınmıştır.
Çalışmada semt pazarlarının mevcut özellikleri, coğrafi ortamdaki düzen ve
dağılışları ele alınarak, kuruluş tarihlerinden bu yana geçirdiği değişimlerin
üzerinde durulmuştur. Çalışmada temel olarak sahada yapılan anket ve
mülakatlardan faydalanılmıştır. Bunun yanında coğrafyanın araştırma
yöntemlerinden olan gezi-gözlem metoduyla bugünkü durumları
değerlendirilmiştir. 

Keywords

Ege Bölgesi, Coğrafi Konum, Manisa, Salihli, Semt Pazarları

References

• Beaujeu-Garnier, J. Delopez, A. (1983), Pazarlama Coğrafyası, (Çev. E. Tümertekin, A. Tümertekin), İst. Üniv. Yay. No 3111, İstanbul.Özgüç, N. Mitchell, W. A. (2000), “Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekânları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar” Mimar Sinan Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi tasarım + kuram Dergisi S: 2, s. 35-57, İstanbul.Tinkler, K. J. (1973), The Topology of Rural Periodic Market Systems, Geografiska Annaler 55 b: 2, p. 121-133.Tunçel, H. (2003), Anadolu Şehirlerinde Semt Pazarları: Elazığ Örneği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c: 13, s: 1, ss. 49-70.Trak, S. (1959), İktisadî ve Ticarî Türkiye, Cilt: III, İzmir.Tümertekin, E. (1961), Pazarlama Coğrafyası; Mevzuu, Esas Meseleleri, İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Dergisi c: 6, s:12, ss.117-122, İstanbul.