Öz
Günümüzde Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar illeri arasında kalan bölge,
“Dağlık Phrygia / Phrygia Yaylası” olarak tanımlanmıştır. Dağlık Phrygia olarak
isimlendirilen bu coğrafi alanın güney ve güneydoğusunda derin vadiler bulunur. Eskişehir’in yaklaşık olarak 70 km güneyinde, Yazılıkaya-Midas Vadisi ve
Kümbet Vadisi, daha güneyde Afyonkarahisar’ın yaklaşık olarak 30 km kadar
kuzeyinde Köhnüş ve Karababa Vadileri yer alır. Bu vadilerin dışında, Eskişehir’in
güneybatısında, Kütahya merkez köylerinden Fındık Köyü yakınlarındaki Fındık
Vadisi ve Ovacık Köyü yakınlarındaki İnli Vadisi ise küçük vadilerdendir. Vadileri
sınırlandıran yüksek kayalık platolar üzerinde, Phryg yerleşimleri, kayalık platoların
yamaçlarında kaya mezarları ile Ana Tanrıça Matar için yapılmış, Phryg kültürü ve dini
mimarisinin en ünik örnekleri olan kaya anıtları bulunur. Bu nedenle bu vadiler, aslında
farklı dönemlerde, farklı kültürler tarafından yerleşim görmesine karşın, Phryglerle
özdeşleştirilerek “Phryg Vadileri” olarak adlandırılmıştır. Dağlık Phrygia’daki vadiler
arasında, Prehistorik Dönemlerden, Osmanlı Dönemi içlerine kadar yerleşim gören,
özellikle Phryg Uygarlığına ait yerleşimlerin ve kaya anıtlarının en anıtsal ve eşsiz
örneklerini barındıran vadi, Yazılıkaya/Midas Vadisi’dir. Bu vadinin en uç noktasında,
kale tipi yerleşimlerden biri olan Akpara Kale bulunur. Yazılıkaya Vadisi’ne giriş ve
çıkış noktasında olan bu kale, Phryg Dönemi’nden Bizans Dönemi içlerine kadar
yerleşim görmüştür. Bu çalışmada Akpara Kale’nin kuzeyinde, alçak bir tepenin
eteklerindeki kayalıklara yapılmış olan kaya mezarları ele alınmıştır. Mezarlar arcosoliumlu tekneli ve kayaya oyulmuş oda mezarlar olmak üzere iki tipte yapılmışlardır.
Anahtar Kelimeler
Dağlık Phrygia Yazılıkaya/Midas Vadisi Akpara Kale Arcosoliumlu Tekneli Mezar Oda Mezar.
Öz
The area between cities of Eskişehir, Kütahya, and Afyonkarahisar is defined today
as “Mountainous Phrygia / The Highlands of Phrygia”. There are some deep valleys
located in this geographical area in the south and southeast of the Highlands of Phrygia.
Yazılıkaya-Midas Valley and Kümbet Valley are seated approximately 70 km south of
Eskişehir, while Köhnüş and Karababa Valleys are seated further south at approximately
30 km north of Afyonkarahisar. There are also some smaller valleys such as Fındık
Valley in the southeast of Eskişehir near the Fındık Village, one of the central villages
of Kütahya, and Inli Valley in close proximity to the village of Ovacık. Phrygian settlements are located on high rocky plateaus that surround the valleys, while rock tombs are
found in the skirts of rocky plateaus along with rock monuments –dedicated to Matar
the Mother Goddess– that reflect the most unique examples of Phrygian Culture and
spiritual architecture. Thus, these valleys are identified with Phrygians and called as
“Phrygian Valleys” although inhabited by different cultures at different periods. Among
Mountainous Phrygia, the Yazılıkaya-Midas Valley contains the most monumental and
unique examples of the Phrygian Civilization. Rock cut monuments here were inhabited
from the Prehistoric Period until the Ottoman Period. Akpara Kale, one of the fortresslike settlements, resides in the farthermost point of this valley. Akpara Kale is at the
gate of the Yazılıkaya Valley and is inhabited from Phrygian Period into the Byzantine
Period. The focus of this paper are the rock tombs built on the rocky skirts of a small
hill at the north of Akpara Kale. The area contains two different types of tombs, those
featuring arcosolium tombs and those with chamber tombs carved in the rocks.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 26 |