BELEDİYELERİN HÂKİM HİSSEDÂR OLDUĞU ŞİRKETLERDE İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARARINI HANGİ MERCİNİN VERECEĞİ MESELESİ

Yıl 2020, Sayı: 13, 345 - 397, 28.01.2021

Selman Özdemir

Öz

Bir yer yönünden mahallî idare olan belediyeler, kanun koyucunun verdiği yetkiye istinaden sermaye şirketleri kurabilmekte veya kurulmuş sermaye şirketlerine iştirak edebilmektedirler. Bunun neticesinde belediyeler, sermaye şirketlerinin paydaşı haline gelebilmektedirler. Belediyeler kanun gereği, kendi görev alanları ve hizmet alanları ile ilgili şirketler kurabilmekte; kendi görev alanları ve hizmet alanları ile ilgili olan şirketlere iştirak edebilmektedirler. Bu durumun doğal bir sonucu olarak, söz konusu şirketlerin faaliyet alanı, belediyelerin görevleri ile ilgili alanlar olmaktadır. Ancak bu şirketler, belediyeden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olarak faaliyetlerini yürütmektedirler. Bu şirketler faaliyetlerini yürütürken ihtiyaç duydukları malları ve hizmetleri, kural olarak ihale mevzuatına tabi olmaksızın satın almaktadırlar. Ancak kanun koyucu, ihaleden yasaklama konusu bakımından bu şirketleri, ihale mevzuatına tabi tutmuştur. Yargı uygulaması ile idarî uygulama arasında ise, bu şirketler bakımından ihaleden yasaklama kararını kimin vereceği konusunda farklılıklar bulunmaktadır. Bu çalışmada, bu şirketler bakımından ihaleden yasaklama kararını hangi merciinin vereceği konusu incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Belediye şirketi, İhaleden yasaklama, Yetki, Belediye iktisadî teşebbüsü

Kaynakça

• AKSOY, Mehmet; ŞİMŞEK, Mehmet (2010), Kamu Alımları İhale Süreci, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• AKSOY, Mehmet; AKKOÇ, Ali Kemâl (2016), Kamu İhale Kurulu Kararları Işığında Kamu İhalelerinde Genel Uyuşmazlık Konuları ve Çözümleri, Türkiye Belediyeler Birliği Yayınları, Ankara.
• AKYILMAZ, Bahtiyar; SEZGİNER, Murat; KAYA, Cemil (2009), Türk İdare Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara.
• BAŞARAN, Mustafa Şakir (2010), Belediyelerce Kurulan Şirket ve İşletmelerde Dış Denetim Örneği: Türkiye Modeli, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Ülkeleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• BEKTAŞ, Mücahit; OLGUN, İbrahim (2017), “Belediye Şirketleri ve İştirakler”, Belediye Yönetimi ve Kamusal İlişkiler, (Edit. Hamza Ateş, Mücahit Bıyıkoğlu), Der Yayınları, İstanbul.
• ÇEKER, Mustafa (2012), “Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri ve Yeniden Yapılandırılmaları”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Sayı 3-4.
• ÇETİNTAŞ, Dinçer (2006), Belediye İktisadî Teşebbüsleri ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• TBMM (2005), “Darülaceze Müessesesi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı” (Genel Gerekçe), https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss922m.htm, 04.04.2020.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• ERDEM, H. Ercüment (2013), “Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Ticarî İşletmenin Devri”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, C. 8, Özel Sayı - Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan C. I.
• ERYİĞİT, Burak Hamza; YÖRÜKOĞLU, Fuat (2012), “Yerel Yönetimlerde Özelleştirme Yöntemleri ve Hukuksal Altyapı”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, C. 10.
• GÜNDAY, Metin (2004), İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Ankara.
• GÖZLER, Kemâl (2009), İdare Hukuku, C. 1, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• GÖZLER, Kemâl (2018), Türkiye’nin Yönetim Yapısı (T. C. İdarî Teşkilâtı), Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• ILIKHAN, İlker (2015), Türk Ticaret Kanununda Sermaye Şirketlerinin Kuruluşu İle İlgili Yenilikler ve Muhasebe Kayıtları, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• “İBB İştirak Şirketleri” (2020), https://akademi.ibb.gov.tr/wp-content/uploads/2017/02/istirakler.pdf, 04.04.2020.
• İçişleri Bakanlığı (2011), Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü’nün 26.12.2011 tarih ve B.05.0.MAH. 0.02.01.00-349-31813 sayılı Genelgesi.
• İçişleri Bakanlığı (2015), 2014 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara, https://webdosya.csb.gov.tr/db/yerelyonetimler/icerikler//2014_yili_faaliyet_raporu-20190429162813.pdf, 04.04.2020.
• İLHAN, İlhami (2013), “Türkiye’de Belediyeler ve Şirketleri Arasındaki İhale İlişkileri Üzerine Bir Araştırma”, Sayıştay Dergı̇sı̇, Sayı:88, Ocak - Mart.
• İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (2020), “Sağlık Daire Başkanlığı İstanbul Darülaceze Müdürlüğü”, https://saglik.ibb.istanbul/wp-content/uploads/2018/10/Darulaceze-Mudurlugu-Katalog-2.pdf, 05.04.2020.
• “İşletme” (2020), https://sozluk.gov.tr/, 28.03.2020.
• KANAR, Mehmet (2009), Osmanlıca Türkçesi Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul.
• KARADENİZ, Yasin (2017), “Belediye İktisadi Teşebbüslerine Eleştirel Bir Bakış”, Mahallî İdareler Dergisi, Eylül, https://www.mahalliidarelerdergisi.com.tr/pg_694_belediye-iktisadi-tesebbuslerine-elestirel-bir-bakis, 28.03.2020.
• KURTULUŞ, Barış (2006), Türkiye’de Belediyelerin Malî Yapısı ve Harcamalarının Finansmanı, Devlet Planlama Teşkilâtı Yayınları, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2011), Sermaye Şirketleri, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• MURATOĞLU, Tahir (2011), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türk Hukuku”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 59, Sayı 1-2.
• “Müessese” (2020), https://sozluk.gov.tr/, 28.03.2020.
• NADAROĞLU, Halil (1998), Mahallî İdareler, Beta Yayınları, İstanbul.
• ÖNAL, Hasan (2015), Anayasa Mahkemesi Yargılanıyor, Arı Sanat Yayınları, İstanbul.
• ÖNEN, Semih Mustafa; EKEN, İhsan (2016), “Yerel Yönetimler Üzerinde Uygulanan İdarî Vesayet Yetkisinin İrdelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.15, Sayı 56, Kış.
• ÖZAY, İl Han (2004), Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• ÖZDEMİR, Gürbüz (2011), “Belediye İktisadî Teşebbüslerinin Kuruluş Amacı, Hukukî Dayanakları ve Güncel Durum”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C. 11, Sayı 21.
• ÖZDEMİR, Gürbüz (2008), “Belediye İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi”, Sayıştay Dergisi, Sayı 71.
• ÖZDEMİR, Selman (2018), “Yerindelik Yasağı Kuralının İdarî Yargı Bakımından İncelenmesi”, Adâlet Dergisi, Sayı 60, Ocak.
• ÖZDEMİR, Selman (2018), “Uygulama İmar Plânı İle Arsa Düzenlemesi Yapma Yetkisinin İlçe Belediyesinden Büyükşehir Belediyesine Devri Meselesi”, Mahallî İdareler Dergisi, Sayı 66, Haziran.
• ÖZTÜRK, Ali İhsan (2011), “Belediyeler ve Deniz Ulaşımı: İstanbul Şehir Hatlarının Belediyeye Devri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. 20, Sayı 4, Ekim.
• ÖZTÜRK, Ali İhsan (2013), “Belediye Şirketlerinin Özelleştirilmesi Sürecinde Bazı Hukukî Sorunlar”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, C. 12, Sayı 8, Bahar.
• PARLAR, Ali; HATİPOĞLU Muzaffer (2009), İdarî – Hukukî Sorunların Çözümü Açısından Belediye Yönetimi ve Yargı, Türkiye Belediyeler Birliği Yayınları, Ankara.
• “Sağlık ve Sosyal Hizmetler” (2020), http://www.ibb.gov.tr/tr-tr/kurumsal/birimler/saglikas/documents/hakkinda.pdf, 05.04.2020.
• SARIOĞLU, Kerem (2016), “Belediye İşletmelerinin Kamuoyuna Sunduğu Finansal Bilgilerin Kapsamı Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim Dergisi: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü, C.27, Sayı 81.
• Sayıştay Başkanlığı (2018), Ankara Elektrik Havagazı ve Otobüs İşletme Müessesesi Genel Müdürlüğü – EGO 2017 Yılı Denetim Raporu, Sayıştay Yayınları, Ankara, https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/kid/2017/Belediyeler/ANKARA%20ELEKTR%C4%B0K%20HAVAGAZI%20VE%20OTOB%C3%9CS%20%C4%B0%C5%9ELETME%20M%C3%9CESSESES%C4%B0%20GENEL%20M%C3%9CD%C3%9CRL%C3%9C%C4%9E%C3%9C%20EGO.pdf, 04.04.2020.
• Serra Eğitim/Danışmanlık (2020), “Belediyeler Tarafından Kurulan Bütçe İçi İşletmelerin Özellikleri”, https://sepra.com.tr/wp-content/uploads/2018/07/12.pdf, 05.04.2020.
• SERT, Gazi (2020), “Belediye Şirket Yönetimlerinin Görevlendirilmesi ve Değiştirilmesi”, https://mevzuattakip.com.tr/mevzuat/belediye-sirket-yonetimlerinin-gorevlendirilmesi-ve-degistirilmesi, 05.04.2020.
• SEVGLİ GENÇAY (2018), Fatma Didem, “Belediye Şirketlerinin Hukuki Statüsü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 134.
• “Şirketler”, https://www.ibb.istanbul/SitePage/Index/149, 29.03.2020.
• TAŞDELEN, Aziz (2006), “Malî Sonuçlu Bir İdarî Yaptırım Örneği: Kamu Harcama İhalesine Katılmaktan Yasaklanma”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 1, Haziran.
• TAŞKIN, Ahmet (2012), “İş Hukukunda İşletme Kavramı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı 1.
• USTA, Sefa, BİLGİÇ, Erdal (2016), “Yerel Yönetimlerde Hizmet Sunumu: Kamu Özel Ortaklığı Modeli”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23.
• YAPRAK, Nurhan (2019), Belediye İktisadî Teşebbüslerinin Hukuki Niteliği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• YASİN, Melikşah (2013), “Kamu Hizmeti”, ‘in İdare Hukuku, Turan Yıldırım, Melikşah Yasin, Nur Kaman, H. Eyüp Özdemir, Gül Üstün, Özge Okay Tekinsoy, XII Levha Yayınları, İstanbul.
• YAYLA, Yıldızhan (1985), İdare Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• YILDIRIM, Turan (2013), “İdarî İşlemler”, Yıldırım, Turan; Yasin, Melikşah; Kaman, Nur; Özdemir, Eyüp; Üstün, Gül; Okay Tekinsoy, Özge, İdare Hukuku, XII Levha Yayınları, İstanbul.
• YÜZER, Ferit (2010), Türkiye’de Belediye İktisadî Teşebbüslerinin Denetiminin Hizmet Etkinliği Yönünden Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• UYAP Bilişim Sistemi
• www.mevzuat.gov.tr
• www.resmigazete.gov.tr