Between Ancient and Modernity: An Evaluation on Teutscher Fürsten - Staat And Koçi Bey Risalesi

Yıl 2023, Sayı: 19, 161 - 190, 12.01.2024

Nazmiye Çağlar , Soner Tauscher

Öz

Book of governments or mirrors for princes, which outline the framework of an ideal administration and are usually written with the mission of warning rulers or statesmen, are texts that are seen in both the eastern and western traditions. It is possible to compare these books, which offer evaluations on state administration, in many respects and to identify the similarities or differences between them. In this context, the study aims to contribute to the literature on mirrors for princes by comparing the works in the genre of this kind written in the same periods and represented in two different traditions. The study centers on the Koçi Bey Risalesi, presented by Koçi Bey to the sultan Murad IV in 1631, and the Teutscher Fürsten - Staat (The German Prince-State), presented by Veit Ludwig von Seckendorff to the Duke of Saxony-Gotha in 1656. Koçi Bey, who played an important role in the Ottoman administrative tradition and served as a statesman, and Seckendorff, one of the important representatives of cameralism, who served at various levels of government and whose works were taught in German universities for a long time, are important for comparative administrative studies because they lived in approximately the same period, held similar positions and wrote political treatises for similar purposes. When the works of the authors, who are considered as representatives of two different traditions, are analyzed, the prescription offered is quite different from each other. While Koçi Bey seeks the solution in the past, Seckendorff draws attention as the pioneer of a new movement. Thus, at this point, the study analyzes these works by evaluating them within different administrative traditions.

Anahtar Kelimeler

Mirrors for princes, Book of governments, Veit Ludwig von Seckendorff, Koçi Bey

KADİMLE MODERNLİK ARASINDA TEUTSCHER FÜRSTEN – STAAT İLE KOÇİ BEY RİSALESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

İdeal bir yönetimin çerçevesini çizen ve genellikle yöneticileri veya devlet adamlarını uyarma misyonuyla yazılan siyasetnâmeler hem Doğu geleneğinde hem de Batı geleneğinde görülen metinlerdir. Devlet yönetimine ilişkin değerlendirmeler sunan siyasetnâmeleri birçok bakımdan birbiri ile karşılaştırmak ve aralarındaki benzerlikleri veya farklılıkları tespit etmek mümkündür. Bu kapsamda çalışma aynı dönemlerde yazılan ve iki farklı gelenek içerisinde temsil edilen siyasetnâme türündeki eserleri karşılaştırmayı amaçlayarak siyasetnâme literatürüne katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma 1631 yılında Koçi Bey tarafından dönemin padişahı IV. Murad’a sunulan Koçi Bey Risalesi ile 1656 yılında Veit Ludwig von Seckendorff tarafından Saksonya-Gotha düküne sunulan Teutscher Fürsten – Staat (Alman Prens Devleti) adlı eseri merkeze almaktadır. Osmanlı yönetim geleneği içerisinde önemli bir rolü olan ve devlet adamlığı yapmış Koçi Bey ile kameralizmin önemli temsilcilerinden biri olan, çeşitli düzeylerde devlet kademelerinde bulunmuş ve eserleri uzun süre Alman üniversitelerinde okutulmuş Seckendorff yaklaşık aynı dönemlerde yaşamış olmaları, benzer görevlerde bulunmaları ve benzer amaçlarla siyasetnâme kaleme almaları nedeniyle karşılaştırmalı yönetim çalışmaları noktasında önem arz etmektedir. İki farklı geleneğin temsilcisi olarak ele alınan yazarların söz konusu eserleri incelendiğinde sunulan reçete birbirinden oldukça farklıdır. Koçi Bey çözümü geçmişte ararken Seckendorff ise yeni bir akımın öncüsü olarak dikkat çekmektedir. Nitekim çalışma bu noktada bu eserleri farklı yönetim gelenekleri içerisinde değerlendirerek analiz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hükümdar Aynaları, Siyasetname, Veit Ludwig von Seckendorff, Koçi Bey

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk (2002). “Koçi Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 26, ss. 143-148.
• AKSOY, Abdulkadir (2019). Yönetim Ahlâkı: İdeal ve Gerçeklik Arasında Siyasetnamelerde İyi Yönetim Arayışı, Çizgi Kitabevi, Konya.
• ALTAY, Ahmet (2011). “Klâsik Dönem Osmanlı Siyasetnâme Geleneğine Genel Bir Bakış”, Journal of Turkish Studies, Cilt: 6, Sayı: 3, ss. 1795-1809.
• ANTON, Hans H. (2006). Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Freiherr vom Stein Gedächtnisausgabe 45, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• BABINGER, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2. Basım, Ankara.
• BAĞDEMİR, Abdullah (2009). “’Adalet Mülkün Temelidir’ Özdeyişi Üzerine”, Journal of Turkish Studies, Cilt: 4, Sayı: 3, ss. 283-296.
• BLAYDES, Lisa vd. (2018). “Mirrors for Princes and Sultans: Advice on the Art of Governance in the Medieval Christian and Islamic Worlds”, The Journal of Politics, Cilt: 80, Sayı: 4, ss. 1150-1167.
• ÇOLAK, Orhan M. (2003). “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Siyasetnâmeler Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Sayı: 2, ss. 339-378.
• DİNÇER, Ömer (2019). Siyasetnâmeleri Yeniden Okumak: Bir Yönetim Bilimci Gözüyle Geleneksel Siyasi Düşünce, Klasik Yayınları, 2. Basım, İstanbul.
• DİNÇER, Ömer (1990). “Çağdaş Yönetim Düşüncesi Açısından Koçi Bey Risaleleri”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1-2, ss. 351-360.
• DÖRİNG, Detlef (2010). "Seckendorff, Veit Ludwig von" in: Neue Deutsche Biographie 24, s. 117-118, Erişim Linki: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118760343.html#ndbcontent
• ERYILMAZ, Bilal (2006). Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• FOUCAULT, Michel (2013). Güvenlik, Toprak, Nüfus, Çev. Ferhat Taylan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• FOUCAULT, Michel (1994). Özne ve İktidar, Çev. Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• GARBER, Klaus (1982). Zur Statuskonkurrenz von Adel und gelehrtem Bürgertum im theoretischen Schrifttum des 17. Jahrhunderts. Veit Ludwig von Seckendorffs “Teutscher Fürstenstaat”, DAPHNIS, Zeitschrift für Mittlere Deutsche Literatur, 11/1-2, ss. 115-145.
• HAS HACİB, Yusuf (2022). Kutadgu Bilig, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 13. Basım, İstanbul.
• İNALCIK, Halil (2017). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), Yapı Kredi Yayınları, 24. Baskı, İstanbul.
• İNALCIK, Halil (2016). Osmanlı Tarihinde İslâmiyet ve Devlet, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• KELEŞ, Reyhan (2010). “Türk Edebiyatı’nda Nasihat”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 44, ss. 183-209.
• KINALIZADE, Ali Çelebi (2007). Ahlak-ı Alai, Klasik Yayınları, 5. Baskı, İstanbul.
• KOÇİ BEY, (2011). Koçi Bey Risalesi, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Hazırlayan: Yılmaz Kurt, Ankara.
• KÖBLER, Gerhard (2006). “Seckendorff, Veit Ludwig von, Teutsche Reden und Entwurff von dem allgemeinen oder natürlichen Recht nach Anleitung der Bücher Hugo Grotius' (1691)”, (Yay.) Milos Vec (Deutsche Neudrucke, Reihe Barock 43). Niemeyer. IV, s. 623-683.
• KÖMBE, İlker (2014). Adalet Dairesinin Teşekkülü ve Temel Kavramları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KURAY, Gülbende (1988). “Türkiye’de Bir Machiavelli: Koçi Bey”, Belleten, Cilt: 52, Sayı: 205, ss. 1655-1662.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1962). “Siyaset–nameler”, Türk Dili Araştırmalar Yıllığı – Belleten, Cilt: 10, ss. 167-194.
• LÜDTKE, Wilhelm (1939). “Veit Ludwig von Seckendorff ein deutscher Staatsmann und Volkserzieher des 17. Jahrhunderts”, Jahrbücher der Akademie Gemeinnütziger Wissenschaften zu Erfurt, 54, ss. 39-137.
• NEUGEBAUER, Wolfgang (1985), Absolutistischer Staat und Schulwirklichkeit in Brandenburg-Preussen, Berlin:Walter de Gruyter.
• NIGGEMANN, Ulrich (2015). “Peuplierung als merkantilistisches Instrument: Privilegierung von Einwanderern und staatlich gelenkte Ansiedlungen”, içinde J. Oltmer (Ed.), Handbuch Staat und Migration in Deutschland seit dem 17. Jahrhundert (s. 171-218), Berlin, München, Boston: De Gruyter Oldenbourg.
• NİZAMÜLMÜLK (2017). Siyasetnâme, Dergâh Yayınları, 13. Baskı, İstanbul.
• ÖZVAR, Erol (1999). “Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, Sayı: 7, ss. 135-151.
• RÖSSNER, Philipp. “Kameralismus”, https://www.staatslexikon-onlinRÖSSe.de/Lexikon/Kameralismus (Erişim Tarihi: 09.09.2023).
• PALA, İskender (2006). “Nasihatnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 32, ss. 409-410.
• PEIL, Dietmar (1986). “Emblematische Fürstenspiegel im 17. und 18. Jahrhundert: Saavedra – Le Moyne – Wilhelm”, içinde Hauck Karl (Yay.) Frühmittelalterliche Studien Cilt 20, Berlin: Walter De Gruyter.
• REINERT, S. Erik (2005). “A Brief Introduction to Veit Ludwig von Seckendorff”, European Journal of Law and Economics, Cilt: 19, ss. 221-230.
• SECKENDORFF, Veit L. von (1660). Teutscher Fürstenstaat, München, Bayerische Staatsbibliothek -- J.publ.g. 749.
• SCHMELZEISEN, G. (1970). “V. Der verfassungsrechtliche Grundriß in Veit Ludwig von Seckendorffs „Teutschem Fürstenstaat”, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Germanistische Abteilung, Cilt: 87, Sayı: 1, ss. 190-223.
• STINTZING, Roderich (1884), Geschichte der Deutschen Rechtswissenschaft, Abt l. II, Münih: Verlag R. Oldenburg.
• TILEMANN, Heinrich (1943). “Veit Ludwig von Seckendorff”, Archiv für Reformationsgeschichte, 40, ss. 200-220.
• TUNCER, Aziz (2018). Patrimonyal ve Bürokratik Yönetim Arasında Bir Geçiş Dönemi Yaklaşımı Olarak Kameralizm, Journal of Political Administrative and Local Studies, Cilt: 1, Sayı: 2, ss. 1-20.
• UEDING, Gert (2003). Gregor Kalivoda: Historisches Wörterbuch der Rhetorik. Band 6: Must-Pop. Boston: De Gruyter.
• UĞUR, Ahmet (2001). Osmanlı Siyâset – Nâmeleri, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• YEŞİL, Fatih (2009). Nizâm-ı Cedid’den Yeniçeriliğin Kaldırılışına Osmanlı Kara Ordusunda Değişim 1793-1826, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YILMAZ, Coşkun (2009). “Siyasetnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 37, ss. 306-308.
• YILMAZ, Coşkun (2003). “Osmanlı Siyaset Düşüncesi Kaynakları ile İlgili Yeni Bir Kavramsallaştırma: Islahatnâmeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Sayı: 2, ss. 299-338.
• YILMAZER, Ziya (2020). “Murad IV”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 31, ss. 177-183.
• YILMAZ UÇAR, Aslı (2012). “Osmanlı Siyaset-Yönetim Düşün Geleneği: Daire-i Adalet'in Yönetimi", Memleket Siyaset Yönetim, Sayı: 17, ss. 1-33.