SERALARDA KIRMIZI ÖRÜMCEKLER [Tetranychus spp. (Acarina: Tetranychidae)] İLE MÜCADELEDE PREDATÖR AKARLARIN KULLANIMI

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 1, 122 - 131, 15.02.2006

Rana Akyazı Osman Ecevit

Öz

Sera bitkilerinde zararlı en önemli kırmızı örümcek türleri, Tetranychus urticae L. ve T. cinnabarinus Boisd. (Acarina: Tetanychidae)’dur. Bu türlerin biyolojik mücadelesinde en çok kullanılan predatör akarlar ise, başta Phytoseiulus persimilis A.H. (Acarina: Phytoseiidae) olmak üzere, diğer bazı Phytoseiidae familyası akarlarıdır. Bu türler kitle halinde üretilerek, yada doğrudan biyopreparatları temin edilerek seralarda biyolojik mücadele çalışmalarında kullanılmaktadırlar.
Dünyada, kırmızı örümcek mücadelesinde predatör akar kullanımı, kimyasal mücadelenin yerini almış durumdadır. Özellikle Kanada ve Amerika’da phytoseiid akar biyopreparatı yaparak ihraç eden pek çok firma bulunmaktadır. Dahası bu ülkelerde preparatların kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla internet hizmeti dahi verilmektedir. Ancak ülkemizde bu konuda fazla bir ilerleme sağlanamamıştır. Her ne kadar P. persimilis predatörünün kitle üretim ve etkinlik çalışmaları yapılsa da, ticari boyutta bir yetiştiricilik ve pratiğe aktarılmış bir uygulama söz konusu değildir. Predatör akarlar ancak yurtdışından getirtilebilmekte, bu durum da mücadele masrafı yükselmektedir.
Serada biyopreparat kullanarak yapılan mücadele maliyeti seradaki bitki çeşidi, zararlı yoğunluğu, predatör akar türü gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişebilse de, maliyetin ortalama olarak 350-400 $/da (483-552 YTL/da)’a kadar çıkabildiği söylenebilir. Halbuki akar mücadelesinde kullanılan en ucuz pestisitlerden Sulfure 80 WP ile bir seferlik mücadelenin 1.6 YTL/da’na mal edilmesi mümkündür. Böyle bir durum ile karşılaşan üretici ise, uygulaması daha kolay ve ucuz olan kimyasal mücadeleyi biyolojik mücadeleye tercih etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tetranychus spp., predatör akar, biyolojik mücadele, sera

SERALARDA KIRMIZI ÖRÜMCEKLER [Tetranychus spp. (Acarina: Tetranychidae)] İLE MÜCADELEDE PREDATÖR AKARLARIN KULLANIMI

Öz

Sera bitkilerinde zararlı en önemli kırmızı örümcek türleri, Tetranychus urticae L. ve T. cinnabarinus Boisd. (Acarina: Tetanychidae)’dur. Bu türlerin biyolojik mücadelesinde en çok kullanılan predatör akarlar ise, başta Phytoseiulus persimilis A.H. (Acarina: Phytoseiidae) olmak üzere, diğer bazı Phytoseiidae familyası akarlarıdır. Bu türler kitle halinde üretilerek, yada doğrudan biyopreparatları temin edilerek seralarda biyolojik mücadele çalışmalarında kullanılmaktadırlar. Dünyada, kırmızı örümcek mücadelesinde predatör akar kullanımı, kimyasal mücadelenin yerini almış durumdadır. Özellikle Kanada ve Amerika’da phytoseiid akar biyopreparatı yaparak ihraç eden pek çok firma bulunmaktadır. Dahası bu ülkelerde preparatların kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla internet hizmeti dahi verilmektedir. Ancak ülkemizde bu konuda fazla bir ilerleme sağlanamamıştır. Her ne kadar P. persimilis predatörünün kitle üretim ve etkinlik çalışmaları yapılsa da, ticari boyutta bir yetiştiricilik ve pratiğe aktarılmış bir uygulama söz konusu değildir. Predatör akarlar ancak yurtdışından getirtilebilmekte, bu durum da mücadele masrafı yükselmektedir. Serada biyopreparat kullanarak yapılan mücadele maliyeti seradaki bitki çeşidi, zararlı yoğunluğu, predatör akar türü gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişebilse de, maliyetin ortalama olarak 350-400 $/da (483-552 YTL/da)’a kadar çıkabildiği söylenebilir. Halbuki akar mücadelesinde kullanılan en ucuz pestisitlerden Sulfure 80 WP ile bir seferlik mücadelenin 1.6 YTL/da’na mal edilmesi mümkündür. Böyle bir durum ile karşılaşan üretici ise, uygulaması daha kolay ve ucuz olan kimyasal mücadeleyi biyolojik mücadeleye tercih etmektedir

Anahtar Kelimeler

Tetranychus spp., predatör akar, biyolojik mücadele, sera

Kaynakça

• Anonymous 2001c. http://www.koppert.nl. Thripex/Thripex-plus.
• Anonymous 2001d. http://www.koppert.nl. Spical.
• Anonymous 2001e. http://www.koppert.nl. Thripans.
• Anonymous 2001f. http://www.biconet.com/orders/shippping Guide.htmI. Shipping guidelines.
• Anonymous 2001g. http://www.benemite.com/ orderform. htm. Order form for mite predators.
• Anonymous 2001h. http://www.paipm.cas.edu/pdf/ BVB/mite.pdf. Biological Control of Two spotted spider mite.
• Anonymous 2002. http://www.cdpr.ca.gov/docs/ipminov/ben_supp/prdmites .htm #top. Suppliers of beneficıal organisms in north Amerıca.
• Anonymous 2003 a .http://www.ipmofalaska.com/files/Persimilis. htmI. Spider mite predators.
• Anonymous 2003b .http://www.koppertonline.com/home.asp. Product - dibox hanging distribution box.
• Anonymous 2003c. http://www.naturescontrol.com/index.html. Spidermite predators fact sheet & release ınstructions.
• Anonymous 2004. http://www.koppert.nl.Spidex hot spot, Phytoseiulus persimilis.
• Broufas, G. D. and D.S. Koveos, 2000. Effect of different pollens on development, survivorship and reproduction of Euseius finlandicus (Acari: Phytoseiidae). Environ.Entomol., 29(4): 743-749.
• Cevri, H., 1999. Türkiye örtü altı sebze alanları. T.C. Tar. ve Köy. İş. Bak., Narenciye ve Seracılık Araş. Ens. Müd. Yay., Antalya.
• Çobanoğlu, S., 1987. Avcı akar Amblyseius potentiliae (Garman) (Acarina: Phytoseiidae)’nin taksonomik bazı özellikleri üzerine araştırmalar. Bit. Kor. Bült., 27 (12):37-54.
• Düzgüneş, Z. ve S. Kılıç, 1983. Türkiye’nin önemli elma bölgelerinde bulunan Phytoseiidae (Acarina) türlerinin tespiti. Bunlardan Tetranychus viennensis Zacher (Acarina-Tetranychidae) ile ilişkileri bakımından en önemli türün etkinliği üzerine araştırmalar. Doğa Bil. Derg., 7(3): 193-205.
• Ecevit, O., 1977. Panonychus ulmi (Koch) ve Tetranychus urticae (Koch) (Acarina: Tetranychidae)’nin populasyon dinamiklerine etki eden bazı faktörler üzerine araştırmalar. Atatürk Ün. Yay., No: 233, Erzurum, 164s.
• Gill, S., 1998. http://www.agnr.umd.edu/users/ ipmnet/984nmn4.htm. Biological control of spider mites in the greenhouse.
• Huffaker, C.B., 1971. Biological Control Plenum Press, New york, 507 s.
• Jarasik, V., 1990. Phytoseiulus persimilis and its prey Tetranychus urticae on glasshouses cucumber and peppers: Key factor related to biological control efficiency. Acta Entomologica Bohemoslovaca, 8(7):6.
• Jarasik V. and J. Pliva,1990. Efficient control of Twospotted spider mite (Teteranychus urticae Koch.) by Phytoseiulus persimilis A.-H. On glashouses peppers, J. Appl. Entomol., 110(3): 270-274.
• Kazak, C., K. Karut, İ. Kasap, C. Kibritçi ve E. Şekeroğlu, 2002. The potential of the Hatay population Phytoseiulus persimilis to control the Carmine Spider Mite Tetranychus cinnbarinus in strawberry in Silifkeİçel, Turkey. Phytoparasitica 30(5):451-458.
• Kazak, C. ve E. Şekeroğlu, 1992. Avcı Akar Phytoseiulus persimilis Athias-Heriot (Acarina, Phytoseidae)’in Kalendran ve Hatay ekotiplerinin laboratuvar koşullarında sayısal tepkisi ve ergin öncesi ile ergin döneminin besin tüketim gücü. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 28-31 Ocak, Adana.
• Kazak, C., M. M. Aslan ve E. Şekeroğlu, 1998. population growth and compatibilty of Phytoseiulus persimilis Athias ve Henriot and Amblyseius bibens Blommers (Acari: Phytosiidae) feeding on Tetranychus cinnabarinus Boisd. (Acari: Tetranychidae) under laboratory conditions. Türk. Entomol. Derg., 22(2): 83-92.
• Kazak, C., T. Çölkesen, K. Zaman ve E. Şekeroğlu, 1992. Avcı akar Phytoseiulus persimilis A.-H. (Acarina:Phytoseiidae)’in sera koşullarında çilek (Fragaria vesca) üzerinde Tetranychus cinnabarinus’a karşı etkinliği (Acarina: Tetranychidae). Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 28-31 Ocak 1992.
• Kılınçer, N., S. Çobanoğlu ve A. Has, 1990. Faydalı Akarlardan Phytoseiulus persimilis A.H.’in kitle üretimi ve depolanma olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye II. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri. 26-29 Eylül, Ankara.
• Kılınçer, N.; S. Çobanoğlu ve A. Has, 1992a. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)’in laboratuvar koşullarında farklı soya çeşitlerinde avcılık aktivitesi ve gelişimi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri. 28-31 Ocak, Ankara.
• Kılınçer, N., S. Çobanoğlu ve A. Has, 1992b. Avcı Akar Phytoseiulus persimilis Anthias-Henriot (Acarina, Phytoseiidae)’in sera koşullarında çeşitli bitkilerde biyolojik mücadele kullanım olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri. 28-31 Ocak, Adana.
• Kısmalı, Ş., N. Madanlar, Z. Yoldaş ve A. Gül, 1999. İzmir (Menemen)’de örtü altı çilek yetiştiricilinde kımızı örümceklere karşı avcı akar Phytoseiulus persimilis A.H. (Acarina: Phytoseiidae)’in uygulama olanakları. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 26-29 Ocak 1999, 201-214.
• Kim, Y.H., 2001. http://www.agnet.org/library/article/eb502a.htm. Control of two spotted spider mite (Tetranychus urticae) by a predatory mite (Phytoseiulus persimilis).
• Kostainen, T., and M. A., Hoy, 1994. Egg-harvesting allows large scale rearing of Amblyseius finlandicus (Acarina :Phytoseiidae) in the laboratory. Exp. App. Acarol., 18:3, s:155-165.
• Krips, O.E., P.W. Kleijn, P.E.L. Willems, G.J.Z. Gols and M. Dicke, 1999. Leaf hairs influence searching efficiency and predation rate of the predatory mite Phytoseiulus persimilis (Acari:Phytoseiidae). Exp. App. Acarol., 23: 119-131.
• Loginova , E., N. Atanassov and G. Georgiev, 1987. Biological control of pests and diseases in glasshouses in Bulgaria today and in the future SROP/WPRS Bulletinon “ İntegrated control in glasshouses” Budapest (Hungary), 101
• McMurty, J.A. and B.A., Croft, 1987. Life-style of phytoseiid mites and their roles in biological control. Ann. Rev. Entomol., 42: 291-321.
• Morewood, W.D., 1992. Cold Storage of Phytoseiulus persimilis (Acarina: Phytoseidae), Exp. Appl. Acarol., 13(3): 231-236.
• Muma, M.H. and H.A. Denmark, 1970. Phytoseiidae of Florida. Volume: 6, 149, s.
• Öncüer, C., Z. Yoldaş, N. Madanlar ve A. Gül, 1994. İzmir’de sera zararlılarına karşı biyolojik savaş uygulamaları. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 395-407.
• Öztürk, Y., F. Yıldırım ve K. Karut, 1999. Avcı akar Amblyseius umbraticus (Chant) (Acarina Phytoseiidae)’un laboratuvar koşullarında Tetranychus cinnabarinus Boisd. (Acarina: Tetranychidae) üzerindeki işlevsel tepkisi. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri. 26-29 Ocak, Adana.
• Picket, C.H., F.E. Gilstrap, R.K. Morrison and L.F. Bouse, 1987. Release of predatory mites (Acari: Phytoseiidae) by aircraft for the biological control of spider mites (Acari: Tetranychidae) Infesting corn. J. Econ. Entomol., 80: 906-910.
• Shih, C.I.T., 2001. Automatic mass- rearing of Amblyseius womersleyi. Exp. Appl. Acarol, 25: 425-440.
• Steiner, M. Y, and D.P. Elliot, 1987. Biological pest management for interior plantscapes.Vegreville AB, Alberta Environmental Center, 32s.
• Strong, W.B. and B.A., Croft, 1996. Inoculative release of phytoseiid mites (Acarina: Phytoseiidae)’in to the rapidly expanding canopy of hops for control of Tetranychus urticae (Acarina: Tetranychidae). Environ. Entomol., 24(2): 446-453.
• Şekeroğlu, E. ve C. Kazak, 1993. First recort of Phytoseiulus persimilis (Acari: Phytoseiidae) in Turkey, Entomophaga 38(3): 343-345.
• Vanrijn, P.C.J. and L.K., Tanigoshi, 1999. Pollen as food for the predatory mites Iphiseius degedrans and Neoseiulus cucumeris (Acari:Phytoseiidae): dietary range and life history. Exp. Appl. Acarol, 23: 785-802.
• Yoldaş, Z., N. Madanlar ve A. Gül, 1996. İzmir’de seralarda patlıcan entegre savaş uygulamaları üzerine araştırmalar. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26-29 Ocak 1999, 214-234.
• Yoldaş, Z., N. Madanlar, A. Gül ve E. Onoğur, 1999. İzmir’de sebze seralarında patlıcan zararlılarına karşı biyolojik savaş olanakları üzerine araştırmalar. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 24-28 Eylül 1996, 206-213.
• Zaman, K. ve E. Şekeroğlu, 1992. Amblyseius bibens Blommers (Acarina , Phytoseiidae)’in farklı iki konukçu bitki üzerinde biyolojisi, beslenme özellikleri ve yaşam çizelgeleri. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri,28-31 Ocak 1992.
• Zhang, Y., Z.-Q. Zhang, J. Lin and J. Ji, 2000. Potentiol of Amblyseius cucumeris (Acari: Phytoseiidae) as a biological control agent Schizotetranychus nanjingensis (Acari. Tetranychidae) in Fujian, China. Systematic and Applied Acarology; special publications, 4: 109-124.
• Zang, Z.Q. and J. P. Sanderson, 1995. Two spotted spider mite Tetranychus urticae (Acarina: Tetranychidae) and Phytoseiulus persimilis (Acarina: Phytoseiidae) on greenhouses roses: spatial distribition and predator efficacy. J. Econ. Entomol., 88(2): 352-357.