SÜT SIĞIRLARINDA FARKLI MEME ÖZELLİKLERİNİN MASTİTİS VE SÜT SOMATİK HÜCRE SAYISI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 3, 350 - 356, 25.11.2006

Ertuğrul Kul Hüseyin Erdem Savaş Atasever

Öz

Süt sığırlarında memenin sağlığı ile süt somatik hücre sayısı (SHS) arasında yakın bir ilişki vardır ve mastitis oluşumundan önce memedeki SHS artmaktadır. Bu nedenle mastitisin saptanmasında SHS’ndan dolaylı bir ölçüt olarak yararlanılmaktadır. SHS ile mastitis ve meme bağlantısı, meme başı uzunluğu, meme başları arası mesafe gibi meme özellikleri arasında genetik ve fenotipik ilişkiler bulunmaktadır. Dolayısıyla sürü içindeki mastitis oluşumlarının azaltılmasında düşük SHS, daha sıkı ön meme bağlantısı, daha kısa meme başları ve daha dar meme başı yerleşimi gibi özelliklere sahip ineklerin seçilmesi önerilmektedir. Bu derlemede mastitis ve SHS arasındaki ilişkiler ile farklı meme özelliklerinin mastitis ve SHS üzerine etkileri tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Süt Sığırı, Meme Özellikleri, Mastitis, Somatik Hücre Sayısı

SÜT SIĞIRLARINDA FARKLI MEME ÖZELLİKLERİNİN MASTİTİS VE SÜT SOMATİK HÜCRE SAYISI ÜZERİNE ETKİLERİ

Öz

Süt sığırlarında memenin sağlığı ile süt somatik hücre sayısı (SHS) arasında yakın bir ilişki vardır ve mastitis oluşumundan önce memedeki SHS artmaktadır. Bu nedenle mastitisin saptanmasında SHS’ndan dolaylı bir ölçüt olarak yararlanılmaktadır. SHS ile mastitis ve meme bağlantısı, meme başı uzunluğu, meme başları arası mesafe gibi meme özellikleri arasında genetik ve fenotipik ilişkiler bulunmaktadır. Dolayısıyla sürü içindeki mastitis oluşumlarının azaltılmasında düşük SHS, daha sıkı ön meme bağlantısı, daha kısa meme başları ve daha dar meme başı yerleşimi gibi özelliklere sahip ineklerin seçilmesi önerilmektedir. Bu derlemede mastitis ve SHS arasındaki ilişkiler ile farklı meme özelliklerinin mastitis ve SHS üzerine etkileri tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Süt sığırı, meme özellikleri, mastitis, somatik hücre sayısı

Kaynakça

• Akcan, A., 1993. Karaköy Jersey’lerinde tip puantajı, meme ve beden ölçüleri ile süt verimi arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi. Ankara Üniv. Sağlık Bilimleri Ens. Ankara.
• Alaçam, E., Alpan, O., Tekeli, T., 1983. Süt ineklerinde bazı meme ölçümleri ve süt verimi ile subklinik mastitis arasındaki ilişkiler. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü. Eylül-Aralık, 22:3–4.
• Anonymous, 2005. Anatomy of the Bovine Mammary Gland. Available from URL: http://www.afn. ualberta.ca/courses/ansc472/dp472-7a.htm. [Ulaşım:21 Nisan 2006].
• Barnes, M.A.,2001. Physiology of lactation. Anatomy and function (Lab. Review). Chapter 1. Available from URL: http://www.dasc.vt.edu/dasc4374/ 1mamglnd.htm [Ulaşım:21 Nisan 2006].
• Berglund, I., Pettersson, G., Östensson, K., Svennersten- Sjaunja, K., 2004. Frequency of individual udder quarters with elavated CMT scores in cow’s milk samples with low somatic cell counts. Veterinary Record 155, 213.
• Boettcher, P.J., Dekkers, J.C.M., Kolstad, B.W., 1998. Development of an udder health index for sire selection based on somatic cell score, udder conformation, and milking speed. J. Dairy Sci. 81:1157–1091.
• Carlén, E., Strandberg , E., Roth, A., 2004. Genetic parameters for clinic mastitis, somatic cell score, and production in the three lactations of Swedish Holstein Cows. J. Dairy Sci. 87:3062–3070.
• DeGroot, B.J., Keown J.F., Van Vleck, L.D., Marotz, E.L., 2002. Genetic parameters and responses of linear type yield traits, and somatic cell scores to divergent
• selection for predicted transmitting ability for type in
• Holstein. J. Dairy Sci. 85:1578–1585.
• Deluyker, H.A., Gay, J.M., Weaver, L.D., 1993. Interrelationships of somatic cell count, mastitis, and milk yield in a low somatic cell count herd. J. Dairy Sci. 76:3445–3452.
• Erdem, H., Atasever S., 2004. Süt sığırlarında mastitisin tanımı, teşhisi ve korunma yolları. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fakültesi Derg. 19(2):100–108.
• Göncü, S.,2000. Adana Entansif Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Yetiştirilen Saf ve Melez Siyah Alaca İnek Sütlerinde Somatik Hücre Sayısına Etki Eden Faktörler ve Mastitis İle İlişkisi. Ç.Ü.Fen Bil. Ens. Doktora Tezi (Basılmamış).
• Harmon, R.J., 2001. Somatic cell counts: A Primer. National Mastitis Council Annual Meeeting Proceeding. p. 3–9.
• Hiemstra, A., Groen, A., Bovenhuis, H., Ducro, B., De Jong, G., 2002. An ICAR recommendation sheet for udder health and estimation of genetic parameters for udder health. Available from URL: http:/www.zod.wau.nl/abg/hs/education/av/ mschiemstra.pdf [Ulaşım:14 Nisan 2006].
• Koç, A., 2004. Aydın’ da yetiştirilen Siyah- Alaca ve Esmer Irkı Sığırlarda sütteki somatik hücre sayısının değişimi. Sözlü Bildiri. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi (1–3 Eylül 2004). SDÜ Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü. Isparta.
• Koyuncu, M., Tuncel E., Duru S., 2001. Sığır Yetiştirme Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Yay. Teksir No:10. Bursa
• Kuczaj, M., 2003. Analysis of changes in udder size of high-yielding cows in subsequent lactations with regard to mastitis. Electronic J. Pol. Agric. Univ., Ser. Anim. Husb. 6(1).
• Kumlu, S., 1999. Damızlık ve Kasaplık Sığır Yetiştirme. s:31–44. Setma Matbaacılık. Kızılay, Ankara.
• López-Benavides, M., 2003. The udder view of mastitis. Available from URL: http://www.dexcel. co.nz/data/usr/dex_sum_03_p14-15.pdf [Ulaşım:10 Nisan 2006].
• López-Benavides, M.G., Williamson, J.H., Walters, J.B., Hickford, J.G.H., 2004. Relationship between intramammary infection and teat characteristics. Proceedings of the New Zealand Society of Animal Production 64:147–149 (Abstract No: 36).
• Lund, T., Miglior, F., Dekkers, J.C.M., Burnside, E.B., 1994. Genetic relationships between clinic mastitis, somatic cell count, and udder conformation in Danish Holstein. Livestock Production Science 39(3):243 (Abstr.)
• Monardes, H.G., Cue R.L., Hayes, J.F., 1990. Correlations between udder conformation traits and somatic cell
• count in Canadian Holstein Cows. J. Dairy Sci. 73:1337–1342.
• Özcan, K., 1995. Damızlık ineklerin dış görünüş özelliklerine göre değerlendirilmesi. Türk Holstein Fresian Yetiştiricileri Dergisi. 1(2):7–9 Ankara.
• Pösö, J., Mäntysaari, E.A., 1996. Relationships between clinical mastitis, somatic cell score, and production for the first three lactations of Finnish Ayrshire. J. Dairy Sci. 79:1284–1291.
• Querengässer, J., Geishauser, T., Querengasser, K., Fehlings, K., Bruckmaier, R., 2002. Investigations of milk quality from teats with milk flow disorders. J.Dairy Sci. (10):2582–2588.
• Rogers, G.W., Hargrove, G.L., 1991. Correlations among linear traits and somatic cell counts. J. Dairy Sci. 74:1087–1091.
• Rogers, G.W., Hargrove, G.L., 1993. Absence of quadratic relationships between genetic evaluations for somatic cell scores and udder linear traits. J. Dairy Sci. 76:3601– 3606.
• Rogers, G.W., 1996. Using type for improving health of the udder and feet and legs. International Workshop on Genetic Improvement of Functional Traits in Cattle, January 21–23, 1996. Gembloux, Belgium.
• Rogers, G.W., 1997. Genetic evaluations for mastitis and relationship between mastitis and udder type. International Red Cow Conference, October 1,Madison, WI.
• Rogers, G. W., Banos, G., Sander Nielsen, U., Philipsson, J., 1998. Genetic correlations among somatic cell scores, productive life, and type traits from the United States and udder health measures from Denmark and Sweden. J. Dairy Sci. 81:1445- 1453.
• Rupp, R., Boichard, D., 1999. Genetic parameters for clinical mastitis, somatic cell score, production, udder type traits, and milking ease in first lactation Holstein. J. Dairy Sci. 82:2198–2204.
• Sabuncuoğlu, N., Çolak, A., Akbulut, Ö., Tüzemen, N., Bayram, B., 2003. Siyah Alaca ve Esmer ineklerde CMT skoru ile bazı süt verim özellikleri arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 34(2):139–143.
• Şeker, İ., Rişvanlı A., Kul S., Bayraktar M., Kaygusuzoğlu E., 2000. İsviçre Esmeri ineklerde meme özellikleri ve süt verimi ile CMT skoru arasındaki ilişkiler. Lalahan Hay. Araş. Ens. Derg. 40(1):29–38.
• Şekerden, Ö., K. Özkütük, 1997. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. Ç.Ü. Ziraat Fak. Ders Kitabı: C–122. Adana.
• Şen, O. Ş., 1993. Siyah Alaca Sığırlarda muhtelif meme ölçüleri ile süt verim performansı arasındaki ilişkiler. Ondokuz Mayıs Üniv. Fen Bilimleri Ens. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Samsun.
• Tapkı, İ., 2001. Siyah- Alaca Sığırlarda bazı meme ölçüleri ve form özellikleri ile süt verimi arasındaki ilişkiler. Mustafa Kemal Üniv. Fen Bilimleri Ens. Doktora Tezi (Basılmamış), Antakya.
• Tuncel, E., 1998. Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. U.Ü. Ziraat Fak. Zootekni Bölümü (Ders Notları). Bursa.
• Uzmay, C., Kaya, İ., Akbaş, Y., Kaya, A., 2003. Siyah Alaca İneklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Türk J. Vet. Anim. Sci. 27:695– 701.
• Wattiaux, M.A., 2005. Prevention and detection. Dairy
• Essentials Chap.: 24 (93-96). Babcock Institute for
• International Dairy Research and Development. WI 53706, USA.