TOHUM VE EPİKOTİL AŞILARININ KESTANE FİDANI ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 3, 7 - 11, 20.11.2005

Emine Duman Ümit Serdar

Öz

Tohum ve epikotil aşı yöntemlerinin, Karadeniz Bölgesinde tüplü kestane fidanı yetiştiriciliğinde uygulanabilirliğini araştıran bu çalışma, 2003 yılında OMÜ Ziraat Fakültesi fidanlık serasında yürütülmüştür. Çalışmada anaç olarak SA5-1 kestane genotipinin yeni çimlenmiş tohumları ile genç çöğürleri, aşı kalemi olarak yine aynı genotipten kış dinlenme döneminde alınan kalemler kullanılmıştır. Araştırmada, üç aşı yöntemi (tohum, epikotil üzerine yarma ve epikotil üzerine yongalı göz) uygulanmıştır. Aşılamalar, 7-9 Mayıs ve 6-9 Haziran tarihlerinde olmak üzere 2 dönemde yapılmıştır. Aşılamadan sonra aşı sürme, aşılı fidanların yaşama oranları ile aşı sürgünü gelişimleri incelenmiştir. Denemede, tohum aşısı hariç, diğer aşı yöntemlerinden bir yılda tüplü kestane fidanı üretilebilmiştir. Bununla birlikte; aşı sürme ve fidanlarda yaşama oranı bakımından en yüksek başarı 1. dönemde uygulanan epikotil üzerine yarma aşıdan elde edilmiştir (sırasıyla % 75.4 ve 59.6).

Anahtar Kelimeler

Kestane, tohum aşısı, epikotil aşıları, aşı başarısı

TOHUM VE EPİKOTİL AŞILARININ KESTANE FİDANI ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN BELİRLENMESİ

Öz

Tohum ve epikotil aşı yöntemlerinin, Karadeniz Bölgesinde tüplü kestane fidanı yetiştiriciliğinde uygulanabilirliğini araştıran bu çalışma, 2003 yılında OMÜ Ziraat Fakültesi fidanlık serasında yürütülmüştür. Çalışmada anaç olarak SA5-1 kestane genotipinin yeni çimlenmiş tohumları ile genç çöğürleri, aşı kalemi olarak yine aynı genotipten kış dinlenme döneminde alınan kalemler kullanılmıştır. Araştırmada, üç aşı yöntemi (tohum, epikotil üzerine yarma ve epikotil üzerine yongalı göz) uygulanmıştır. Aşılamalar, 7-9 Mayıs ve 6-9 Haziran tarihlerinde olmak üzere 2 dönemde yapılmıştır. Aşılamadan sonra aşı sürme, aşılı fidanların yaşama oranları ile aşı sürgünü gelişimleri incelenmiştir. Denemede, tohum aşısı hariç, diğer aşı yöntemlerinden bir yılda tüplü kestane fidanı üretilebilmiştir. Bununla birlikte; aşı sürme ve fidanlarda yaşama oranı bakımından en yüksek başarı 1. dönemde uygulanan epikotil üzerine yarma aşıdan elde edilmiştir (sırasıyla % 75.4 ve 59.6)

Anahtar Kelimeler

Kestane, tohum aşısı, epikotil aşıları, aşı başarısı

Kaynakça

• Bilgener, K.Ş., Serdar, Ü.,1997. Değişik Ambalaj Materyallerinin Kestanelerin Soğukta Muhafaza Süre ve Kalitesi Üzerine Etkileri. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu. 21-24 Ekim,YALOVA.
• Ballester, A., Sanchez, M.C., Vieitez, A.M., 1989. Etiolation as a pretreatment for in vitro establishment and multiplication of mature chestnut. Physiol. Plant. 77: 395-400. 4,78 4,50 4,31 4,04 1 Epik.-Yarma Epik.-Yongalı Aşı Yöntemleri
• Chapa, J., Chazerans, P., Coulie, J., 1990. Multiplication vegetative du chataignier. L’Arboriculture Fruitiere, No. 431, 41-48.
• Craddock, J.H., Bassi, G., 1999. Effect of clonally propagated interspecific hybrid chestnut rootstock on short-term graft compatibility with four cultivars of Italian “Marrone”. Proc. 2nd Int. Symp. on Chestnut. Acta Hort. 494., 207-212.
• Desvignes, J.C., 1999. Sweet chestnut incompatibility and mosaics caused by the chestnut mosaic virus (ChMV). Proc. 2nd Int. Symp. on Chestnut. Acta Hort. 494., 451-458.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-2) Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay.: 1021, Ders Kitabı. 295, 381s.
• Ferrini, F., 1993. Conoscenze e problemi sulla propagazione vegetativa del castagno. Rivista di Frutticoltura, No.12, 43-48.
• Giovanneli, A., Giannini, R., 1999. Effect of serial grafting on micropropagation of chestnut (Castanea sativa Mill.). Proc. 2 nd Int. Symp. on Chestnut. Acta Hort. 494. p. 243-246.
• Greenwell, E., 2002. Nutgrafting For American Chestnut Restoration. http://www.accf- online.org/chestnut/nutgrafting.htm
• Hardy, M.B., 1960. The propagation of Chinese chestnut trees. Annu. Rpt. Northern Nut Growers Assn. 51: 36-40.
• Huang, H., Norton, J.D., Boyhan, G.E., Abrahams, B.R., 1994. Graft compatibility among chestnut (Castanea) species. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 119 (6): 1127-1132.
• Jaynes, R.A., 1965. Nurse seed grafts of chestnut species and hybrids. Proc. Am. Soc. Hort. Sci. 86: 178-182.
• Jaynes, R.A., 1980. Chip budding sprouted chestnut seed. Annual Report of the Northern Nut Growers Assoc. The Association No. 71, p. 53-55.
• Keys, R.N., 1978. Prospects of vegetative propagation in the genus Castanea, p. 10-16. In: MacDonald, W.L., Cech, F.C., Luchok, H. and Smith, C. (eds.) Proc. of the Amer. Chestnut Symp., January 4-5, West Virginia,
• Kotobuki, K. 1996. Cultivation and evaluation of fruit tree PGR. Technical Assistance Activities For Genetic Resource Projects. Japan International Cooperation Agency. ADL-JR-96-21, No. 31. 84- 101.
• MacDaniels, L.H., 1955. Stock-scion incompatibility in nut trees. Annual Report of the Northern Nut Growers Association. 46: 92-97.
• McKay, J.W., Jaynes, R.A., 1969. Chestnuts, p. 281- 285. In: R.A. Jaynes (eds). Handbook of North American Nut Trees. Northern Nut Growers Assn., Knoxville, Tenn.
• Oraguzie, N.C., McNeil, D.L., Thomas, M.B., 1998. Examination of graft failure in New Zealand chestnut (Castanea spp) selections. Scientia Horticulturae 76: 89-113.
• Özkarakaş, İ., Önal, M.K., 1997. Kestane (Castanea sativa Mill.) çoğaltımında en uygun göz aşı yöntemi ve zamanının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Anadolu 7(2): 74-79.
• Park, K.S., 1968. Studies on the juvenile tissue grafting of some special use trees III. On the modified nurse seed grafting of some crop tree species (chestnut, ginkgo and oak). Res. Rep. Inst. For. Gen. KOREA, 6: 89-104.
• Ridley, D., Beaumont, J., 1999. Propagation. The Australian Chestnut Growers Resource Manuel Section A. Department of Natural Resources and Environment (Agriculture Victoria). ISBN 0 7311 43876.
• Sanchez, M.C., Ballester, A., Vieitez, A.M., 1998. Reinvigoration treatments for the micropropagation of mature chestnut trees. Hort. Abst. 68: 4938.
• Santamour, F.S., 1988. Graft incompatibility related to cambial peroxidaz isozymes in Chinese chestnut. Journal of Environmental Horticulture (USA). 6(2), p. 33-39.
• Sawano, M., Ichii, T., Nakanishi, T., 1983. Shortening of nursery period by a novel method of grafting on green wood stock of chestnut. Sci. Rept. Fac. Agr. Kobe Univ. 15: 241-246.
• Serdar, Ü., 1999. Selection of chestnut (C. sativa Mill.) in Sinop vicinity. Proc. 2 nd Int. Symp. on Chestnut. Acta Hort. 494. p. 327-332.
• Serdar, Ü., 2000. Kestanelerde Değişik Aşı Yöntem ve Zamanlarının Aşılı Fidan Üretimi Üzerine Etkileri. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fak., Doktora Tezi (Yayınlanmamış), 137s., Samsun.
• Soylu, A., 1982. Kestanelerin aşıyla çoğaltımı üzerinde bir araştırma. Bahçe 11 (2) : 5-16.
• Soylu, A., 1984. Kestane Yetiştiriciliği ve Özellikleri. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Yay. No: 59, Yalova.
• Soylu, A., Ertürk, Ü., 1999. Researches on micropropagation of chestnut. Proc. 2 nd Int. Symp. on Chestnut. Acta Hort. 494. p. 3247-253.
• Stoke, H.F., 1961. Topworking chinese chestnut. Annual Report of the Northern Nut Growers Association. 51: 42-44.
• Şen, S.M., Tekintaş, F.E., Balta, F., Karadeniz, T., 1993. Propagation by graft of chestnut (Castanea sativa Mill.). Proc. of the International Congress on Chestnut. Spoleto, October 20-23, p. 223-226.
• Tekintaş, F.E., Seferoğlu, G., Ertan, E., Günver, G., 2003. Ceviz ve Kestanede Kontrollü Koşullarda Fidan Üretimi Üzerine Araştırmalar. http://www.agr.ege.edu.tr/∼fitekno/Doc52.htm
• Vieitez, E., 1981. Current knowledge of the physiology of the vegetative propagation of chestnut. International Union of Forest Research Organizations XVII IUFRO World Congress Proceeding 17 (2): 61-71.
• Vieitez, F.J., Ballester, A., 1989. Effect of etiolation and shading on the formation of rooting inhibitors in chestnut trees. Hort. Abst. 59: 4604.
• Vieitez, M.L., Vieitez, A.M., 1981. Injerto sobre castanas germinadas. Anales de Edafologia y Agrobiologia, Tomo XL, Nums. (1-2): 317-326.
• Wang, B., Qian, Y., 1998. Study on germinated seed grafting in Castanea mollissima. Hort. Abst. 68: 10249.
• Zhang, Y.H., Wang, F.D., Gao, X.Y., Zao, Y.X., 1987. Chestnuts. China Forestry Publishing House, Beijing.