Çarşamba Ovası’nda işlenen tarım alanlarının bazı fiziksel ve kimyasal toprak özelliklerinin incelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 2, 210 - 219, 25.06.2019

Nalan Kars İmanverdi Ekberli

https://doi.org/10.7161/omuanajas.513084

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada,
Çarşamba Ovası’nda geleneksel toprak işleme yöntemleriyle ana ürün olarak mısır
bitkisi yetiştirilen tarım topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri
araştırılmıştır. Bu amaçla, Samsun ilinde yer alan Çarşamba Ovası’nın 20
köyünde çiftçiler tarafından mısır tarımı yapılan arazilerden toprak örnekleri
alınmıştır. Araştırma 2013-2014 yılları arasında aynı arazilerde
yürütülmüştür.  Toprak örneklerinde bazı
fiziksel (tekstür, tarla kapasitesi, solma noktası, hacim ağırlığı) ve kimyasal
(organik madde, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç içeriği,
toplam azot, değişebilir katyonlar, yarayışlı fosfor ve potasyum, katyon
değişim kapasitesi, alınabilir Fe, Cu, Zn, Mn) özellikler belirlenmiştir.
Araştırma sonucuna göre, toprakların çoğunluğu
killi ve killi tın bünyeye sahip, hacim ağırlığı değerleri genellikle 1.30-1.51
g cm^-3 (% 52.5’i), % 60’ının tarla kapasitesi değerleri ise % 30-50
arasında saptanmıştır. Toprakların büyük bir çoğunluğu (% 77.5’i) hafif alkalin
reaksiyonlu, tuzsuz, az kireç içermekte olup, organik madde miktarları azdan
fazlaya  değişkenlik göstermiştir.
Toprakların azot miktarı düşük (% 65’i), fosfor miktarı  az (% 45’i); orta (% 20’i); çok yüksek (%
17.5’i), potasyum düzeyi orta (% 47.5’i), katyon değişim kapasitesi ise yüksek
(% 40’i), çok yüksek (% 50’i) olarak saptanmıştır. Toprakların demir miktarı (%
92’i) yüksek, bakır miktarı (% 85’i) çok yüksek, mangan miktarı çok düşük (%
87.5’i), çinko miktarı ise  çok düşük (%
72.5’i) düzeyde bulunmuştur. Araştırma topraklarının fiziksel özellikleri
(bünye, hacim ağırlığı, tarla kapasitesi) yüksek verim elde edilmesini
sınırlandıran faktörler olmamakta, toprakların büyük kısmı azot ve
fosfor bakımından zengin olmadığından azotlu ve fosforlu gübreleme yapılması
gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çarşamba ovası, fiziksel ve kimyasal özellikler, Frekans dağılımı, Mısır

Investigation of some physical and chemical soil properties of cultivated fields in Çarşamba Plain

Öz

In this study, 
some physical and chemical properties of maize grown agricultural soils
in Çarşamba Plain were investigated. For this purpose, soil samples were taken
from agricultural land cultivated by farmers from twenty villages of Çarşamba
Plain in Samsun. The study was carried out between 2013-2014 in the same
fields.  In the soil samples, some
physical (texture, field capacity, wilting point, bulk density) and chemical
properties  (organic matter, soil
reaction, electrical conductivity, lime content, total nitrogen, exchangeable
cations, available phosphorus, cation exchange capacity, available Fe, Cu, Zn
and Mn) were determined. According to the results of research, majority of the
soils maize crops were grown were determined to have clayey and clayey loam
textured, bulk density values generally 1.30-1.51 g cm^-3 (52.5 %)
and field capacity values of 60 % were found as 30 % - 50 %. The great majority
of the soils (77.5 %) had slightly alkaline reaction, low lime contents,
nonsaline and amounts of organic matter in the soils varied from  low to 
high. The amounts of nitrogen in the soils were low (47.5 %) and
potassium were medium (47.5 %). 45 % of phosphorus was defined as low, 20 % as
medium and 17.5 % as high. 40% of cation exchange capacity was defined as high
and 50 % as very high. Amount of iron in the soils were (92 %) high, amount of
copper (85 %) was very high, manganese content was very low (87.5 %) and amount
of zinc was very low (72.5 % ). The physical properties of the soils
(structure, bulk density, field capacity) are not the factors that limit the
high efficiency, nitrogen and phosphorus fertilization is required because most
of the soils are not rich of nitrogen and phosphorus.

Anahtar Kelimeler

Çarşamba plain, Physical and chemical soil properties, Frequency distribution, Maize

Kaynakça

• Anonim. 1984. Samsun İli Verimlilik Envanteri ve Gübre İhtiyacı Raporu. Yayın No:23, Genel Yayın No:760, Ankara.Anonim. 2012. Samsun İli Tarım Mastır Planı. T.C. Samsun İl Özel İdaresi.Anonim., 2016. Türkiye İstatistik Kurumu Temel İstatistikler. http://www.tuik.gov.tr.Anonymous., 2014. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/statistics (Erişim Tarihi: 20.04.2017).Ateş, K., Turan, V., 2015. Bingöl İli Merkez ilçesi tarım topraklarının bazı özellikleri ve verimlilik düzeyleri. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2: 108-113.Baker, A.J.M., Walker, P.L., 1989. Physiological responses of plants to heavy metals and the quantification of tolerance and toxicity, Chemical Speciation and Bioavailability, 1(1): 7-17.Bayraklı, F., 1987. Toprak ve Bitki Analizleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, No:17, Samsun.Black, C.A., 1965. Methods of soil analysis Part I-Physical and Mineralogical Methods, Soil Science Society of America, No: 9, USA.Braunworth, W.S., Mack, H.J., 1989. The possible use of crop water stres index as an indicator of evapotranspiration deficits and yield reduction in sweet corn. Journal of the American Society for Horticultural Science, 114(4): 542-546.Dam, R.F., Mehdi, B.B., Burgess, M.S.E., Madramootoo, C.A., Mehuys, G.R., Callum, I.R., 2005. Soil bulk density and crop yield under eleven consecutive years of corn with different tillage and residue practices in a sandy loam soil in central Canada. Soil & Tillage Research, 84: 41-53.Demiralay, İ., 1993. Toprak fiziksel analizleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:143, Erzurum.Demirer, T., Kaleli, Ş., Öztokat Kuzucu, C., 2003. A study to determine fertility status in the Çanakkale- Lapseki agricultural areas, Turkey. Journal of Arid Environments, 54: 485-493.Dengiz, O., Ekberli, İ., 2017. Bazı vertisol alt grup topraklarının fizikokimyasal ve ısısal özelliklerinin incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 6(1): 45-52.De Vos, C.H.R., Schat, H., De Wall, M.A.M., Vooijs, R., Ernst, W.H.O., 1991. Increased resistance to copper-induced damage of root cell plasmalemma in copper tolerant Silene-cucubalus. Physiologia Plantarum, 82: 525-528.Dordas, C., 2006. Foliar boron application improves seed set, seed yield, and seed quality of alfalfa. Agronomy Journal, 98: 907-913.Ekberli, İ., Horuz, A., Korkmaz, A., 2005. İklim faktörleri ve farklı azot dozlarının mısır bitkisinde verim ve azot kapsamına etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 12-17.Ekberli, İ., Kerimova, E., 2005. Azerbaycan’ın Şirvan Bölgesinde Sulanan Killi Bir Toprağın Bazı Fiziksel-Kimyasal Parametrelerinin Değişimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3): 54-59.Ekberli, İ., Dendiz, O., 2017. Bazalt ana materyali ve farklı topografik pozisyon üzerinde oluşmuş toprakların bazı topografik özellikler ve fiziksel-kimyasal özellikleri arasındaki doğrusal regresyon modellerinin belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 6(1): 15-27.Emeklier, H.Y., 1997. Erkenci hibrid mısır çesitlerinin verim ve fenotipik özellikleri üzerine arastırmalar. Ankara Üniviversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:1493, Bilimsel Arastırma ve İncelemeler, 817, Ankara.Gülser, C., Demir, Z., İç, S., 2010. Changes in some soil properties at different incubation periods after tobacco waste application. Journal of Envıronmental Biology, 31(5): 671-674.Gülser, C., Ekberli, İ., Candemir, F., Demir, Z., 2016. Spatial variability of soil physical properties in a cultivated field. Eurasian Journal Soil Science, 5(3): 192-200.Gülser, C., 2016. Changes in soil physical properties with hazelnut husk and tobacco waste applications. VII International Scientific Agriculture Symposium," Agrosym 2016", 6-9 October , Jahorina, Bosnia and Herzegovina. Proceedings, pp. 2032-2036.Hossain, M.F., Chen, W., Zhang, Yu., 2015. Bulk density of mineral and organic soils in the Canada’s arctic and sub-arctic. Information Processing In Agriculture, 2: 183-190.Kacar. B., 1994. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III, Toprak Analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No:3, Ankara.Kamau, J.W., Biber-Freudenberger, L., Lamers, J.P.A., Stellmacher, T., Borgemeister, C., 2019. Soil fertility and biodiversity on organic and conventional smallholder farms in Kenya. Applied Soil Ecology, 134: 85-97.Karaduman, A., Çimrin, K.M., 2016. Gaziantep yöresi tarım topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 19(2): 117-129.Lindsay, L., Norvell, W.A., 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of American Proceeding 42: 421-428.Lipiec, J., Usowicz, B., 2018. Spatial relationships among cereal yields and selected soil physical and chemical properties. Science of the Total Environment 633: 1579-1590.Martin, M.A., Reyes, M., Taguas, F.J., 2017. Estimating soil bulk density with information metrics of soil texture. Geoderma, 287: 66-70.Moraes, M.H., Benez, S.H., 1996. Effects of different soil tillage systems on some physical properties of terra roxa estruturada and on grain yield of corn for one year of tillage. Engenharia Agricola, 16(2): 31-41.Olsen, S.R., Cole, V., Watanabe, F.S., Dean, L.A., 1954. Estimation of Available Phosphorous in Soils by Extraction with Sodium Bicarbonate. USDA Circular, 9398: 1-19.Özdemir, Ö., Gülser, C., Ekberli, İ., Kop, Ö.T., 2014. Asit toprakta düzenleyici uygulamalarının bazı toprak özellikleri ve verime etkileri. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2(1): 27- 32.Özyazıcı, M.A., Dengiz, O., Sağlam, M., 2013a. Artvin ilinde yonca (Medicago sativa L.) tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin ortaya konulması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(2): 225-238.Özyazıcı, M.A., Aydoğan, M., Bayraklı, B. ve Dengiz, O., 2013b. Doğu Karadeniz bölgesi kırmızı-sarı podzolik toprakların temel karakteristik özellikleri ve verimlilik durumu. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 28(1): 24-32.Raper, R.L., Reeves, D.W., Burt, E.C., Torbert, H.A., 1993. Conservation tillage and traffic effects on soil condition. Transactions of The American Society of Agricultural Engineers, 37: 763-768.Richards, L.A., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. United States Department of Agriculture. Handbook, 60: 105-106.Sağlam, M.T., 1997. Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 189.Sağlam, M., 2013. Çok değişkenli istatistiksel yöntemler ile toprak özelliklerinin gruplandırılması. Soil-Water Journal, 2(1):7-14.Schoenholtz, S.H., Van Miegroet, H., Burger, J.A., 2000. A review of chemical and physical properties as indicators of forest soil quality: challenges and opportunities. Forest Ecology and Management, 138: 335-356.Soba, M. R., Türkmen, F., Taşkın, M. B., Akça, M. O. ve Öztürk, H. S., 2015. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Haymana Araştırma ve Uygulama Çiftliği Topraklarının Verimlilik Durumlarını İncelenmesi. Toprak Su Dergisi, 4(1): 7-17.Şahin, S., 2001. Türkiye’de mısır ekim alanlarının dağılışı ve mısır üretimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1): 73-90.Turan, M.A., Katkat, A.V., Özsoy, G., Taban, S., 2010. Bursa ili alüviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1): 115-130.Turgut, İ., 2000. Bursa koşullarında yetiştirilen şeker mısırında (zea mays saccharata sturt.) bitki sıklığının ve azot dozlarının taze koçan verimi ile verim ögeleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24: 341-347.Tümsavaş, Z., 2002. Bursa ili kolüvyal büyük toprak grubu topraklarının verimlilik durumunun belirlenmesi. Anadolu, Journal of Agean Agricultural Research Institute, 12(1): 131-144.Tümsavaş, Z., 2003. Bursa İli Vertisol büyük toprak grubu topraklarının verimlilik durumlarının toprak analizleriyle belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 17 (2): 9-21.Tümsavaş, Z., Aksoy, E., 2009. Kahverengi orman büyük toprak grubu topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(1): 93-104.United States Salinity Laboratory Staff., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, Agriculture. Handbook No:60, USDA.Yağbasanlar, T., 1990. Melez Buğdayın Önemi ve Verim Potansiyeli. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 5: 15¬¬¬-24, Adana.Zengin, M., Şeker, C., 2003. Buğday bitkisinin besin elementi kapsamı ile toprak özellikleri arasındaki regresyon ilişkiler. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(31): 31-35.