Sulu tarım alanlarında uygun sulama yönetiminin
seçimi ve sulama suyu kalitesine bağlı olarak tuzlulaşma problemleri ile
drenajın yönetimi sürdürülebilirliği etkileyen önemli faktörlerdir. Toprak
tuzluluğu ve sodiklik sulanan tarım alanlarındaki bitki üretimini sınırlayan
iki önemli özelliktir. Bu özelliklerin alansal ve zamansal değişimlerinin
bilinmesi bitki gelişimindeki negatif etkilerini engellemek için önemlidir. Bu
çalışma 2010 ve 2016 yıllarında Bafra ovası sağ sahil topraklarındaki tuzluluk
ve sodikliğin alansal değişimlerinin belirlenmesi ve sulamanın toprak tuzluluğu
ve sodikliği üzerine etkisinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma
alanından 2010 ve 2016 yıllarında dört derinlikten bozulmuş toprak örnekleri
alınmıştır. Toprakların tekstür, elektriksel iletkenlik (EC), toprak reaksiyonu
(pH), değişebilir sodyum yüzdesi (ESP) ve CaCO3 içerikleri
laboratuvar analizleri ile belirlenmiştir. Toprak özelliklerinin alansal
bağımlılığını belirlemek için deneysel semivariogramlar geliştirilmiş ve
örneklenmemiş noktalardaki özellikleri tahmin etmek için ordinary kriging
analizi yapılmıştır. Toprakların EC ve ESP değerleri tüm derinliklerde ve tüm
dönemlerde yüksek değişkenlik ve orta derecede alansal bağımlılık göstermiştir.
Çalışma alanında en düşük değişkenliğin pH parametresinde olduğu görülmüştür.
Çalışma alanı topraklarının tekstür içeriklerinin yüksek değişkenlik gösterdiği
belirlenmiştir. Tüm değişkenlerin jeoistatistiksel etki uzaklığı 3100 m’den
büyük bulunmuştur. Ayrıca toprakların EC ve ESP’sinin alansal dağılımı 2010
yılından 2016 yılına kadar önemli derecede azalmıştır. Bunun nedeni ise
topraktaki tuzların yıkanarak drenaj sistemi yardımıyla araziden
uzaklaştırılmasına bağlanmıştır. Çalışma alanının doğusunda tuzluluğun yüksek
olduğu alanlar ile sodik alanların varlığı belirlenmiştir. Bu durum ise bu
alanlarda yeraltı suyu seviyesinin yüksek olmasına bağlanmıştır. Bu alanlarda
sulama mevsiminde buharlaşma ile çözünebilir tuzların yukarı taşınmasının
takibi için yeraltı suyu tuzluluğu ve derinliğinin düzenli olarak izlenmesi
önerilmiştir. Özelliklerin alansal dağılım haritaları incelendiğinde tuzluluk
ve sodiklik değişkenlerinin yönetimi ile ilgili uygulamaların daha çok
doğu-batı yönünde planlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.
Selection of
appropriate irrigation management in irrigated agricultural areas and drainage
management with salinization problems depending on the quality of irrigation
water are important factors affecting sustainability. Soil salinity and
sodicity are two important features that limit plant production in irrigated
agricultural areas. It is important to know the spatial and temporal changes of
these properties in order to prevent negative effects on plant development.
This study was carried out to determine the spatial changes of salinity and
sodicity and to evaluate the effect of irrigation on soil salinity and sodicity
in the right coastal areas of Bafra plain in 2010 and 2016. Soil samples were
taken from the study area with four different depth in 2010 and 2016. Soil
texture, electrical conductivity (EC), soil reaction (pH), exchangeable sodium
percentage (ESP) and CaCO3 contents were determined by laboratory
analysis. In order to determine the spatial dependence of soil properties,
experimental semivariograms were developed and ordinary kriging analysis was
performed to estimate the properties at non-sampled points. The EC and ESP
values of the soils showed high variability and moderately spatial dependence
at all depths and in all periods. The lowest variability was observed in the pH
parameter in the study area. Texture contents of the study area soils showed
high variability. Geostatistical range values of all variables was found to be
greater than 3100 m. Furthermore, the spatial distribution of the EC and ESP of
soils has decreased significantly from 2010 to 2016. The reason for this is due
to the removal of the salts in the soil from the field by means of the drainage
system. High salinity areas and the presence of sodic areas were determined at
the east of the study area. This is due to the high groundwater level in these
areas. Monitoring of groundwater salinity and depth has been proposed regularly
in order to follow the uptake of soluble salts by evaporation during irrigation
season in these areas. When the spatial distribution maps of the properties are
examined, it is considered that it would be beneficial to plan the applications
related to salinity and sodicity variables in the east-west direction.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Agricultural Structures and Irrigation |
Authors | |
Publication Date | October 15, 2019 |
Acceptance Date | September 30, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 34 Issue: 3 |