Developing the Religiosity Scale in Individual and Social Life and its Psychometric Properties

Year 2022, Issue: 52, 79 - 106, 30.06.2022

Rıza Karabağ

https://doi.org/10.17120/omuifd.1094243

Abstract

The aim of the study: To develop a valid and reliable measurement tool to measure the understanding and level of religiosity in individuals' personal and social lives. The study group of the research consisted of 436 participants between the ages of 18-70. Within the scope of the research, three sub-scales were prepared: the Scale of Piety in Faith and Worship, the Scale of Religiosity in Familial and Socio-cultural Life, and the Scale of Religiosity in Economic and Political Life. Exploratory (EFA) and confirmatory (CFA) factor analyzes were performed to evaluate the structural features of the scales, and model adjustments were verified. In addition, it has been determined that the subscales, which include elements of three different theoretical and practical aspects of social life, show a statistically perfect adjustment in a higher theoretical model. Accordingly, a valid and reliable measurement tool that can be used both separately and as a holistic "Religiousness Scale in Individual and Social Life" has been obtained, measuring the reflections/manifestations of religiosity in individual and social life.

Keywords

Individual and social life, Understanding of religion, Religiosity, Religiosity scale

Bireysel ve Toplumsal Hayatta Dindarlık Ölçeği’nin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri

Abstract

Çalışmanın amacı; bireylerin kişisel ve toplumsal hayatlarında dindarlık anlayışlarını ve düzeylerini ölçmek üzere geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 18-70 yaş arası 436 katılımcı oluşturmuştur. Araştırma kapsamında İnanç ve İbadet Hayatında Dindarlık Ölçeği, Ailevî ve Sosyokültürel Hayatta Dindarlık Ölçeği ve İktisadi ve Siyasî Hayatta Dindarlık Ölçeği olmak üzere üç alt ölçek hazırlanmıştır. Ölçeklerin yapısal özelliklerini değerlendirmek üzere açımlayıcı (AFA) ve doğrulayıcı (DFA) faktör analizleri yapılmıştır ve model uyumları doğrulanmıştır. Ayrıca toplumsal hayatın üç farklı nazari ve pratik veçhesine dair unsurları içeren alt ölçeklerin daha üst bir teorik modelde istatistiki olarak mükemmel düzeyde uyum gösterdikleri belirlenmiştir. Buna göre hem ayrı ayrı hem de bütüncül bir “Bireysel ve Toplumsal Hayatta Dindarlık Ölçeği” olarak kullanılabilecek, dindarlığın bireysel ve toplumsal hayata yansımalarını/tezahürlerini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı elde edilmiştir.

Keywords

Bireysel ve toplumsal hayat, Din anlayışı, Dindarlık, Dindarlık ölçeği

References

• Allport, Gordon W. Birey ve Dini. Ankara: Elis, 2014.
• Allport, W. Gordon - J. Michael Ross. “Personal Religious Orientation And Prejudice”. Journal Of Personality And Social Psychology 5/4 (1967), 432-443.
• Alper, Reha. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Detay, 2011.
• Arslan, Mustafa. “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/4 (2003), 97-116.
• Aslantürk, Zeki. Araştırma Metot ve Teknikleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1999.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı, 2012.
• Aydın, Mustafa. Sistematik Din Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap, 2014.
• Berger, Peter. L. “Günümüz Din Sosyolojisi Üzerine Düşünceler”. çev. İhsan Çapçıoğlu. Din Sosyolojisi. Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. 263-280. Konya: Çizgi, 2017.
• Büyüköztürk, Şener. “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemi 32/32 (2002), 470-483.
• Cornwall, Maria L. vd. “The Dimensions Of Religiosity: A Conceptual Model With An Empirical Test”. Review Of Religious Research 27/3 (1986), 226-244.
• Coştu, Yakup. “Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım ‘Bir Dinî Yönelim Ölçeği Denemesi’”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/15 (2009), 119- 139.
• De Jong F. vd. “Dimensions Of Religiosity Reconsidered: Evidence From A Cross-Cultural Study”. Social Forces 54/4 (1976), 866-889.
• Er, İzzet. Din Sosyolojisi. Ankara: Akçağ, 1998.
• Fauklner, E. Joseph - De Jong, F. Gordon. “Religiosity İn 5-D: An Empirical Analysis”. Social Forces 45/2 (1966), 246-254.
• Frayer, Hans. Din Sosyolojisi. çev. Turgut Kalpsüz. Ankara: Doğu Batı, 2013.
• Gustav, Mensching. Din Sosyolojisi. çev. Mehmet Aydın. Konya: Literatürk, 2012.
• Günay, Ünver. “Dindarlığın Sosyolojisi”. Dindarlığın Sosyo‐Psikolojisi, ed. Ünver Günay - Celalettin Çelik. 1-60. Adana: Karahan, 2006.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan. 2014.
• Günay, Ünver. Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı, 1999.
• Güvenç, Bozkurt. İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003.
• Hımmelfarb, S. Harold. “Measuring Religious Involvement”. Social Forces 53/4 (1975), 606-618. Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: Dem, 2010. Karaşahin, Hakkı. “Türkiye Kırsal Dindarlığı Üzerine Bir Pilot Araştırma (Gördes ve Çevre Köyleri Örneği)”. Dinî Araştırmalar 10/4 (2007), 105-117.
• Kehrer, Günter. Din Sosyolojisi. çev. Semahat Yüksel. İstanbul: Kubbealtı, 1992.
• Kıng, B. Morton – Hunt, A. Richard. “Measuring The Religious Variable National Replication”. Journal For The Scientific Study Of Religion 14/1 (1975), 13-22.
• Kıng, B. Morton - Hunt, A. Richard. “Measuring The Religious Variable: Amended Findings”. Journal For The Scientific Study Of Religion 8/2 (1969), 321-323.
• Kıng, B. Morton. “Measuring The Religious Variable: Nine Proposed Dimensions”. Journal For The Scientific Study Of Religion 6/2 (1967), 173-190.
• Kongar, Emre. Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1985.
• Koştaş, Münir. Üniversite Öğrencilerinde Dine Bakış. Ankara: Diyanet Vakfı, 1995.
• Köktaş, M. Emin. Türkiye’de Dini Hayat. İstanbul: İşaret, 1993.
• Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009), 1-26.
• Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Bursa: Sentez, 2012.
• Lenskı, E. Gerhard. The Religious Factor; A Sociological Study Of Religion's Impact On Politics, Economics And Family Life. Garden City, New York: Anchor Books, 1963.
• Mardin, Şerif. Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim, 2014.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim Sanat, 1999.
• Mehmedoğlu, A. Ulvi. “Dindarlığın Peşinde: Din Psikolojisinde Araştırma, Ölçme ve Yorumlama Üzerine”. İslami Araştırmalar Dergisi 19/3 (2006), 465-478.
• Mutlu, Kayhan. “Bir Dindarlık Ölçeği (Sosyoloji’de Yöntem Üzerine Bir Tartışma)”. İslami Arastırmalar 3/4 (1989), 194-199.
• Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Ark, 2002.
• Onay, Ahmet. "Dindarlık Ölçme Araştırmaları". Islami Araşrırmalar 14/3-4 (2001), 439-449.
• Onay, Ahmet. Dindarlık, Etkileşim ve Değişim. İstanbul: Dem, 2004.
• Pearce, Lisa D. vd. “Measuring Five Dimensions Of Religiosity Across Adolescence”. Rev Relig Res 59/3 (2017), 367-393. Erişim 01.09.2021. https://Www.Ncbi.Nlm.Nih.Gov/Pmc/Articles/PMC5602559
• Seyhan, B. Yaşar. “Dini Şuur Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ekev Akademi Dergisi 61 (2015), 399-414.
• Sherkat, Darren. E. - Ellıson, Christopher. G. “Din Sosyolojisinde Son Gelişmeler ve Günümüzdeki Tartışmalar”. çev. İhsan Çapçıoğlu. Din Sosyolojisi. Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. 229-262. Konya: Çizgi, 2017.
• Subaşı, Necdet. “Türk(İye) Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”. İslâmiyât 5/4 (2002), 17-40.
• Subaşı, Necdet. Din Sosyolojisi. İstanbul: Dem, 2014.
• Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz, 2004.
• Taplamacıoğlu, Mehmet. “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (1962), 141-151.
• Taş, Kemaleddin. “Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma”. Dindarlığın Sosyo‐Psikolojisi, ed. Ünver Günay ve Celalettin Çelik. 175-206. Adana: Karahan, 2006.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve Spss İle Veri Analizi. Ankara: Nobel, 2002.
• Türkdoğan, Orhan. “Erzurum Kenti ve Çevre Köylerinde Seçmenlerin Siyasal Katılma Eylemleri”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 33/1-4 (1973), 41-77.
• Türkdoğan, Orhan. Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları. İstanbul: Dede Korkut, 1977.
• Uysal, Veysel. “İslami Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Pilot Çalışma”. İslami Araştırmalar 8/3-4 (1995), 263-271.
• Wach, Joachim. Din Sosyolojisi. çev. Ünver Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1995.
• Yaparel, Recep. “Dinin Tarifi Mümkün Mü?”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1987), 403-417. Yapıcı, Asım. “Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2006), 66-116.
• Yıldız, Murat. “Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma”. Tabula‐Rasa 1 (2001), 19‐42.