ÇEVRİM İÇİ VE E-POSTA İLE BİLGİ AKTARIMI YÖNTEMLERİNİN BİREYLERDE SAĞLIKLI YAŞAM DAVRANIŞLARI GELİŞTİRİLMESİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: BİR ÜNİVERSİTE ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 12 - 27

Büşra Saldıran , Abdullah Emre Güner , Nigar Sekercıoglu

Öz

Sağlıklı yaşam davranışları bireylerin yaşam standardını yükseltebilecek, sağlıklı yaşam yıllarını arttırabilecek, küresel ölçekte bulaşıcı olmayan hastalık yükünü azaltma potansiyeli olan davranışları kapsar. İklim değişikliği ise şu anı ve geleceği tehdit eden evrensel bir sorundur. Bu çalışmada, çevrim içi eğitim ve e-posta iletimi yöntemleri ile sağlıklı yaşam davranışlarının ve iklim değişikliği ile mücadele yöntemlerinin afiş materyali aracılığı ile bireylere aktarılması, iki farklı iletim yönteminin etkinliğinin karşılaştırılması ve bu iletilerin bireylerin davranış düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlandı. Ayrıca bireylerin sağlıklı yaşam davranışları ve iklim değişikliği hakkındaki bilgi düzeylerinin tespit edilmesi de çalışmamızın amaçlarından biridir. Çalışmaya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi 3. ve 6.sınıf öğrencileri dahil edilmiştir. Eğitim materyali olarak sağlıklı yaşam davranışları ve iklim değişikliği ile mücadale hakkında bilgiler içeren afiş kullanılmıştır. İki müdahale yönteminde de birebir aynı olan ön test ve son test uygulanmıştır. Çevrim içi eğitim ve e-posta ile materyal iletimi yöntemlerinin etkinliği açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. E-posta ile eğitim materyali iletiminin sağlıklı yaşam davranışları ve iklim değişikliği ile mücadele konularında farkındalık düzeyini arttırma açısından çevrim içi eğitim kadar etkili olabileceği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı yaşam , beslenme , eğitim , e-posta , davranış.

Kaynakça

• 1. WHO, Noncommunicable diseases [Internet]. [cited 2023 March 1]. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-Diseases#:~:text=Noncommunicable%20diseases%20(NCDs)%20kill%2041,%2D%20and%20middle%2Dincome%20countries.
• 2. Dominguez LJ, Di Bella G, Veronese N, Barbagallo M. Impact of Mediterranean Diet on Chronic Non-Communicable Diseases and Longevity. Nutrients. 2021; 13(6):2028.
• 3. Zaman R, Hankir A, Jemni M. Lifestyle Factors and Mental Health. Psychiatr Danub. 2019 Sep;31(Suppl 3):217-220. PMID: 31488729.
• 4. Kaminsky LA, German C, Imboden M, Ozemek C, Peterman JE, Brubaker PH. The importance of healthy lifestyle behaviors in the prevention of cardiovascular disease. Prog Cardiovasc Dis. 2022 Jan-Feb;70:8-15. doi: 10.1016/j.pcad.2021.12.001. Epub 2021 Dec 16. PMID: 34922952.
• 5. Li Y, Schoufour J, Wang DD, Dhana K, Pan A, Liu X, Song M, Liu G, Shin HJ, Sun Q, Al-Shaar L, Wang M, Rimm EB, Hertzmark E, Stampfer MJ, Willett WC, Franco OH, Hu FB. Healthy lifestyle and life expectancy free of cancer, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: prospective cohort study. BMJ. 2020 Jan 8;368:l6669. doi: 10.1136/bmj.l6669. PMID: 31915124; PMCID: PMC7190036.
• 6. Dominguez LJ, Veronese N, Baiamonte E, Guarrera M, Parisi A, Ruffolo C, Tagliaferri F, Barbagallo M. Healthy Aging and Dietary Patterns. Nutrients. 2022 Feb 20;14(4):889. doi: 10.3390/nu14040889. PMID: 35215539; PMCID: PMC8879056.
• 7. . Hodder RK, O'Brien KM, Stacey FG, Wyse RJ, Clinton-McHarg T, Tzelepis F, James EL, Bartlem KM, Nathan NK, Sutherland R, Robson E, Yoong SL, Wolfenden L. Interventions for increasing fruit and vegetable consumption in children aged five years and under. Cochrane Database Syst Rev. 2018 May 17;5(5):CD008552. doi: 10.1002/14651858.CD008552.pub5. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2019 Nov 7;2019(11): PMID: 29770960; PMCID: PMC6373580.
• 8. Wagner MG, Rhee Y, Honrath K, Blodgett Salafia EH, Terbizan D. Nutrition education effective in increasing fruit and vegetable consumption among overweight and obese adults. Appetite. 2016 May 1;100:94-101. doi: 10.1016/j.appet.2016.02.002. Epub 2016 Feb 2. PMID: 26850310.
• 9. Popkin, B. M., D’Anci, K. E., & Rosenberg, I. H. (2010). Water, hydration, and health. Nutrition Reviews, 68(8), 439–458. doi:10.1111/j.1753-4887.2010.00304.x
• 10. Duffett RG, Foster C. Shopping list development and use of advertisements' pre-store food-buying practices within different socio-economic status areas in South Africa. Br Food J. 2017;119(12):2880-2902. doi: 10.1108/BFJ-11-2016-0556. Epub 2017 Dec 4. PMID: 29720741; PMCID: PMC5868551.
• 11. Davydenko, M., & Peetz, J. (2020). Shopping less with shopping lists: Planning individual expenses ahead of time affects purchasing behavior when online grocery shopping. Journal of Consumer Behaviour. doi:10.1002/cb.1812.
• 12. Wunderlich SM, Feldman C, Kane S, Hazhin T. Nutritional quality of organic, conventional, and seasonally grown broccoli using vitamin C as a marker. Int J Food Sci Nutr. 2008 Feb;59(1):34-45. doi: 10.1080/09637480701453637. PMID: 17852499.
• 13. Managa MG, Tinyani PP, Senyolo GM, Soundy P, Sultanbawa Y, Sivakumar D. Impact of transportation, storage, and retail shelf conditions on lettuce quality and phytonutrients losses in the supply chain. Food Sci Nutr. 2018 Jul 4;6(6):1527-1536. doi: 10.1002/fsn3.685. PMID: 30258595; PMCID: PMC6145246.
• 14. . Nieman DC, Wentz LM. The compelling link between physical activity and the body's defense system. J Sport Health Sci. 2019 May;8(3):201-217. doi: 10.1016/j.jshs.2018.09.009. Epub 2018 Nov 16. PMID: 31193280; PMCID: PMC6523821.
• 15. Miko HC, Zillmann N, Ring-Dimitriou S, Dorner TE, Titze S, Bauer R. Auswirkungen von Bewegung auf die Gesundheit [Effects of Physical Activity on Health]. Gesundheitswesen. 2020 Sep;82(S 03):S184-S195. German. doi: 10.1055/a-1217-0549. Epub 2020 Sep 22. PMID: 32984942; PMCID: PMC7521632.
• 16. Feifei Wang & Szilvia Boros (2019): The effect of physical activity on sleep quality: a systematic review, European Journal of Physiotherapy, DOI: 10.1080/21679169.2019.1623314.
• 17. UN, On climate and health [Internet]. [cited 2023 March 1]. https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/2021/08/fastfacts-health.pdf.
• 18. Levy BS, Patz JA. Climate Change, Human Rights, and Social Justice. Ann Glob Health. 2015 May-Jun;81(3):310-22. doi: 10.1016/j.aogh.2015.08.008. PMID: 26615065.
• 19. UNEP, 10 ways you can help fight the climate crisis [Internet]. [cited 2023 March 1]. https://www.unep.org/news-and-stories/story/10-ways-you-can-help-fight-climate-crisis
• 20. Hotaman, D. (2020). Online Eğitimin Başarısı Açısından Biçimlendirici Değerlendirmenin Önemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 13 Sayı: 73.
• 21. Maertens H, Madani A, Landry T, Vermassen F, Van Herzeele I, Aggarwal R. Systematic review of e-learning for surgical training. Br J Surg. 2016 Oct;103(11):1428-37. doi: 10.1002/bjs.10236. Epub 2016 Aug 18. PMID: 27537708.
• 22. Arklan, Ü. (2013). Bilgi Toplumu ve İletişim: Bilginin Yayılması Sürecinde Kitle İletişim Araçları ve İnternet. Selçuk İletişim , 5 (3) , 67-80 .
• 23. WHO. Let’s flatten the infodemic curve [Internet]. [cited 2023 March 1]. https://www.who.int/news-room/spotlight/let-s-flatten-the-infodemic-curve
• 24. Gölbaşı SD, Metintaş S. COVID-19 Pandemisi ve İnfodemi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(COVID-19 Özel Sayısı):126-37.
• 25. Thomas MM, Phongsavan P, McGill B, O'Hara BJ, Bauman AE. A review of the impact of physical activity mass media campaigns on low compared to high socioeconomic groups. Health Educ Res. 2018 Oct 1;33(5):429-446. doi: 10.1093/her/cyy032. PMID: 30203025.