Extraordinary Motifs in Fairy Tales in the Villages of Yunt Mountain

Year 2019, Volume: 10 Issue: 17, 1685 - 1704, 31.03.2019

Ebru Birkan Akhan

https://doi.org/10.26466/opus.526475

Abstract

Twelve years in the Twelve-Animals Turkish calendar show an era. There
are the names of years separately. The word “Yunt” is one of the animal names
mentioned in the said calendar; it means horse - genus name - the herd of
horse. The Yunt Mountain is located within the borders of Izmir and Manisa;
Yunt Mountain was recorded as the settlement of the Turkmen, according to the
information. In this context, our study is about fairy tales compiled from the
villages of Yunt Mountain. There are the villages of the central Yunt Mountain
such as Örselli, Süngüllü, Avdal, Maldan, Küçük Sümbüllü, Büyük Sümbüllü, Bağ
Yolu, Üçpınar, Sakallı, Osmancalı and Yağcılar within the field of study.
Extraordinary Motifs were examined in the fairy tales; Dev (Giant) (F531.), Altın
Sıçan Eşek (the Gold Shitting Donkey (B103.1.1.), Topuz (D1282.1.), Barmak
Çocuk (The little Boy) (F535.1.) Extraordinary Motifs have been identified. The
aforementioned motifs were compared to the fairy tales of Local Area of
Southwest Anatolian Dialect and Western Turkish (Southwest - Oghuz Turkish).
The giant motif in the world and Turkish mythologies were traced. Structured
Interview, Participant Observation and Document Analysis (Content Analysis)
methods were applied. It is understood that the fairy tales in Yunt mountain
villages resisted the technology. It was also seen that the fairy-tale motifs
of Turkish world are characteristic.

Keywords

Giant, The Little Boy, Local Areas of Southwest Dialect, Extraordinary Motif, Turkmen

Yunt Dağı Köylerindeki Masallarda Olağanüstü Motifler

Abstract

On İki Hayvanlı Türk
Takvimi’nde on iki yıl bir devri göstermektedir. Devirleri gösteren yılların
ayrı ayrı adları mevcuttur. Yunt kelimesi, adı geçen takvimdeki hayvan
adlarından biridir; “at - cins adı - atlar, at sürüsü” anlamlarına gelmektedir.
Yunt Dağı, İzmir ve Manisa illerinin sınırları içinde kalan bir bölgedir; tarihȋ kaynaklardan elde edilen bilgilere göre
Türkmenlerin yerleşim yeri olarak kaydedilmiştir. Bu bağlamda çalışmamız, Yunt
Dağı köylerinden derlenmiş masallar üzerinedir. Araştırma sahası içinde,
Örselli, Süngüllü, Avdal, Maldan, Küçük Sümbüllü, Büyük Sümbüllü, Bağ Yolu,
Üçpınar, Sakallı, Osmancalı, Yağcılar gibi Merkez Yunt Dağı köyleri
bulunmaktadır. Masallarda, Olağanüstü Motifler incelenmiştir; Dev (F531.),
Altın Sıçan Eşek (B103.1.1.), Topuz (D1282.1.), Barmak Çocuk (F535.1.)
motifleri tespit edilmiştir. Mezkûr motifler, Güneybatı Anadolu ağız sahası ve
Batı Türkçesi (Güneybatı-Oğuz Türkçesi) masallarıyla karşılaştırılmıştır. Dev
motifinin Dünya ve Türk mitolojilerindeki izi takip edilmiştir. Yapılandırılmış
Görüşme, Katılımcı Gözlem ve Doküman İncelemesi (İçerik Analizi) metodları
uygulanmıştır. Yunt Dağı köylerindeki masalların teknolojiye direnç gösterdiği
anlaşılmıştır. Ayrıca Türk dünyası masal motiflerinin karakteristik olduğu
görülmüştür.

Keywords

Olağanüstü Motif, Türkmen, Dev, Barmak Çocuk, Güneybatı Ağız sahası, Türkmen

References

• Alptekin, A. B. (2002). Taşeli masalları. Ankara: Akçağ Yayınevi, 88-94.
• Asano, R. (2010). Türkmen masalları. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı, Ankara, 101-145.
• Aydın, E. (2011). Uygur kağanlığı yazıtları. (Birinci Baskı). Konya: Kömen
• Birkan Akhan, E. (2006). Yunt dağı köylerindeki masallarda dil özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı, Manisa, I-102.
• Birkan Akhan, E. (2018). “Komşu Kızı İle Afşın” Halk Hikâyesi. Sobi-der,5(23), 111-120.
• Boratav, P. N. (1999). Az gittik uz gittik. (Birinci Basım). İstanbul: Adam, 74-81.
• Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century turkish. London Press, 33.
• Çiftçi, K. (2015). Aydın halk masalları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Aydın, 193-195.
• Deniz, R. (1996). Kayseri masalları. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 10-31.
• Derleme Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilek, İ. (2006). Altay masalları. (Birinci Basım). Ankara: Alp Yayınevi, 165.
• Ercilasun, A. B. (2016). Türk kağanlığı ve Türk bengü taşları. İstanbul: Dergâh, 516-565.
• Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. (İkinci Baskı). Ankara: Bizim Büro Basım evi, 459-460.
• Ergin, M. (1997). Dede Korkut kitabı I giriş-metin-faksimile. (Dördüncü Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 169, 4-206.
• Erhat, A. (2011). Mitoloji sözlüğü. (Ondokuzuncu Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi, 187-188.
• Esin, E. (2001). Türk kozmolojisine giriş. İstanbul: Kabalcı, 104-106.
• Eroğlu, İ. (2009). Yunt dağı ve çevresinin coğrafi etüdü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Konya, 1-3, 237-239.
• Gökyay, O. Ş. (2007). Dedem Korkudun kitabı. (Birinci Basım). İstanbul: Kabalcı, 1056-1150.
• Günay, U. (1975). Elazığ masalları (İnceleme). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 112.
• Kaşgarlı Mahmud (1998a). Divanü Lȗgat-it-Türk Tercümesi-I. (Çev. Be-sim Atalay). (Dördüncü Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 57.
• Kaşgarlı Mahmud (1999b). Divanü Lȗgat-it-Türk Dizini-“Endeks” (Çev. Besim Atalay). (Dördüncü Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 815.
• Kaya, D. (2007). Türk halk edebiyatı terimleri sözlüğü. (Birinci Baskı). Ankara: Akçağ, 279.
• Orkun, H. N. (2011). Eski Türk yazıtları. (Birleştirilmiş Üçüncü Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: II, 65-66-67.
• Ölmez, E. (2014). Domaniç masallarının propp metoduna göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi Türk Dil ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, İstanbul, 131-217.
• Özkan, İ. (1995). Türkmenistan’da derlenmiş Dede Korkut boyları”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten,263-314.
• Pala, İ. (1995). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. (İkinci Baskı). Ankara: Akçağ: 38.
• Roux, J. P. (2005). Orta Asya’da kutsal bitkiler ve hayvanlar. (Birinci Basım). (Çev. Aykut Kazancıgil-Lale Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 139-210-275.
• Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt masalları. Ankara: Akçağ, 368-373.
• Seyidoğlu, B. (1975). Erzurum halk masalları üzerinde araştırmalar (Metinler ve Açıklamalar). Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 262-263.
• Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler). (Beşinci Baskı). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 421-424, 342-343.
• Şimşek, E. (2001). YukarıÇukaurova masallarında motif ve tip araştırması. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, I-II, 12-122.
• Thompson, S. (1955-1958). Motif Index of Folk-Literature, I-VI, USA.
• Togan, Z. V. (1982). Oğuz destanı Reşideddin Oğuznâmesi, tercüme ve tahlili (İkinci Baskı). İstanbul: Enderun Kitabevi, 13-162.
• Tunç, T. (2008). Manisa masalları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Isparta, 21-46.
• Türkler Ansiklopedisi, c. III-781-782.
• Uçkun Kocaaslan, R. (2003). Gagauz masallarının tip ve motif yapısı bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı, İzmir, 141-205.
• Yavuz, M. H. (1992). Masallar, cigaramın üstünde bir topal karınca. (İkinci Baskı). Ankara: Doruk, 144-145.
• Yumuşak, S. (2013). Azerbaycan masallarının Türkiye Türkçesine aktarılması ve aktarma sorunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.