The Relationship Between Development of Publicity and Chracters of Public Spaces

Year 2020, Volume: 16 Issue: 30, 3018 - 3037, 31.10.2020

Hasan Taşçı

https://doi.org/10.26466/opus.779844

Abstract

Throughout the urban history, public spaces that have appeared through various forms based on the priorities and expectations of the socities have witnessed different uses according to their ontologies. While some of them have been to meet the expectatitions that impacted the development of public life, the rest are manifest of situations that occured as a result of the recent. On the other hand, it is possible to say that public spaces are the reflection of ages long socio-cultural lifestyle of the societies. The relationship between these spaces and the culture and lifestyle of the society is an example of the relationship that is reciprocal and long lasting. If assessed from this perspective, as much as public spaces are element of planning, they are also an element of urban sociology and studies in this field require not only physical planning but also sociological planning. In order to get to know and to make sense out of a place it is necessary to understand the societal expectations and the conditions of the time composed it.
In this study, public spaces have been evaluated based on the societal expectations and priorities that led them them emerge rather than being a physical urban element. The core aim of the study that covers the period from Ancient Greek until today is to determine to what extent these expectations have turned to be in use.

Keywords

Public space, place,, culture, urban sociology

Kamusallığın Gelişimi ile Kamusal Alanların Nitelikleri Arasındaki İlişki

Abstract

Şehir tarihi boyunca toplumların öncelikleri ve beklentilerine göre farklı formlarda ortaya çıkan kamusal alanlar, ontolojilerine uygun olarak çok farklı kullanımların sahnesi olmuşlardır. Bunlardan bir kısmı kamusal hayatın gelişimine etki eden beklentileri karşılamaya dönükken, diğerleri ise güncelin ortaya çıkardığı durumların birer tezahürü olmuşlardır. Diğer yandan kamusal alanların, toplumların tarih boyunca taşıdıkları sosyal kültürel yaşam biçimlerinin mekâna yansıyan şekli olduğunu söylemek mümkündür. Bu alanlarla toplumun kültürü ve hayat tarzı arasındaki ilişki sürekli bir etkileşim ve iletişim içinde sürüp giden karşılıklı ilişkidir. Bu açıdan değerlendirilecek olursa kamusal alanlar bir planlama öğesi olduğu kadar aynı zamanda bir kent sosyolojisi öğesidir ve bu konudaki çalışmalar şehrin fiziksel planlaması kadar sosyolojisini de ilgilendirmektedir. Bir mekânı tanımak ve anlamlandırmak için kendisini ortaya çıkaran zamanın şartları ve toplumun beklentilerini anlamak gerekmektedir.
Bu çalışmada kamusal alanlar fiziksel bir kentsel öğe olmaktan ziyade ortaya çıkmalarına yol açan toplumsal öncelik ve beklentiler açısından ele alınmıştır. Eski Yunan’dan günümüze kadar uzanan süreci ele alan çalışmada bahse konu bu beklentilerin ne ölçüde kullanıma dönüştüğünün tespiti çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır.

Keywords

Kamusal alan, Mekân, Kültür, Kent Sosyolojisi

References

• Alves, M.R. (2009). Çağdaş kentlerin dünyasında kültürel ve sosyal alanlar. XXII.Dünya Mimarlık Kongresi’nden Seçme Bildiriler, Mimarlıkların Pazar Yeri, UIA 2005 İstanbul, TMMOB Mimarlar Odası, Ankara.
• Asatekin, M. (2001). Kentin kurumsal kimliği ve kentin donatımında eşgüdüm. I. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul, 9,10,11 Mayıs.
• Atabay, S. ve Plehvarian, N.K. (2001) Şehirsel tasarım ve şehir mobilyaları ilişkileri. I. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul, 9,10,11 Mayıs.
• Benevolo, L. (1995). Avrupa tarihinde kentler. Çev. N. Nirven, İstanbul:Afa Yayıncılık.
• Bumin, K. (1986). Demokrasi arayışında kent. Ankara:Kent-Koop Yayınlar.
• Elias, N. (2005). Uygarlık süreci. Cilt I, Çev. E. Ateşman, İstanbul:İletişim Yayınları.
• Erdönmez, M.E. (2005). Açık kamusal kent mekânlarının toplumsal ilişkileri yapılandırmadaki rolü: Büyükdere- Levent-Maslak Aksı. Doktora Tezi, İstanbul.
• Erzen, J. (2007/334). Çevre kent mimarlık. Mimarlık, Mimarlar Odası,
• Gehl, J. (2011). Life between buildings using public space. Island Press.
• Gökgür, P. (2008). Kentsel mekânda kamusal alanın yeri. İstanbul.
• Granai, G. ve Françoise F. (1969). Sosyoloji ve şehircilik planları Aix-En Provence. Çev. E. Güntekin, Ankara.
• Habermas, J. (2007). Kamusallığın yapısal dönüşümü. Çev. T. Bora, M. Sancar, İstanbul:İletişim Yayınları.
• Harvey D. (2009). Soysal adalet ve şehir. Çev. M. Moralı, İstanbul:Metis Yayınları.
• Hatipoğlu, H. (1994). Kentsel yapılaşmış çevrenin oluşumunda dış mekân yaşantısının yeri ve işlevi: İstanbul Taksim Meydanı örneği. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İbn Haldun (1997). Mukaddime. Cilt II, Çev. Z. K. Urgan, Milli Eğitim Bakanlığı Şark İslam Klasikleri, İstanbul:Milli Eğitim Basımevi.
• İnceoğlu, M. (2007). Kentsel açık mekânların kalite açısından değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul Meydanlarının incelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul.
• Kaya, İ. (2001). Kamusal alan kullanımı ve ATM. I. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul, 9,10,11 Mayıs.
• Kılıç, A. (2001). Kentsel açık alanların kullanıcılar tarafından değerlendirilmesi: Kadıköy İskele Meydanı ve yakın çevresi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, R. (2007). Romanda mekânın poetiği. Ed. A. Külahlıoğlu İslam, S. Eker, Edebiyat ve Dil Yazıları, Mustafa İsen'e Armağan Ankara.
• Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent, kökenleri, geçirdiği dönüşümler ve geleceği. Çev. G. Koca, T.Tosun, İstanbul:Ayrıntı Yayınları,
• Nebati, N. (2020). İslâm ve batı kültürü açısından kent, muaşeret ve uygarlık ilişkileri. Diyanet İlmi Dergi, 56(2).
• Okay, D. (2007/334). Kentsel kimlik ve canlılık bağlamında meydanlar: Kuzey Kıbrıs’ta bir meydana bakış. Mimarlık, Mimarlar Odası, Mart-Nisan
• Ökten, S. (2011). Şehir, İstanbul ve mimari, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, 11, İstanbul.
• Sommer, R. (1969). Personal space, the behavioral basis of desing. Prentice-Hall, Inc. New Jersey.
• Tokcan, A. (2001). Modernizm sonrası kentsel mekânda yaşanan dönüşüm sürecinin Ankara Kenti Kızılay Meydanı örneği üzerinde irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tolstoy, L.N. (2005). Günlükler. Çev. İ. Kapaklıkaya, İstanbul:Anka Yayınları.
• Topçu, N.. (1998) Kültür ve medeniyet. İstanbul:Dergah Yayınları.
• Tümertekin, E. (1997). İstanbul, insan, mekân. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.