Uzun Savaşlar Döneminin En Kritik Mücadelesi: Sultan III. Mehmed’in Eğri Seferi [1596]

Year 2024, Issue: 21, 196 - 215, 15.06.2024

Yusuf Heper Pınar Yiğit Türker

https://doi.org/10.21021/osmed.1424399

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihî seyri içerisinde önemli dönemlerden biri, XVI. yüzyılın son çeyreğine denk gelen “Uzun Savaşlar Dönemi” dir. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa’daki en büyük rakibiyle karşı karşıya gelmiş ve Macaristan sahası için üstünlük mücadelesi vermiştir. Bu dönemdeki en kritik savaşlardan biri Sultan III. Mehmed’in liderliğinde gerçekleştirilen Eğri Seferi’dir.

Eğri Kalesi, Osmanlı tarihinde ilk kez 1552 yılında Vezir Ahmed Paşa’nın komutasındaki ordu tarafından muhasara altına alınmış ancak fethedilememiştir. Kale, bu andan itibaren sıkı bir yenilenme süreci geçirmiş ve İtalyan tarzında modernize edilmiştir. Bu bakımdan Sultan III. Mehmed ve kurmayları 1596 yılı baharında çıktıkları Batı Seferi’nde Eğri’yi hedef seçmiştir. Habsburg cephesinin Osmanlıların hangi yönde ilerleyeceklerini kestirememesi Eğri kalesinin savunulması için gerekli hazırlıkların gecikmesine sebep olmuş ve kalede ciddi bir savunma zafiyeti oluşmuştur. Osmanlı ordusu, 20 Eylül 1596 tarihinde Sultan III. Mehmed önderliğinde kaleyi muhasara altına almış, Osmanlıların sayı ve teknik üstünlükle sürdürdüğü üç haftalık mücadele sonucunda kale 12 Ekim 1596 tarihinde Osmanlıların eline geçmiştir. Bu andan itibaren bölgede Eğri merkezli bir beylerbeylik kurulmuştur.

Bu çalışmada, Sultan III. Mehmed’in Eğri Seferi doğrultusunda, seferin nedenleri, hazırlıkları, seyri ve sonuçları gibi konular detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Ayrıca, seferin Osmanlı İmparatorluğu’nun genel stratejisi üzerindeki etkisi ve Osmanlı-Avusturya ilişkilerine olan yansımaları da değerlendirilecektir.

Keywords

askeri tarih, erdel, Macaristan, Uzun Savaşlar, III. Mehmed

The Most Critical Battle in the Long Wars Period: The Eger Campaign of the Sultan Mehmed III [1596]

Abstract

One of the significant periods in the historical course of the Ottoman Empire is the “Long Wars Period”, which corresponds to the last quarter of the XVIth century. During this period, the Ottoman Empire confronted its greatest rival in Europe and engaged in a struggle for supremacy in the Hungarian region. One of the most critical battles of this period was the Siege of Eger, conducted under the leadership of Sultan Mehmed III.

Eger Castle was first besieged in Ottoman history in 1552 under the command of Vizier Ahmed Pasha’s army but could not be captured. From that moment on, the castle underwent a rigorous process of renovation and was modernized in the Italian style. In this respect, Sultan Mehmed III and his staff chose Eger as their target during the Western Campaign they embarked on in the spring of 1596. The inability of the Habsburg front to predict the direction of the Ottoman advance led to delays in the preparations for the defense of Eger Castle and resulted in a serious defense vulnerability in the castle. The Ottoman army took the castle under siege on September 20, 1596, under the leadership of Sultan Mehmed III, and after a three-week struggle in which the Ottomans maintained numerical and technical superiority, the castle fell to the Ottomans on October 12, 1596. From this moment on, a beylerbeylik centered on Eger was established in the region.

In this study, topics such as the reasons, preparations, course, and outcomes of Sultan Mehmed III’s Campaign to Eger will be thoroughly examined. Additionally, the impact of the campaign on the overall strategy of the Ottoman Empire and its repercussions on Ottoman-Austrian relations will also be evaluated.

Keywords

military History, Eger Expedition, III. Mehmed, Fifteen Years War, Hungary

References

• 1. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA): A. {DVN. MHM. d, nr. 74.; A. {DVN. MHM. d, nr. 934. 2.
• 2- Yayınlanmış Kaynaklar ve Araştırma Eserleri:
• Ágoston, Gábor. Osmanlı’da Savaş ve Serhad, Çev. ve Haz. Kahraman Şakul, İstanbul: Timaş Yay. 2022.
• Bilge, Sadık Müfit, “Macaristan’da Osmanlı Hakimiyetinin ve İdari Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişmesi’https://web.archive.org/web/20151108095704/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1267/14566.pdf erişim tarihi (19. 01. 2024).
• Börekçi, Günhan. Macaristan’da bir Osmanlı Padişahı: Sultan III. Mehmed’in Eğri Seferi Rûznâmesi (1596). 1. bs., İstanbul: 2016.
• Börekçi, Günhan. “Yeni Bir Kaynğın Işığında Sultan III. Mehmed’in Eğri Seferi: Menzil Geçişleri ve Lojistik Sorunlar.” Yeni Bir Askerî Tarih Özlemi: Savaş, Teknoloji ve Deneysel Çalışmalar Ed. Kahraman Şakul. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013: 200-217.
• Calender of State Papers and Manuscripts Relating to English Affairs Existing in the Archives and Collections of Venice and in the Other Libraries of Nothern Italy. Vol. IX (1592-1603). Edited by Horatio F. Brown. London, 1897. Feneşan, Cristina. Vilayetul Timişoara (1552-1716). Editura Ariergarda. Timişoara, 2014.
• Kâtib Çelebi, Fezleke (1000-1065/1591-1655). Haz., Zeynep Aycibin. C. I, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2006. Dâ’i-i Fakir: Tarih-i Engürüs ve Feth-i Eğri (Tahkikli Neşir). Haz., Nida Millik, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: 2005.
• Danişmend, İsmail Hami. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. C. III (M. 1574-1703-H. 987-1115). İstanbul: Doğu Kütüphanesi, 2011.
• Dávid, Géza. “Eğri.” DİA/ X (İstanbul 1994), 489-491.
• Domokos, György. Ottavio baldigara egy Itáliai várfundáló mester magyarországon. Budapest: Balassi Kiadó, 2000.
• Emecen, Feridun. “Haçovası Savaşı.” Osmanlı Klasik Çağında Savaş 2. bs., İstanbul: Timaş Yay., 2011. ss. 225-236.
• Emecen, Feridun. Feridun, “Onbeş Yıl Savaşları Tarihinden Bir Safha Osmanlı Kaynaklarına Göre 1598 Varad Seferi.” Osmanlı Klasik Çağında Savaş 2. bs., İstanbul: Timaş Yayınları, 2011. ss. 237-277.
• Esir, Hasan Ali. “Eğri Kalesi’nin Fethi ve Haçova Meydan Savaşı’nı Anlatan Fetih-name Türünde Bir Mektup.” Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/2 (2008): 177-190.
• Fodor, Vera. “Angol tudósítás eger ostromáról és a mezőkeresztesı csatáról.” Hadtörténelmi Közlemények 101 (1988): 551-561.
• Gelibolulu Mustafa Ali ve Künhü’l-Ahbar’ında II. Selim, III. Murat ve III. Mehmet Devirleri. Yay. Haz., Faris Çerçi. C. III. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay., 2000.
• Gróf Miklós, Zríny. (1620-1664). I-II. kötet. Szerk. Széchy Károly. Budapest: Magyar Történelmi Társulat, 1896. Hasan Bey-zâde Ahmet Paşa, Hasan Bey-zâde Târîhi, Metin ve İndeks (1003-1045/1595-1635). Haz., Şevki Nezihi Aykut, C. III. Ankara: TTK, 2004. Heper, Yusuf. “Osmanlı-Rumen Kaynakları Perspektifinden Ferhad Paşa’nın Eflâk Seferine Tayini ve Yapılan Askerî Hazırlıklar (1595).” Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi C. 10 (2023): 631-648.
• Hieronymus Ortelius. Chronologia Oder Historische Beschreiburg aller Kriegs Empörungen unnd Belägerungen der Stätt und Vestungen. Nürnberg: 1615.
• Crâciun, Ioachim. Cronicarul Szamosközy și Însemnările lui Privitoare la Români 1566-1608. Cluj: 1928.
• Istoria Românilor, (Coordonatorii. Mureşanu, Camil, Mihai Maxim, Ştefan Ştefănescu v.d.,), Vol. IV (De la Universalitatea Creştină Către Europe, “Patriilor”). Editura Enciclopedică: (Bucureşti 2001).
• Sugár, István, “Az egrı vár elestre 1596-ban”, Hadtörténelmi Közlemények, 28. Évf., 1. Sz. (1982): 11-42.
• Ivanis-Ress, Maria. “Osmanlı-Habsburg Savaşlarında Kırım Tatarlarının Rolü (1593-1606).” Osmanlı I (Ankara 1999), ss. 456-464.
• İbrahim Peçevi. Tarih-i Peçevi. C. II, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1866.
• Kropf, Lajos. “Egervár eleste és a keresztesi csata 1596-ban.” Századok I. Történeti Értekezések. Közl. 397 (1895): 403-427.
• Kütükoğlu, Bekir. Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578-1612). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1993.
• Mehmed b. Mehmed er-Rûmî. Nühbetü’t-Tevârih ve’l Ahbâr. Haz., Abdurrahman Sağırlı, İstanbul: Basılmamış Doktora Tezi, 2000.
• Mustafa Naîmâ Efendi. Târih-i Na’îmâ. Haz., Mehmed İpşirli. C I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2007.
• Cristea, Ovidiu, “A Second Front: Wallachia and The Long War Against The Turks.” Europe and The Ottoman World Exchanges and Conflicts (Sixteenth to Seventeenth Centuries) Edited by Gábor Kárman and Radu G. Pǎun. Istanbul: Isıs Press 2013, ss. 13-27.
• R. Várkonyi Ágnes. Buda Visszavívása 1686. Budapest: Móra Ferenc Könyvkiadó, 1984. Sarı Abdullah Efendi, Gazânâme-i Halîl Paşa (1595-1623). Haz. Meltem Aydın, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2017.
• Selânikî Mustafa Efendi. Tarih-i Selânikî. Haz., Mehmet İpşirli. C II. 2. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999.
• Skilliters, Susan A. “An Ambassador’s Ta’yin: Edward Barton’s Ration on the Eğri Campaign 1596.” Turcia 25 (Paris 1993): 153-163.
• Solak, Mehmet. Hırvat Askeri Sınır Bölgesi (Habsburg Savunmasında Askeri ve İdari Değişim Üzerine Bir İnceleme (1526-1664), İstanbul: Selenge Yay. 2023.
• Szádeczky, Lajos. Erdély és Mihály Vajda Története (1595-1601). Temeşvár. Nyomatott A Csanád-Egyházmegyei Könyvsajtón, 1893.
• Szederkényi, Nándor. Heves vármegye története. A mohácsi vésztől egervára elestéig 1526-1596. C. II. Eger, 1890.
• Topçular Kâtibi Abdülkadir Efendi Târîhi. C I. Haz., Ziya Yılmazer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
• Tóth, Sándor László. A mezőkeresztesi csata és a tizenöt éves háború. Belvedere Meridionale. Szeged 2000.
• Tóth, Sándor László. “A mezőkeresztesi csata története (1596 október 26).” In: Hadtörténelmi Közlemények XXX. évf., 4. sz. (1983): 553-573.
• Tóth, Sándor László. “Megjegyzések az 1596-os Török hadjáratról szóló angol tudósításhoz.” Hadtörténelmi Közlemények 102. évf. 4. Sz. (1989): 551-558.
• Turjányi, Sándor. “III. Mehmed 1596-os hadjáratának döntő összecsapásai: eger, mezőkeresztes.” Historia Nostra 2/1 (2017): 121-133.
• Yusufoğlu, Hicran. “Tarihten Günümüze Türk-Macar İlişkileri.” 2023/59 (Mart 2006): 14-25.