Tatar Aydını Abdurrahman Sagdi’nin Türkmence Yazıları

Year 2021, Volume: 5 Issue: 2, 125 - 133, 21.12.2021

Tahir Aşirov

Abstract

XX. yüzyılın ilk çeyreği Türkmen topraklarında değişik kültürel sorunların yaşandığı, tartışıldığı ve yenilenmeye çalışıldığı dönemdir. Bu dönemde Tatar aydınlarının Türkmence olarak yayımladığı yazılar, Türk düşünce tarihi açısından değerli çalışmalardır. Bunlardan Sovyet Türkmenistanı’nda “Tatar burjuva” temsilcisi olarak tanıtılan Abdurrahman Sagdî’nin 1922-1924 yılları arasında Türkmen dilinde kaleme aldığı yazıları en önemli örnek olabilir. Aynı şekilde Sagdî, “terbiye” başlıklı yazılarında eğitimi, özellikle İslam tarihindeki eğitim-öğretimi anlatmaya çalışmaktadır. Ayrıca Tatar aydını olan Sagdî’nin Türkmence olarak kaleme aldığı yazıları, Türkmen düşünce tarihi açısından da değerli çalışmalardır. Ancak bu çalışmalar, Sovyetler Birliği döneminde ideoloji bağlamında “Pantürkist”, “Panislamist” başta olmak üzere farklı yakıştırmalarla eleştirilmiştir. Bu yazıda, Abdurrahman Sagdî’nin çalışmasından yola çıkılarak, Türkmen düşünce tarihinde Tatar aydınlarının yeri ve önemi belirlenmeye ve açıklanmaya çalışılacaktır.

Keywords

Türkmen, Tatar Aydınları, Sagdî, Dil, Eğitim

References

• Sagdî, Abdurrahman. (1923). “Diller”, Türkmen İli Dergisi 2 (4-5): 58-62. Sagdî, Abdurrahman. (1924a). “Dil Bilimi ya ki Dil Peni (Yazıkoznaniye)”, Türkmen İli Dergisi 3 (6-7-8): 86-94. Sagdî, Abdurrahman. (1924b). “Şarkda Terbiye”. Türkmen İli Dergisi 3 (6-7-8): 53-61. Sagdî, Abdurrahman. (1926). Tatar Edebiyatı Tarihi. Kazan: Tatarstan Devlet Neşriyatı.