Memlûk Tarihçisi Makrizi ve Hıtat-ı Makrizi’de Memlûkler Zamanında Dini Günlerde İcra Edilen Eğlencelere Dair Bilgiler Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 122 - 163, 31.12.2023

İlkay Korucu

Öz

Eğlence kültürü, insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanın var olduğu her yer, aynı zamanda eğlence olgusunun da sahnelendiği bir mekandır. Eğlence faaliyetleri ya da biçimleri, onları uygulayan kültürlere, ortamlara, toplumlara veya insanlara göre farklılık gösterir. Eğlence, genellikle bulunduğu ortamın yansımasıdır. Coğrafi yapının yanı sıra, sosyal ve ekonomik koşullardan da etkilenmiştir. İnsanın doğasında var olan, ondan ayrı düşünülemeyen eğlence olgusu, her toplumun, sosyal, dinî, kültürel normlarından az veya çok etkilenmiş ve her toplumda kendine özgü bir değer kazanmıştır. Genel olarak, “eğlence” başlığı altında toplanabilen şenlikler, Mısır Memlûk Sultanları döneminde de devlet erkanının resmi ve özel hayatının bir parçası olmuştur. Dinlenmek, eğlenmek, hoşça vakit geçirmek veya herhangi bir olayı kutlamak amacıyla gerçekleştirilen bu etkinlikler, Mısır halkının vazgeçilmezi olmuştur. Bu etkinliklerden bazıları saraylarda, kalelerde yapılırken; atlı oyunlar ve gösteriler ise meydanlarda yerini almıştır. Bu kadar iç içe giren eğlenceleri, sivil ya da resmi eğlenceler başlığı altında ayırmak zordur. Venedik’ten yola çıkan Avrupalı seyyahlardan Bertrandon de la Broquiere, bir Memlûk askeri ile yol arkadaşlığı yaptığı gezisinde Memlûkleri yakından tanıma fırsatı bulmuş ve onlar için ‘’Neşeli, şen şakrak insanlardır. Canları isteyince şarkı türkü söylerler, türküler onların hayatlarının bir parçasıdır. Düşünce ve hüzün nedir bilmezler, her şeyi iyilikle karşılarlar. Sade bir yaşamın ve büyük zorlukların insanıdırlar.’’ ifadelerini kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Memlûk, Makrizi, Hıtat, Eğlence Hayatı

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• AKKUŞ Yiğit, Fatma, “Memlûk Tarihinde Kadın Şarkıcı ve Müzisyenler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXX / 1, 2015, s.45-62.
• AŞÛR, Said Abdulfettah, Mücteme’u’l-Mısrî fî-Asri’l-Selâtini’lMemâlik, Dâru’l-Nehsati’l-Arabiyye,Kâhire, 1992.
• BAYKARA, Tuncer, “Türklerde Şenlikler, Kutlamalar, Toylar ve Eğlenceler”, Erdem Dergisi Dergi Park Akademik, S. 36, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Ankara, 2000, s. 867-898.
• BERTRANDON De La Broquıere, Bertrandon de la Broquıere’in Deniz Aşırı Seyahati, çev. İlhan Arda, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• BOZKURT, NEBİ, “Bayram Kutlamaları”, DİA, C. V, İstanbul,1999, s.262.
• ÇETİN, ŞÜKRÜ, XV. Yüzyıl Memlûk Kaynaklarından ZubdetuKeşfu’lMemâlik ve Sosyal-Kültürel Açıdan Değerlendirmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara, 2008.
• ÇETİN, Osman, İbn Kennân, DİA, C. XX, İstanbul, 1999, s.101-102.
• El-BAKLÎ, et-Tarabfi’l-AsrMemlûkî (Ğına’-er-Raks-el Musîka), Muhammed Kandîl, Kahire, 1984.
• EL-MAKRİZÎ, (1364-1442), es-Sulûk li-Marifet Düvel el-Muluk, Tahkik Muhammed 'Abd el-Kadir 'Ata, Beyrut: Dâr el-Kutub el-Telmiyye, 1997.
• EL-MAKRİZÎ, el-Mevâızve’l-İ’tibârbi-Zikri’l-Hıtatve’l-A’sâr, tahk. Muhammed Zinhum – Mediha Şarkavi, C. I-II, Mektebet-i Medbûlî. Kâhire, 1998.
• EL-MALATÎ, Abdu’l-Bâsıt, Neylü'l-emel fî zeyli'd-Düvel. nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmürî, C.I/II.
• ERDEM, İlhan, Olcaytu Han'ın Ölümüne Kadar İlhanlılar'da Yaşanan Siyasal-Kültürel Gelişmeler ve Yakın-Dogu'ya Etkileri, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2000, s.1-36.
• ERSAN, Mehmet, “Türkiye Selçuklularında Devlet Erkanının Eğlence Hayatı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XI, S. 1, Temmuz 2006, s. 89-93.
• EVLİYA Çelebi,Seyahatnâmesi, C. X, Devlet Basımevi, 1938.
• GENÇ, Reşat, Türk İnanışları ile Milli Geleneklerinde Renkler ve sarı, kırmızı, Yeşil, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1997.
• GÜLER, Hatice, Mesâlikü’l-Ebsâr Fî-Memâliki’l-Emsâr (Devlet-İ Memâliki’l-Ûlâ Kısmı/ 1301-1349) Tercüme ve Tahlili, (Doktora Tezi), Gazi Üniv., 2017.
• GÜLER, Hatice, “Memlûk Sultanlığı (Mesâlikü’l-Ebsâr Fî-Memâliki’l-Emsâr (Devlet-i Memâliki’l-Ûlâ Kısmı/ 1301-1349), Berikan Yayınevi, 2019.
• GEOFFROY, Eric, Le Soufisme En Egypte Et En Syrie Sous Les Derniers Mamelouks Et Les Premiers Ottomans, Damas, 1995.
• HÜSEYN SAİD, İbrahim, El-Bahriye fi Asr Selatin Memalik, Zagazig Üniversitesi, Şarkiyye, Mısır, 1983.
• İBN ABDU’Z-ZAHİR, er –Ravzü’z-Zahir fi Siret Melik ez-Zahir, (Çev. Aydın Usta), Yeditepe yayınevi, İstanbul, 2021.
• İBN BATTÛTA, Ebu Abdullah Muhammed et-Tancî, Rıhle-Tuhfet en-Nuzzârfi Garâib Emsâr ve 'Acâib Esfâr, İbn Battuta Seyahatnamesi, (Çev. Sait Aykut), Yapı Kredi Yayınları, C. I-II, 5. Baskı, İstanbul, 2018.