18-19. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde Bazı Müsâdere Uygulamaları

Yıl 2006, Sayı: 19, 219 - 237, 01.02.2006

Mehmet Karataş

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000379

Öz

Anahtar Kelimeler

-

18-19. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde Bazı Müsâdere Uygulamaları

Öz

Müsâdere: Yasak edilen bir şeyin kanun gereği elden alınması veya suçlu görülen bir kimsenin malının devlet tarafından zapt edilmesi anlamına gelmektedir. İslâm hukukçuları, yöneticilerin kendi menfaatlerine harcamamak şartıyla devletin koyduğu yasaklar çiğnenerek haksız bir şekilde elde edilen malların müsâdere edilmesini uygun bulmuştur. Osmanlı Devleti müsâdereyi ceza, emniyet tedbiri ve tazmin olarak çokça uygulamıştır. suistimale açık olduğundan birçok keyfî uygulamalara da rastlanmaktadır. Ancak şartlarına uyulduğu taktirde bugün de devlet menfaatine olan bir uygulamadır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, İslâm, Müsâdere, Ceza

Kaynakça

• * Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-ı hümâyûn , 233/13006. * BOA. HH, 185/8647. * BOA. HH, 194/9551. * BOA. HH,104/4091. * BOA. HH, 469/22908. * BOA. HH, 524/25595. * BOA. HH, 502/24653. * BOA. HH, 520/25423. * BOA. HH, 11/3580.
• * BOA. Mektûmi Mühimme Kalemi, 381/82 . * BOA. A.MKT. MHM 440/70. * BOA. A.MKT. MHM 464/46. * BOA. Sadâret Husûsî Maruzat Kalemi, 165/153. * BOA. Yıldız.Perakende, 2B.1/67. * BOA. Mektûmî Kalemi-Umûm Vilâyet, 5/49. * BOA. Hariciye Mektumî, 42/87. * BOA. Amedi Kalemi , 71/70. * BOA. A.AMD. 78/30. * BOA. A.AMD, 79/63. * BOA. İrâde Hariciye, 7523.
• * BOA. İrade-i Meclis-i Mahsus, 17/748. * BOA. İ.M.MS. 24/1071. * BOA. İ.M.MS 52/2268.
• * BOA. İrade Dahiliye, 42124.
• * BOA. Mektûmî Kalemi Nezâret ve Devâir, 345/86. * AKGÜNDÜZ, Ahmed. Osmanlı Kanunnameleri ve Hukûkî Tahlilleri, OSAV., İstanbul , I. * AnaBritannica, Ana Yay., İstanbul 2004, XVI, s.368.
• * AVCI, Mustafa. Osmanlı Hukûkunda Suçlar ve Cezalar, Gökkubbe, İstanbul 2004.
• * AYDIN, Mehmed Akif. “Osmanlı’da Hukûk”, Osmanlı Devleti Tarihi, Zaman Yay., İstanbul 1999, II.
• * BARKAN, Ömer Lütfi. “Kanun-nâme” İA. MEB., İstanbul 1993, VI, s.185-196.
• * BAYSUN, Cavit. ”Müsâdere”, İA, MEB., İstanbul 1993, IX, s.669-673.
• * DEVELİOĞLU, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitap evi, Ankara * Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Çağ Yay., İstanbul 1992, II.
• * EMECEN, Feridun. “Kuruluştan Küçük Kaynarcaya” Osmanlı Devleti Tarihi, Zaman Yay., İstanbul 1999, I.
• * ESEN, Hüseyin. “İslâm Hukûku Açısından Müsâdere” , D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.XV, İzmir 2002, s.183-215.
• * GEDİK, Doğan. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Müsâdere Sistemi Hakkında
• Genel Bir Değerlendirme”, www.hukuki.net, 09.03.2006.
• * HALAÇOĞLU, Yusuf. Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, TTK., Ankara 1996.
• * İbn Âbidîn, Reddü'l-Muhtâr, Terc. Mehmet Savaş, Şamil Yay., İstanbul 1985, XII.
• * İNALCIK, Halil. Osmanlı İmparatorluğu, Eren Yay., İstanbul 1996.
• *KARAMAN, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukûku, İrfan Yay., İstanbul 1982, I. 19. YÜZYILLARDA OSMANLI DEVLETİ’NDE BAZI MÜSADERE UYGULAMALARI
• *KAYNAR, Reşat. Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, TTK Basımevi, Ankara 1954.
• * KÖKSAL, M. Asım. İslâm Tarihi, İrfan Yay., İstanbul 1979, IX. * Kur’ân,
• * Meydan Larousse, Meydan Yay., İstanbul 1993, IX, s.154.
• * MUMCU, Ahmet. Osmanlı Devleti’nde Siyâseten Katl, Birey ve Toplum Yay., Ankara * Mustafa Nuri Paşa, Netâicü’l-vukûat, Sad. Neşet ÇAĞATAY, TTK., Ankara 1992, I.
• * ÖĞÜN, Tuncay. “Osmanlı Devletinde Müsâdere Uygulamaları”, Osmanlı, Yeni Türkiye, Ankara 1999, V. s.371-383.
• * ÖZCAN, Hüseyin. Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Alfa, İstanbul 1993.
• * SAYDAM, Abdullah. Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Derya Kitap evi, Trabzon 1999.
• * ŞAFAK, Ali. Hukuk Terimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara 1992,
• * Solak-Zâde Tarihi, Haz. Vahid Çabuk, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1989, I.
• * SURUÇ, Salih. Peygamberimizin Hayatı, Yeni Asya Yay., İstanbul 1991, II.
• * Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türkî, Çağrı Yay., İstanbul 1996.
• * ŞEN, Murat. “Osmanlı Hukûkunun Yapısı”, Osmanlı, Yeni Türkiye, Ankara 1999, VI, s. 327-339.
• * TÜRKÖNE, Mümtaz’er. “Osmanlılarda Islahat ve Teceddüd”, Osmanlı Ansiklopedisi, Ağaç Yay., İstanbul 1993, VI.
• * ÜNAL, Mehmet Ali. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Müsâdere” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Ağustos 1987, S. 49, s.95-111.
• *............ Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta 1997.
• *YEDİYILDIZ, Bahaeddin. XVIII. Yüzyılda Türkiyede Vakıf Müessesesi, TTK Basımevi, Ankara 2003.
• *YEĞİN, Abdullah. Yeni Lügat, Hizmet Vakfı Yay., İstanbul 1978.
• * YÜKSEL, Hasan. Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Hayatında Vakıfların Rolü (1585-1683), Sivas 1998.
• * Zeynüddin Ahmed. b. Ahmed, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, Diyanet İş.Baş. Yay., Ankara 1980, VIII, s. 36,37.