BİR CİNAYETİN ANATOMİSİ: SINDIRGI KAYMAKAMI CİNAYETİ VE KASABADA GÜÇ DENGELERİ

Yıl 2024, Sayı: 56, 1 - 24, 20.11.2024

Nuri Adıyeke

Öz

Yeni kaza olan Sındırgı’nın ilk kaymakamı Süleyman Efendi,
1885 yılı 15 Eylülünde kasabanın çarşısında tütün kaçakçısı İsmail
oğlu Halil İbrahim tarafından tüfekle vurularak öldürüldü. Katil ile
birlikte, kasabanın önde gelenlerinden 70 yaşındaki kaza müftüsü
Bozcaoğlu Mehmet Said Efendi ve meclis idare üyesi, aynı zamanda
kasabanın önde gelen esnafından Şatırzade Servet Efendiler de
cinayete azmettirdikleri iddiası ile gözaltına alındılar. Balıkesir
Cinayet Mahkemesi’ndeki duruşmalar Aralık ayının ilk günü başladı
ve mahkeme süreci hızlı bir şekilde sonuçlanarak Ocak ayı
başlarında mahkeme safahatı tamamlandı. Onlarca şahidin
dinlendiği yargılama sonunda katil Halil İbrahim idama mahkum
edilirken azmettirici olduğu ileri sürülen Mehmet Said ve Servet
Efendi suçlamaları ispatlanamadığı için beraat ettiler.
Bu cinayetin birkaç ayrı yönü vardı. İstanbul’dan uzakta, küçük
bir kazada yaşanan bu cinayet merkez memurları ile yerel güçlerin
çatışmasını açığa çıkardı. Olayın diğer bir yönü, Osmanlı güvenlik
çatışmaları içinde önemli bir yer tutan tütün kaçakçılığı da böylesi
bir cinayet ile kendisini göstermişti. Son olarak bu cinayetle Osmanlı
geleneksel idare örgütlenmesinden modern kurumlara geçişin
görüntüleri, sancıları ve çatışmaları da su yüzüne çıkmıştı.

Anahtar Kelimeler

Sındırgı, kaymakam, Süleyman Efendi, cinayet, dava.

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ Ahmet, Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Diyarbakır, 1986. ALTUNSOY Burak, “Reji Uygulamaları ve Tütün Kaçakçılığını Engellemeye Yönelik Bir Girişim: Kordon Bölükleri”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 40, (2021), ss. 547-602. BEKTAŞ Murat, Doğal Şehir Sındırgı’nın Tarihi (20. Yüzyıla Kadar), AZ Yayınları, Balıkesir, 2021.