İklim Değişikliği ve Beyin Sağlığı

Yıl 2025, Cilt: 47 Sayı: Beyin Farkındalığı 2025 Özel Sayısı, 7 - 13, 22.08.2025

Pinar Yıldız

Öz

İklim değişikliği; iklimde ortalama değerlerde uzun sürelerde gelişmesi beklenen ve farklı nedenlerle oluşan değişikliklerdir. Dünya tarihi boyunca iklimler değişmiştir ve bu süreçlerin kitlesel sonuçları olmuştur. İçinde bulunduğumuz yüzyılda, insan faaliyetlerinin artmasıyla birlikte iklim değişikliğinin geçmiş dönemlere göre çok daha fazla hızlanmış ve farklı iklim olaylarıyla birlikte olması sağlık alanında da ciddi sonuçlar doğurmaktadır. İklim değişikliğine bağlı görülen en önemli sorunların başında küresel ısınma gelmektedir ki bu durumla ilişkili olarak morbidite ve mortalite artmaktadır. Riskli yaş ve meslek gruplarında, kronik hastalıkların varlığı gibi bazı faktörlerin de katkısıyla sıcaklık artışıyla ilişkili etkilenme artmaktadır. Bununla beraber hava, su ve toprak kirliliği de hızlanır ve bu durum çok sayıda hastalığın gelişmesinde bağımsız etken kabul edilmektedir. Bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıkları ayrı ayrı etkiler. Kronik kardiyovasküler, serebrovasküler ve solunum yolu hastalıkları majör risk grubundadır. Bunun yanında kanser gelişimini ve takibini de etkilemektedir. Perinatal dönemle başlayan ve hayatın sonuna kadar devam eden süreçte pek çok nörogelişimsel ve nörodejeneratif hastalığın gelişmesinde iklim değişikliğinin etkisi tartışılmaktadır. Bu derlemede iklim değişikliğinin hayatın her yaş döneminde beyin sağlığı üzerine olan olumsuz etkilerine dikkat çekilmeye çalışılacaktır. Beyin gelişimi sürecine ve beyin hastalıklarının oluşumuna iklim değişikliğinin etkisi ve önleyici öneriler paylaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği , küresel ısınma , beyin , farkındalık

Climate Change and Brain Health

Öz

Climate change; these are changes in the climate that are expected to develop over a long period of time in average values and occur for different reasons.Throughout Earth's history, climates have changed, and these processes have had massive consequences. In the current century, with the the increase in human activities, the fact that climate change has accelerated much more than in the past has serious consequences in the field of health. Global warming is one of the most important problems related to climate change, and morbidity and mortality are increasing in relation to this situation. Some factors such as risky age and occupational groups, and the presence of chronic diseases increase the exposure associated with temperature increase. However, air, water and soil pollution are also considered as independent factors in the development of many diseases. Cardiovascular, cerebrovascular, respiratory diseases and cancers are the most risky disease groups. The effect of climate change on the development of many neurodevelopmental and neurodegenerative diseases in the process that starts with the perinatal period and continues until the end of life is discussed. In this review, it will be tried to draw attention to the negative effects of climate change on brain health at every age of life. The effect of climate change on the brain development process and the formation of brain diseases and preventive recommendations will be shared.

Anahtar Kelimeler

Climate change , global warming , brain , awareness

Kaynakça

• 1- https://science.nasa.gov/climate-change/what-is-climate-change. (Erişim tarihi: 18.07.2025)
• 2- Adom PK. The socioeconomic impact of climate change in developing countries over the next decades: A literature survey. Heliyon. 2024;24;10(15):e35134.
• 3- Er, Onur, Nilüfer Poyraz Demirsoy, Pınar Yıldız, Özge Arslangiray, Nurdan Kırımlıoğlu, Feyza Akbay, and Emine Didem Evci Kiraz. 2024. Impacts of Climate Change on Health: A Current Assessmen. Asian Journal of Environment & Ecology 23 (12):134-48.
• 4- Neira M, Erguler K, Ahmady-Birgani H, Al-Hmoud ND, Fears R, Gogos C, Hobbhahn N, Koliou M, Kostrikis LG, Lelieveld J, Majeed A, Paz S, Rudich Y, Saad-Hussein A, Shaheen M, Tobias A, Christophides G. Climate change and human health in the Eastern Mediterranean and Middle East: Literature review, research priorities and policy suggestions. Environ Res. 2023;1;216(Pt 2):114537.
• 5- https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/339462/9789289055406-eng.pdf?sequence=1. (Erişim tarihi: 18.07.2025)
• 6- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death. (Erişim tarihi: 18.07.2025)
• 7- Liu J, Varghese BM, Hansen A, Xiang J, Zhang Y, Dear K, Gourley M, Driscoll T, Morgan G, Capon A, Bi P. Is there an association between hot weather and poor mental health outcomes? A systematic review and meta-analysis. Environ Int. 2021; 153:106533.
• 8- Pappas A, Kovats S, Ranganathan M. Extreme weather events and maternal health in low-income and middle-income countries: a scoping review. BMJ Open. 2024; 3;14(6): e079361.
• 9- van Selm, L., Williams, S., de’Donato, F. et al. Occupational Heat Stress Among Migrant and Ethnic Minority Outdoor Workers: A Scoping Review. Curr Envir Health Rpt. 2025; 12, 16.
• 10- Ha S. The Changing Climate and Pregnancy Health. Curr Environ Health Rep. 2022; 9(2):263-275.
• 11- Brockmeyer S, D'Angiulli A. How air pollution alters brain development: the role of neuroinflammation. Transl Neurosci. 2016; 21;7(1):24-30.
• 12- Zhou Q, Chen J, Ma J, Jiao W, Liang Z, Du R, Pan Y, Liu L, Qian Q, Sun S, Ji Y, Zhang Z. Relationship between global warming and autism spectrum disorder from 1990 to 2019. BJPsych Open. 2024; 6;10(6): e198.
• 13- Clayton S. Climate anxiety: Psychological responses to climate change. J Anxiety Disord. 2020; 74:102263. Soomro S, Zhou D, Charan IA. The effects of climate change on mental health and psychological well-being: Impacts and priority actions. Glob Ment Health (Camb). 2024; 5;11: e118.
• 14- Lane, M.; Oyster, E.; Luo, Y.; Wang, H. The Effects of Air Pollution on Neurological Diseases: A Narrative Review on Causes and Mechanisms. Toxics 2025.
• 15- Singh N, Areal AT, Breitner S, Zhang S, Agewall S, Schikowski T, Schneider A. Heat and Cardiovascular Mortality: An Epidemiological Perspective. Circ Res. 2024; 26;134(9):1098-1112.
• 16- Twenty years of microplastic pollution research—what have we learned?
• 17- Kozlov M. Your brain is full of microplastics: are they harming you? Nature. 2025;638(8050):311-313.
• 18- Prüst, M., Meijer, J. & Westerink, R.H.S. The plastic brain: neurotoxicity of micro- and nanoplastics. Part Fibre Toxicol 2020; 17, 24.
• 19- Sönmez D, Hocaoglu C. Post-Traumatic Stress Disorder After Natural Disasters: A Review. Duzce Med J. 2023;25(2):103-14.
• 20- . Saeed SA, Gargano SP. Natural disasters and mental health. Int Rev Psychiatry. 2022;34(1):16-25.
• 21- https://hsph.harvard.edu/research/climate-health-c-change/climate-kids-and-health/childrens-health/. (Erişim tarihi: 24.07.2025)