Otizm spekturum bozukluğu olan bireylerin sosyal becerilerinin geliştirilmesinde grup müdahaleleri

Year 2015, Volume: 16 Issue: 01, 29 - 51, 26.12.2015

Didem Güven Sezgin Vuran

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000218

Abstract

Keywords

-

Otizm Spekturum Bozukluğu Olan Bireylerin Sosyal Becerilerinin Geliştirilmesinde Grup Müdahaleleri

Abstract

Bu çalışma, 2000–2011 yılları arasında otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklarla gerçekleşmiş
grupla sosyal beceri öğretimine ilişkin çalışmaların gözden geçirildiği epistemolojik doküman analizidir ve
yapılan analizde yorumlayıcı bir bakış açısı işe koşulmuştur. Sosyal beceri öğretimi ile yapılan araştırmaların
genel amacı normal gelişim gösteren akranlarla nitelikli etkileşim kurma becerilerini artırmadır. Bu nedenle
grup öğretimi ayrı bir önem taşımaktadır Ne var ki grup müdahalesiyle sosyal beceri öğretimi çalışmaları
oldukça sınırlı sayıdadır. Araştırmaya yönelik olarak 20 makaleye ulaşılmıştır. Bu araştırmalar, 29’u normal
gelişim gösteren 350’si ise, OSB yelpazesinin farklı tanılarını alan toplam 379 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmalarda grupla sosyal beceri öğretimi kapsamında farklı öğretim yöntemleri kullanılmış ve etkililiği
sınanmıştır. Ulaşılan ve incelenen çalışmalarda, öğretim sırasında yaşanan bazı sınırlılıklar belirtilmiş
olmasına rağmen, grupla öğretimin yüksek oranda etkili olduğunu ortaya konulmuştur.
Çalışmaların yarıya yakınında genelleme ve izleme verileri toplanmıştır. Çalışmalarda gözlemcilerarası ve
uygulama güvenirliği çalışmaları yapılma oranı da oldukça düşüktür.
Öğretim sırasında yaşanılan sınırlılıklar araştırma sayısı arttıkça ve deneyimlere bağlı olarak çözüm
önerileri üretildikçe aşılabilecektir ve öğretimin sistematik olarak uygulanabilirliği daha da artacaktır. Grupla
sosyal beceri öğretimi yapılırken genelleme ve izleme çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Daha çok sayıda
çalışmada farklı yöntemlerle sosyal geçerlik verileri toplanmalıdır.

Keywords

Grupla sosyal beceri öğretimi, otizm spektrum bozukluğu, sosyal beceri

References

• Aksoy, V.(2013). Eğitsel planlama için otizm tarama araçları(ASIE-3)’nın psikometrik niteliklerinin belirlenmesi: Türkiye örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. (Çev: Ertuğrul Köroğlu). Ankara: HYB Yayınları.
• Balçık, B. (2014). Akran aracılığı yöntemi ile beceri öğretimi. 24. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildiri özetleri el kitabı (s. 77). Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Barnhill, G. P., Cook, K. T., Tebbenkamp, K., ; Myles, B. S. (2002).The effectiveness of social skills intervention targeting nonverbalcommunication for adolescents with Asperger syndrome and related pervasive developmental delays. Focus on Autism and Other DevelopmentalDisabilities, 17(2), 112–118.
• Barry, T. D., Klinger, L. G., Lee, J. M., Palardy, N., Gilmore, T., ;Bodin, S. D. (2003). Examining the effectiveness of an outpatient clinic-based social skills group for high-functioning children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 33(6), 685–701.
• Beaumont, R. ve Sofronoff, K. (2008). A multi-component social skills intervention for children with asperger syndrome: the junior detective training program. Journal of Child Psychology and Psychiatry 49(7),743– 753.
• Cartledge, G. & Milburn, J. F. (1986). Teaching social skills to children: Innovativeapproaches, (2nd Edition), New York, Oxford: Pergamon Boks, Inc.
• Castorina, L. L. ve Negri, L. M.(2011). The Inclusion of Siblings in Social Skills Training Groups for Boys With Asperger Syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders,41(1),73–81.
• Cotugno, A. J. (2009). Social competence and social skills training and intervention for children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 39(12), 68–1277.
• Crozier, S. & Tincani, M.(2007). Effects of social stories on prosocial behavior of preschool children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders,37,1803–1814.
• Çolak, A. (2007). Kaynaştırma uygulanan bir ilköğretim sınıfındaki sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• DeRosier, E. M., Swick, C.D., Davis D.O., McMillen , J.S. ve Matthews, R.(2011). The efficacy of a social skills group intervention for iımproving social behaviors in children with high functioning autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41,1033–1043.
• DeRosier, M. E. (2004). Building relationships and combating bullying: Effectiveness of a school-based social skills group intervention. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33 (1), 196–201.
• Diken, H.İ.(2010). Erken Çocukluk Eğitimi. Diken, H.İ. (Ed.) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dobbins, N. Higgis, K., Pierce, T., Tandy, R. D. ve Ticani, M. (2010). An Analysis of Social Skills Instruction Provided in Teacher Education and In-Service Training Programs for General and Special Educators. Remedial and Special Education, September/October 2010; (31), 358-367.
• Dotson, W.H., Leaf, J. B., Sheldon, J. B., Sherman, J. A.(2010) Group teaching of conversational skills to adolescents on the autismspectrum. Research in Autism Spectrum Disorders, 4, 199–209.
• Elliott, S. N. ve Gresham, F. M. (1989). Social skills deficits as a primary learning disability.Journal of Learning Disabilities, February:22,120-124.
• Fox J. J. ve McEvoy M. A. (1993) Assessing and enhancing generalization and social validity of social-skills interventions with children and adolescents. Behavior Modification,17, 339–365.
• Frankel, F., Myatt, R., Sugar, C., Whitham, C., Gorospe, C. M. ve Laugeson, E. (2010). A randomized controlled study of parent-assisted children’s friendship training with children having autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40,827–842.
• Gena, A., Couloura, S. & Kymissis, E.(2005). Modifying the affective behavior of preschoolers with autism using ın-vivo or video modeling and reinforcement contingencies. Journal of Autism and Developmental Disorders,35(5),545–556.
• Gresham, F. M. (1986). Conceptual and definitional issues in theassessment of children’s social skills: Implications for classificationand training. Journal of Clinical Child Psychology, 15(1),3–15.
• Gupta A.R.(2007). Recent advances in the genetics of autism. Biological Psychiatry, 61(4), 429–37.
• Güven, D. ve Diken, H. İ.(2014). Otizm spektrum bozukluğu olan okul oncesi cocuklara yonelik sosyal beceri oğretim mudahaleleri. Ankara Universitesi Eğitim Bilimleri Fakultesi Ozel Eğitim Dergisi, 15(1) 19-38.
• Hagopian, L.P., Kuhn, D.E. ve Strother, G.E.(2009).Targeting social skills deficits in an adolescent with pervasive developmental disorder. Journal of Apply Behavioral Analysis, Winter: 42(4), 907–911.
• Herbrecht, E., Poustka, F., Birnkammer, S., Duketis, E., Schlitt, S., Schmo¨tzer, G. ve Bolte, S. (2009). Pilot evaluation of the Ffrankfurt social skills training for children and adolescents with autism spectrum disorder. European Child Adolescent Psychiatry,18:327–335.
• Hillier, A., Fish, T., Cloppert ve Beversdorf, D. Q. (2007).Outcomes of a social and vocational skills support group for adolescents and young adults on the autism spectrum. Focus Autism Other Developmental Disabilities, 22: 107–117.
• Ingersoll, B.,Lewis, E. & Kroman, E. (2007). Teaching the imitation and spontaneous use of descriptive gestures in young children with autism using a naturalistic behavioral intervention. Journal of Autism and Developmental Disorders,37(8),1446–1456.
• Kalyva, E.ve Avramidis E.(2005). Improving Communication Between Children with Autism and Their Peers Through the ‘Circle of Friends’: A Small-scale Intervention Study. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities,18, 253–261.
• Koçancı, A. (2006). Çocukların sosyal becerilerini geliştirme ve sosyal yeterlilik.http://www.gonuldengonule.com/urun/urunozel1. Erişim tarihi: 05.09.2006.
• Koenig K., Reyes, A. D.,Cicchetti, D., Scahill, L. ve Klin, A. (2009).Group intervention to promote social skills in school-age children with pervasive developmental disorders: Reconsidering efficacy. Journal of Autism and Developmental Disorders,39: 1163- 1172.
• Koenig, K., White, S. W., Pachler, M., Lau, M., Lewis, M., Klin, A., ve Scahill, L. (2010). Promoting social skill development inchildren with pervasive developmental disorders: A feasibility and efficacy study. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40, 1209–1218.
• Korinek, L.,& Popp, P. A. (1997). Collaborative mainstream integration of social skills with academic instruction. Preventing School Failure, 41, 148-152.
• Krasny, L., Williams, B. J, Provencal, S. ve Ozonoff, S. (2003). Social skills interventions for the autism spectrum: Esential ingredients and a model curriculum. Child and Adolescent Psychiatric Clinics in North America, 12(1), 107–122.
• Kroeger, K. A., Schultz, J. R. ve Newsom, C.(2007). A comparison of two group-delivered social skills programs for young children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders,37:808–817.
• Leaf, J. B., Dotson, W. H., Oppenheim, M. L., Sheldon, J. B., ve Sherman, J. A. (2010). The effectiveness of group teachinginteractions for young children with a pervasive developmentaldisorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 4, 186–198.
• Leaf, J. B., Dotson, W. H., Oppenheim, M. L., Sheldon, J. B., ve Sherman, J. A. (2011).A programmatic description of a social skills group for young children with autism. Topics in Early Childhood Special Education, April,1–11.
• Liber, D. B., Frea, W. D. ve Symon, J. B.G. (2008).Using time-delay to improve social play skills with peers for children with autism.Journal of Autism and Developmental Disorders, 38 (2), 312-323.
• Lopata ,C., Thomeer L. M.,Volker M. A. Nida, E. R. ve Lee, K. G.(2008). Effectiveness of a manualized summer social treatment program for high-functioning children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders,38:890–904.
• Matson, J. L., Terlonge, C., Gonzalez, M. L., ; Rivet, T. T. (2006). An evaluation of social and adaptive skills in adults with bipolar disorder and severe/profound intellectual disability. Research in Developmental Disabilities, 27, 681–687.
• Mesibov G.B.(1984). Social skills training with verbal autistic adolescents and adults: a A programme model. Journal of Autism and Developmental Disorders, 14:395–404.
• National Autism Center (NAC). http://www.nationalautismcenter.org/autism/autism-treatment adresinden 28.03.2015 tarihinde edinilmiştir.
• Olçay- Gül, S. (2012). Sosyal yetersizliğin geliştirilmesinde kullanılan yöntemler. Vuran, S. (Ed.). Sosyal yetersizliklerin geliştirilmesi sosyal beceri yeteriszliği gösteren çocuklar için öğretmen adayları ve öğretmenler için içinden (s.93-112). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Olçay- Gül, S. ve Vuran, S. (2010). Sosyal becerilerin öğreitminde video model yöntemiyle yürütülen araştırmaların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 10(1), 219–274.
• Ozonoff, S.,; Miller, J. N. (1995). Teaching theory of mind: A new approach to social skills training for individuals with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 25(4), 415–433.
• Özemre, A.Y. (2007). Epistemoloji’nin tanımı ve işlevi adlı makaleden http://ozemre.com/epistemolojinin- tanimi-ve-i%C5%9Flevi adresinden 28.03.2015 tarihinde edinilmiştir.
• Rao, P.A., Beidel, P.C., Murray, M.J.(2008). Social skills interventions for children with Aspergers syndrome or high-functioning autism: A review and recommendations. Journal of Autismand Developmental Disorders,38(2),353–61.
• Reichow, B. ve Volkmar, F. R. (2010). Social skills interventions for individuals with autism: Evaluation for evidence-based practices with a best-evidence synthesis framework. Journalof Autism and Developmental Disorders, 40, 149–166.
• Ruble, L., Willis, H. ve McLaughlin Crabtree, V. (2008).Social skills group therapy for autism spectrum disorders. Clinical Case Studies,7: 287–300.
• Sancho, K., Sidener, T. M., Reeve, S. A.& Sidener, D. W. (2010). two variations of video modeling interventions for teaching play skills to children with autism. Education and Treatment Of Children,33(3),421–442.
• Sazak Pınar, E. (2014). Kısa süreli hizmet içi eğitim sonrasında kaynaştırma sınıfı öğretmenleri tarafından yürütülen sosyal beceri öğretiminin etkililiği 24. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildiri özetleri el kitabı (s. 54). Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Schultz, B.L., Richardson, R.C., Barber, C.R. ve Wilcox, D. (2011). A preschool pilot study of connecting with others: Lessons for teaching social and emotional competence. Early Childhood Education Journal, 39(2), 143–148.
• Shukla-Mehta, S., Miller, T. ve Callahan, K. J. (2010). Evaluating the Effectiveness of Video Instruction on Social and Communication Skills Training for Children With Autism Spectrum Disorders: A Review of the Literature. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 25(1), 23-36.
• Solomon, M., Goodlin-Jones, B. L., ; Anders, T. F. (2004). A social adjustment enhancement intervention for high functioning autism, asperger’s syndrome, and pervasive developmental disorder NOS. Journal of Autism and Developmental Disorders,34(6), 649–668.
• Sugai, G.,& Lewis, T. J. (1996). Preferred and promising practices fora social skills instruction. Focus on Exceptional Children, 29.
• Şahin, C.H. (2014). Özel eğitim alanında akran öğretiminin etkililiği: betimsel analiz çalışması. 24. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildiri özetleri el kitabı (s. 233). Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Tekin- İftar, E. (2012). Otizm spektrum bozukluğuna yönelik program önerileri. Tekin- İftar, E. (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s.239-265). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Tekin- İftar, E. ve Kırcaali- İftar, G. (2001). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• The National Professional Development Center (NPDC). http://autismpdc.fpg.unc.edu/sites/autismpdc.fpg.unc.edu/files/imce/documents/Peer-Mediated- Complete10-2010.pdf adresinden 28.03.2015 tarihinde edinilmiştir.
• Toper Korkmaz, Ö., Ünal, F., Özdemir, B., Çimenci, S. (2014).otizm spektrum bozukluğu tanısı almış bir kaynaştırma öğrencisine, teneffüs zamanlarında arkadaşları ile oyun oynama davranışının kazandırılmasında sosyal öykü kullanımının etkililiği. 24. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildiri özetleri el kitabı (s. 230). Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Webb, B. J., Miller, S. P., Pierce, T. B., Strawser, S., Jones, W. P.(2004). Effects of social skill instruction for high-functioningadolescents with autism spectrum disorders. Focus on Autismand Other Developmental Disabilities, 19(1), 53–62.
• White, S. W., Koenig, K., ; Scahill, L. (2010).Group social skills ınstruction for adolescents with high- functioning autism spectrum disorders.Focus on Autism and Other Developmental Disabilities,25(4), 209– 219.
• White, S. W., Koenig, K., ; Scahill, L. (2007). Social skills development in children with autism spectrum disorders: A reviewof the intervention research. Journal of Autism and DevelopmentalDisorder, 37, 1858– 1868.
• Yang, N. K., Schaller, J. L., Huang, T., Wang, M. H., ; Tsai, S.(2003). Enhancing appropriate social behaviors for childrenwith autism in general education classrooms: An analysis of six cases. Education and Training in Developmental Disabilities,38, 405–416. Zirpoli, T. J.& Melloy, K. J. (1997). Behavior management: Application for teachers and parents (2nd ed.).
• Upper Saddle River, New Jersey, Columbus, Ohio: Merrill Prentice Hall.