Tarihi Başdurak Camisinin deprem analizi

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 3, 244 - 250, 09.06.2021

Pınar Usta Özgür Bozdağ

Öz

Yığma olarak inşa edilen tarihi yapılar, geçmişi ve günümüzü birbirine bağlayan, kuşaklar arasında bilgi ve kültür aktarımını sağlayan ve bu nedenle oldukça önem taşıyan yapılardır. Tarihi öneme sahip bu yapıların sahip olduğu önem nedeni ile bu eserlerin korunması son derece önem kazanmaktadır. Tarihsel ve kültürel mirasımızı oluşturan tarihi eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarımının sağlanması ancak detaylı bir şekilde incelenmesi, yapıda oluşabilecek sorunların önceden belirlenmesi ve çözüm yöntem ve tekniklerinin iyileştirilmesi durumunda mümkün olmaktadır. Bu makale çalışmasında incelenmek üzere tarihi önemi olan bir yığma cami seçilmiştir. Seçilen tarihi Cami, mimari boyutlarına uygun bir şekilde SAP2000 sonlu elemanlar yazılımı kullanılarak modellenmiştir. Tarihi yığma Caminin sismik değerlendirmesi yapının üç boyutlu olarak zaman tanım alanında dinamik analizleri gerçekleştirilerek yapılmıştır. Yapıya uygulanacak deprem hareketi X ve Y yönlerinde olmak üzere iki farklı yönde uygulanmıştır. Bu tarihi yığma yapının sismik performansları çeşitli deprem seviyeleri için belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda yapıdan yer değiştirme, gerilme (çekme ve basınç) ve taban kesme kuvveti değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen deplasman, gerilme ve taban kesme sonuçlarına ait minimum ve maksimum değer sonuçları makalede tablo ve grafiksel olarak gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Caminin yapısal güvenliğinin değerlendirilmesi ve üç boyutlu sonlu elemanlar analizi caminin yapısal performansı hakkında genel bir fikir vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Yığma yapılar, Sonlu elemanlar, Tarihi yapı, Tarihi cami

Earthquake analysis of historical Basdurak Mosque

Öz

Masonry historical monuments that connecting the past and the present are of major importance in terms of reflecting the knowledge and property of different cultures. This explains that why the protection of historic monuments is so important. The preservation of the historical monuments that constitute our historical and cultural heritage is only possible if they are examined in detail, their problems are solved and their solution methods and techniques are improved. One historical masonry mosque was selected to study in this paper. The mosque is modeled and analyzed by using SAP2000 finite element software in accordance with the dimensions of an architectural building survey. Seismic assessment of the monument was carried out via three-dimensional time-history dynamic analyses of the structure. Minimum and maximum values of displacements, base shear, and stress were interpreted, and the results were displayed graphically and discussed the earthquake motion was applied in two different directions which is X and Y. The seismic capacity of this building has been determined for varied earthquake grade. As a result of the analysis, displacements, stresses (tensile and compressive), base shear force were calculated under the effect of earthquakes. The Structural safety of the mosque was evaluated, and three-dimensional finite element analysis gave a general idea about the structural performance of the mosque.

Anahtar Kelimeler

Masonry structures, Finite elements, Historical building, Tistorical mosque

Kaynakça

• [1] Çavdar Ö, Yolcu A. “Mevcut bir okul binasının Türk Bina Deprem Yönetmeliği 2018’e göre yapısal düzensizliklerinin incelenmesi”. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(2), 153-164, 2018.
• [2] Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. “Türkiye’nin Depremselliği”. https://www.afad.gov.tr/ (18.09.2019).
• [3] Kılıç İ, Bozdoğan KB, Aydın S, Gök SG, Gündoğan S. “Kule tipi yapıların dinamik davranışının belirlenmesi: kırklareli hızırbey camii minaresi”. Politeknik Dergisi, 23(1), 19-26, 2019.
• [4] Güler K, Sağlamer A, Celep Z, Pakdamar F. “Structural and earthquake response analysis of the little hagia sofhia mosque”. 13th World Conference on Earthquake Engineering, Vancouver, Canada, 1-6 August 2004.
• [5] Akan AE, Özen Ö. “Bursa Yeşil Türbe’nin sonlu elemanlar yöntemi ile deprem analizi”. Deprem Sempozyumu, Kocaeli, Türkiye, 23-25 Mart 2005.
• [6] Yılmaz P. Tarihi Yapıların Modellenmesi ve Deprem Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 2006.
• [7] Dabanlı Ö. Tarihi Yığma Yapıların Deprem Performansının Belirlenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Türkiye, 2008.
• [8] Nuhoğlu A, Öztürk D, Bozdoğan KB. “Konak Yalı Camisi’nin deprem davranışının incelenmesi”. Tarihi Yapıların Afet Risklerinin Değerlendirilmesi, İzmir Afet Riskini Azaltma Sempozyum Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 7-8 Aralık 2009.
• [9] Köseoğlu Ç. “Tarihi camilerin yapısal incelenmesi: Mimar Sinan Camileri”. 4. Tarihi Yapıların Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 27-29 Kasım 2013.
• [10] Aslan A, Şahin A. “Süleymaniye Camii’nin farklı deprem kayıtları altında davranışının incelenmesi”. Doğal Afet ve Afet Yönetimi Sempozyumu (DAAYS’16), Karabük, Türkiye, 2-4 Mart 2016.
• [11] Şeker BŞ, Tuhta S, Koç V. Evaluation of Historical Merzifon Dönertaş Mosque with a Single Dome in Terms of Its Structure. Editors: Kasimzade AA, Şafak E, Ventura CE, Naeim F, Mukai Y. Seismic Isolation, Structural Health Monitoring, and Performance Based Seismic Design in Earthquake Engineering, 205-217, Springer International Publishing, 2019.
• [12] Bayraktar A, Hökelekli E, Türker T, Çalik İ, Ashour A, Mosallam A. “Window opening effects on structural behavior of historical masonry Fatih Mosque”. International Journal of Architectural Heritage, 13(4), 585-599, 2019.
• [13] Çaktı E, Saygılı Ö, Dar E, Ercan T. “Seismic behavior of the Edirnerkapi Mihrimah Sultan Mosque in Istanbul”. In Proceedings of the 6th ECCOMAS Thematic Conference on Computational Methods in Structural Dynamics and Earthquake Engineering, Rhodes Island, Greece, 15-17 June 2017.
• [14] Uray A, Şengel HS, Çarbaş S. “Analysis of historical structures by using finite element method in Iznik Yeşil Mosque”. Challenge, 5(4), 121-129, 2019.
• [15] Kamanlı M, Jaihoon EH, Alptuğ Ü. “TBDY 2018’e göre tarihi sille ak caminin statik analizi”. Selçuk-Teknik Dergisi, 18(3), 134-151, 2019.
• [16] Aşıkoğlu A, Avşar Ö, Lourenço PB, Silva LC. “Effectiveness of seismic retrofitting of a historical masonry structure: Kütahya Kurşunlu Mosque”. Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering, 17(6), 3365-3395, 2019.
• [17] Sezer Lİ. “İzmir sismotektonik yöresinin depremselliği”. Ege Coğrafya Dergisi, 13(1-2), 29-46, 2004.
• [18] Emre Ö, Özalp S, Doğan A, Özaksoy V, Yıldırım C, Göktaş F. “İzmir Yakın Çevresinin Diri Fayları ve Deprem Potansiyelleri”. Ankara, Türkiye, 10754, 2005.
• [19] Youd TL, Bardet JP, Bray JD. “Kocaeli, Turkey, Earthquake of August 17, 1999: Reconnaissance Report”. Kocaeli, Turkey, 6, 2000.
• [20] Bikçe M. “Türkiye’de Hasara ve Can Kaybına Neden Olan Deprem Listesi (1900-2014)”. 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir, Türkiye, 14-16 Ekim 2015.
• [21] Taşkaya Dönmez M. Osmanlı Dönemi Vakıf Eserlerinin Onarım Süreçlerinin İrdelenmesi: İzmir-Kemeraltı Camileri Örneği. Yüksek Lisans Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2012.
• [22] İzmir Kent Rehberi. “İzmir Camileri” http://www.izmirde.biz/?Bid=589584 (02.02.2019).
• [23] Hrasnica M, Medic S. “Seismic strengthening of historical stone masonry structures in bosnia herzegovina”. 15WCEE, Lisnonia, Portugal, 24-28 September 2012.
• [24] Turkmen M, Bilgin H. “Structural behaviour of domed roof systems in traditional architectural buildings”. Sakarya Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Dergisi, 21(3-4), 119-128, 2006.