Sâsâni Dönemi Dokumacılığı

Year 2025, Issue: 7, 84 - 93, 29.03.2025

Sohrab Niazi , Aydın Uğurlu

https://doi.org/10.62425/palmet.1583051

Abstract

Bu çalışma, M.S. 224-651 yılları arasında var olmuş ve İran'ın İstehr kentinde merkezlenmiş olan Sâsâni İmparatorluğu'nun sanatsal ve kültürel mirasını derinlemesine incelemiştir. Dördüncü büyük İran Hanedanı olarak kabul edilen ve Pers medeniyetinin altın çağını temsil eden Sâsâniler, öncüllerinin sanatsal ve kültürel değerlerini benimseyerek benzersiz bir sentez oluşturmuşlardır. "İranşehr" olarak adlandırılan bu dönemin coğrafi sınırları, günümüzde birçok ülkeyi kapsayacak şekilde geniş bir alana yayılmış, Sâsâni İmparatorluğu kültürel etkilerini Batı Avrupa'dan Afrika'ya, Çin'den Hindistan'a kadar uzanan geniş bir alanda bırakmıştır. Özellikle dokumacılık alanında önemli başarılar kaydeden Sâsâniler, karmaşık tasarımları ve çeşitli motifleriyle tanınmış, sanatları doğu ve batıda pek çok hayran kazanmıştır. Çalışma, Sâsâni dokumacılığının tarihçesini, dokuma türlerini, gelişimini ve motif ile desen kompozisyonlarını ele alırken, bu sanat dalının kraliyet politikalarındaki yerine ve sanatçıların yenilikçi yaklaşımlarına dikkat çekmiştir. Sâsânilerin estetik güzellik, teknik beceri ve kültürel anlamlarla dolu dokumaları, zaman ve mekânı aşan evrensel bir sanat formu olarak kabul edilmiştir. Bu çalışma aynı zamanda, Sâsâni motiflerinin dünyanın diğer bölgelerine nasıl yayıldığını ve çeşitli medeniyetler arasındaki kültürel alışverişin bir parçası haline geldiğini belirtmiştir. Tüccarlar, gezginler ve fethedilen topraklardan gelen askerler aracılığıyla, Sâsâni kumaşları ve desenleri, İspanya'dan Çin'e kadar uzanan geniş bir coğrafyada etkili olmuş, Orta Çağ Avrupa sanatı üzerinde kalıcı izler bırakmıştır. Sâsâni dokumacılık sanatının bugüne kadar korunan parçaları üzerine bir değerlendirme yapılmış ve bu eserlerin tarihsel ve kültürel önemini vurgulanmıştır.

Keywords

sasani, dokuma, halı, kilim, kumaş

Sassanid Period Wearing

Abstract

This study deals with the artistic and cultural heritage of the Sasanian Empire, which was founded in the Iranian city of Istehr between 224-651 AD. Considered the fourth great Iranian dynasty and representing the golden age of Persian civilization, the Sassanids created a unique synthesis by adopting the artistic and cultural values of their predecessors. The geographical boundaries of this period, known as the “Iranshahr”, were so vast as to encompass many countries today, and the Sasanian Empire spread its cultural influence over a wide area stretching from Western Europe to Africa, from China to India. The Sassanids were particularly successful in the field of weaving and were known for their intricate designs and various motifs, and their art won many admirers in the east and west. This study examines the history of Sasanian weaving, the types of weaving, its development, and the composition of motifs and patterns, emphasizing the place of this art form in royal policies and the innovative approaches of the artists. The Sasanian weavings, full of aesthetic beauty, technical skill and cultural meaning, have been recognized as a universal art form that transcends time and space. This study also reveals how Sasanian motifs spread to other parts of the world and became part of the cultural exchange between various civilizations. Through merchants, travelers, and soldiers from conquered lands, Sasanian fabrics and patterns were influential across a vast geography stretching from Spain to China, leaving a lasting mark on the art of medieval Europe. This study evaluates the surviving fragments of Sasanian weaving and emphasizes the historical and cultural significance of these artifacts.

Keywords

Sassanid, Weaving, Motif, Pattern, Fabric, Ornament, Carpet, Rug

References

• Ahmed ibn Ali El Hariri. (1992). Tarih-i Jenghaye Salibi, (Abdüllah NASERİ, Çev.), Tahran: Farhang ve İrşad-ı İslami.
• Barari & Rahmati (2017). Tarih-i Tarhhaye Minyatür Dar Tekstil-i İran, Tahran: Nigar Yayınevi.
• Beheştipur, M. (1964). Tarihçeye Sanat-ı Nessaciye İran (C. 1). Tahran.
• Çoruhlu, Y. (2014). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, İstanbul.
• Frye, R. N. (1965). The Heritage Of Persia, Londra.