Yeni Bir Gazetecilik Pratiği Olarak Çözüm Gazeteciliği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 101 - 112, 30.12.2023

Ayçin Gelir Atabey

Öz

İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ve bu gelişmelerin gazetecilik yapma pratiklerine doğrudan ve dolaylı etkileri, gazetecilik yapma biçimlerine yönelik yeni sınıflandırmaları beraberinde getirmiştir. Son yıllarda veri gazeteciliği, robot gazeteciliği, algoritmik gazetecilik gibi öne çıkan dijital gazetecilik trendleri gazetecilik pratiklerini daha çok teknolojik gelişmeler üzerinden sınıflandırırken, gazeteciliğin krizine ilişkin normatif yaklaşımlar da ortaya çıktığı görülmektedir. Bu çabalardan biri, özellikle ABD medya ekosistemi odağında gelişen “çözüm gazeteciliği” (solutions journalism) yaklaşımıdır.
Bu çalışmada, çözüm gazeteciliği teorik ve normatif boyutlarıyla ele alınarak, yaklaşımın sunduğu perspektifin gazeteciliğin yaşadığı güncel krize cevap verme kapasitesi üzerine bir değerlendirme yapılacaktır. İlgili literatür uluslararası ölçekte tarandığında, çözüm gazeteciliğinin yükselen bir tartışma alanı olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın Türkçe yazında, çözüm gazeteciliğine ilişkin çalışmaların oldukça sınırlı olduğu dikkat çekmektedir. Bahsi geçen yayınlar ise akademik çalışmalar olmayıp; gazetecilik alanıyla ilgili çevrimiçi platformlarda yayımlanan tasvir edici açıklamalardan oluşmaktadır. Bu açıdan ilgili literatür katkıya açık durumdadır ve bu çalışmada çözüm gazeteciliğine ilişkin bir literatür taraması gerçekleştirilecektir. Bu bağlamda çalışma, ilgili yazına hem katkı sağlamak hem de araştırmacılarda bu yazına ilişkin ilgi uyandırma hedefini taşımaktadır. Çalışmanın amacı, çözüm gazeteciliğinin teorik ve kavramsal boyutlarını tanımlamak; aynı zamanda da çözüm gazeteciliğini diğer gazetecilik türlerinden ayırt eden normatif boyutları somutlaştırmaktır. Literatürden elde edilen bulgular, çözüm gazeteciliğine yönelik giderek artan bir ilgi olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Çözüm Gazeteciliği, Haber, Gazetecilik Türleri

Kaynakça

• Alankuş, S. (2009). Yeni Habercilik Arayışları: Hak Odaklı Habercilik, Yurttaş Gazeteciliği, Barış Gazeteciliği. İçinde S. Alankuş (Der.), Yeni Habercinin El Kitabı Gazeteciliğe Başlarken Okuldan Haber Odasına (s. 88-124). İstanbul: IPS.
• Alankuş, S. (2016). Barış Gazeteciliği El Kitabı. İstanbul: IPS.
• BBC News (27 Nisan 2018). “Ayrımları Aşmak: Türk okulları Suriyelilerin entegrasyonuna yardımcı oluyor” Erişim adresi: Bölünmeleri Aşmak: Türk okulları Suriyelilerin entegrasyonuna yardımcı oluyor - BBC News Budak, E. (2022). Haberciliğin Odak Noktası Yapıcı Gazetecilik ile Değişiyor mu? Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (8), 248-267.
• Budak, E. (2023). Sürdürülebilir Bir Gazetecilik Mümkün mü?. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2023(63), 244-266.
• Cengiz, V., & Sinan, K. A. Y. A. (2022). Haber Oyunları: Deneyimlenebilir Gerçeklik, Ludenik Haber Okuma, Amaç ve Normların Çatışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 429-445.
• Curry, Alexander L. ve Hammonds, Keith H. Çözüm gazeteciliğinin gücü. Çözüm Gazeteciliği Ağı, 2014, Cilt 7, s. 1-14.
• Dirini, İ, (2010). “Okur Yorumlarıyla Yeniden Üretilen Nefret Söylemi”, Yeni Medyada Nefret Söylemi. Ed. Tuğrul Çomu, Kalkedon Yayınları, İstanbul, ss. 55-93
• Education Lab (2022). About Education Lab. Erişim adresi: About Education Lab | The Seattle Times Franklin, B. (2012). “The Future Of Journalısm”, Journalism Studies, 13:5-6, ss. 663- 681, Doi: 10.1080/1461670X.2012.712301
• Gıelan, M. & Fırl, B. (2017). Solution-focused Journalism Increases Meaning at Work, Team Pride and Job Satisfaction for News Professionals. The Solutıons Journalısm Network. Institute for Applied Positive Research. Erişim adresi: SoJoNov01.pdf (michellegielan.com)
• İrvan, S. (10 Ağustos 2018). “Çözüm Gazeteciliği” Yeni Medya ve Gazetecilik. Erişim adresi: yeni medya ve gazetecilik: ÇÖZÜM GAZETECİLİĞİ (suleymanirvan.blogspot.com)
• Jackson, J. (2019). You Are What You Read: Why changing your media diet can change the world. Unbound Publishing.
• Harcup, T. ve O’Neill, D. (2017) What is news? Journalism Studies, 18 (12), 1470-1488 Hürriyet Gazetesi (24 Temmuz 2018). “Yüzlerce sokak köpeğinin evi: Patiliköy”, Hurriyet.com.tr, Erişim adresi: Yüzlerce sokak köpeğinin evi: Patiliköy - Seyahat Haberleri (hurriyet.com.tr)
• Karatabanoğlu, S. (11 Mayıs 2021). Gazetecilikte değişen odak: çözüm gazeteciliği. NewslabTurkey. Erişim adresi: https://www.newslabturkey.org/2021/05/11/gazetecilikte-degisen-odakcozum-gazeteciligi/
• Kınnıck, Katherine N., Krugman, Dean M., et Cameron, Glen T. (1996). Compassion fatigue: Communication and burnout toward social problems. Journalism & Mass Communication Quarterly, 1996, vol. 73, no 3, p. 687-707.
• Lough, K. & Mcıntyre, K. (2018). Journalists’ perceptions of solutions journalism and its place in the field. ISOJ Journal, vol. 8, no 1, p. 33-52.
• Lough, K., & McIntyre, K. (2021). Transitioning to Solutions Journalism: One Newsroom's Shift to Solutions-focused Reporting. Journalism Studies, 22(2), 193-208. DOI:10.1080/1461670X.2020.1843065
• McIntyre, K. E. (2015). Constructive journalism: The effects of positive emotions and solution information in news stories (Yayımlanmamış doktora tezi). The University of North Carolina, Chapel Hill.
• McIntyre, K. E. (2016) What makes “good” news newsworthy? Communication Research Reports, 33 (3), 223-230.
• McIntyre, K. (2017). Solutions Journalism. Journalism Practice, 1–19. Doi:10.1080/17512786.2017.1409647
• McIntyre, K. ve Gyldensted, C. (2017). Constructive journalism: Applying positive psychology techniques to news production. The Journal of Media Innovations, 4 (2), 20-34.
• Mynet (5 Ağustos 2018). “Sosyal medyayı iyilik aracına dönüştürdüler”, Mynet.com.tr, Erişim adresi: Sosyal medyayı iyilik aracına dönüştürdüler - Son Dakika Haberler (mynet.com)
• Positive News (2022). About positive news. Erişim adresi: About Positive News - Positive News - Positive News. Solutions Journalism Network (2023). Mission. Erişim adresi: https://www.solutionsjournalism.org/about Teyit.org Raporu (2019). (Çevrimiçi). Medya kullanımı ve haber tüketimi: Güven, doğrulama, siyasi kutuplaşma raporu. Ankara: Teyit.org
• The Guardian (2023). The Guardion. Erişim adresi: The upside | World | The Guardian
• Timisi, N. (2020). Dijital Medya Deneyim ve Tanıklık. İçinde T. Durna, M. Binark ve G. Bayraktutan (Der.). İletişim Hakkı ve Yeni Medya: Tehditler ve Olanaklar (s. 23-50). Ankara: um:ag
• Transitions (2022). Erişim adresi: Solutions Journalism Archives - Transitions (tol.org) Uzunoğlu, S. (3 Mayıs 2016). “Çözüm gazeteciliği umut ve başarı için”. Juorno.com.tr. Erişim adresi: Çözüm gazeteciliği: Umut ve başarı için (journo.com.tr)