Kur'ân Algısı Bağlamında İmam Mâlik'in Kur'ân'ın Korunmuşluğuyla Çelişen Bazı Rivayetleri Nakli

Year 2023, Volume: 10 Issue: 2, 597 - 617, 31.12.2023

Sümeyye Sayğın

https://doi.org/10.17859/pauifd.1351973

Abstract

Kur’ân-ı Kerim’in insanlık tarihi boyunca orijinal haliyle muhafaza edilmek suretiyle bugüne intikal eden yegâne kitap olduğu konusunda Müslümanlar ve insanlığın büyük bir kısmı hemfikirdir. Bununla birlikte İslâmî literatürde Kur’ân’da eksiklik bulunduğu vehmini ortaya çıkaracak nitelikte bazı rivayetlere rastlanmaktadır. İmam Mâlik de İslâmî literatürün en muteber hadis kaynaklarından biri olan Muvatta’ın sahibidir ve Kur’ân’ın eksiksiz muhafazasına aykırı kabul edilebilecek bazı rivayetler bu eserde de yer almaktadır. Radâ‘/süt emme ve recm konularına dair bu rivayetler Mâlik b. Enes tarafından metinlerindeki problemli ifadelere rağmen niçin nakledilmiştir? İmam Mâlik’in Kur’ân algısında bir farklılık mı söz konusudur? sorularına cevap arayan bu çalışma Mâlik b. Enes’in Kur’ân algısı, Kur’ân’ın korunmuşluğu anlayışı ve söz konusu rivayetleri nakletme gerekçelerini konu edinmiştir. Araştırma sonunda İmam Mâlik’in İslâm dünyasında mevcut Kur’ân algısından farklı bir anlayışa sahip olmadığı, ilgili rivayetleri hadis nakletme prensipleri doğrultusunda aktardığı ve rivayetlerin Kur’ân’ın korunmuşluğu ile çelişen yönlerini göz önünde bulundurmadığı tespit edilmiştir.

Keywords

Tefsir, Kur'ân Algısı, Kur'ân'ın Korunmuşluğu, İmam Mâlik, Recm

Ethical Statement

Makalede Etik Kurul İzni gerektirecek bir durum bulunmadığını beyan ederim.

Supporting Institution

Araştırmayı destekleyen herhangi bir kurum bulunmamaktadır.

Thanks

Herhangi bir kişi veya kuruma teşekkür bulunmamaktadır.

Imām Mālik’s Transmission of Some Narrations That Contradict Preservation of The Qur'an in The Context of His Perception of The Qur'an

Abstract

Muslims and most of humanity agree that the Qur'an is the only book that has been preserved in its original form throughout human history. Nevertheless, there are some narrations in the Islamic literature that might lead one to believe that there are deficiencies in the Qur'an. Imām Mālik is the author of the Muwaṭṭaʻ, one of the most authoritative sources of hadith in Islamic literature, and some narrations that may be considered contrary to the complete preservation of the Qur'an are also included in this work. Why were these narrations about raḍāʻ/breastfeeding and rajm transmitted by Mālik b. Anas despite the problematic statements in their texts? Is there a difference in Imam Mālik's perception of the Qur'ān? Seeking answers to these questions, this study focuses on Mālik b. Anas's perception of the Qur'ān, his understanding of the preservation of the Qur'ān, and his reasons for transmitting these narrations. At the end of the research, it was determined that Imām Mālik did not have a different understanding of the Qur'an from the existing understanding of the Qur'an in the Islamic world, that he transmitted the relevant narrations in accordance with the principles of transmitting hadīth, and that he did not consider the aspects of the narrations that contradict the preservation of the Qur'an.

Keywords

Tafsīr, Perception of the Qur'an, Preservation of the Qur'an, Imam Mālik, Rajm

References

• Abîd, Ali b. Süleyman. Cem‘ u’l-Kur’âni’l-Kerim Hıfzan ve Kitâbeten. Medine: Mushaf-ı Şerîf Matbaası, ts.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb Arnaût vd. Müessesetü’r-Risâle, 1421.
• Akdemir, Salih. “Müteşriklerin Kur’an-ı Kerim ve Hz. Muhammed (sav)’e Yaklaşımları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (ts.), 179-210.
• Bâcî, Ebû’l-Velîd Suleymân b. Ḫalef el-. el-Munteḳâ Şerḥu’l-Muvaṭṭâʾ. 7 Cilt. Mısır: Maṭbaʿatu’s-Saʿâde, 1332/1914.
• Bâḳillânî, Ebû Bekr Muḥammed b. eṭ-Ṭayyib el-Bâḳillânî el-. el-İntiṣâr li’l-Ḳurân. thk. Muḥammed ʿİṣâm el-Ḳuḍât. 2 Cilt. Amman; Beyrut: Dâru’l-Fetḥ; Dâru İbn Ḥazm, 1422/2001.
• Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥüseyin b. ʿAlî el-Ḫüsrevcirdî el-. Şuʿabu’l-Îmân. thk. ʿAbdulʿaliyy ʿAbdulḥamîd. 14 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423/2003.
• Buḫârî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. İsmâʿîl b. İbrâhîm el-Buḫârî el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muḥammed Zuheyr en-Nâṣır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Ṭavḳi’n-Necât, 1422.
• Dârimî, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. ʿAbdurrahman et-Temîmî ed-. Sunenu’d-Dârimî. thk. Ḥuseyn Selîm ʾEsed ed-Dârânî. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Muğnî, 1412/2000.
• Demirci, Muhsin. “Kur’an Vahyinin Nüzul Keyfiyeti ve Korunması”. Diyanet İlmî Dergi 46/1 (ts.), 7-32.
• Dutton, Yasin. The Origins of İslamic Law - The Qur’an, The Muvatta’ and Madinan ‘Amal. New Delhi: Lawman (India) Ptv Ltd, 1999.
• Ebû Naṣr el-Cevherî, Ebû Naṣr İsmail b. Ḥammâd el-Cevherî el-Fârâbî. Tâcu’l-Luğa ve Ṣıḥâḥu’l-ʿArabiyye. thk. Aḥmed ʿAbdulğafûr ʿAṭṭâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
• Elik, Hasan. Kur’an’ın Korunmuşluğu. Fikir Yayıncılık, 4. Baskı., 2014.
• Güzel, Mehmet Emin. Mâlik b. Enes ve Tefsirdeki Metodu. Aksaray: Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Ḫaṭṭâbî, Ebû Suleymân Ḥamd b. Muḥammed b. İbrâhîm b. el-Ḫaṭṭâb el-Bustî el-. Meʿâlimu’s-Sünen. Halep: el-Maṭbaʿatu’l-ʿİlmiyye, 1351/1932.
• İbn Baṭṭa, Ebû ʿAbdullâh b. Muḥammed b. Muḥammed el-ʿUkberî. el-İbânetu’l-Kubrâ. thk. Rıḍâ Muʿṭî vdğr. 9 Cilt. Riyad: el-Mektebu’l-İslâmî, 2005.
• İbn Ḫaldûn, Ebû Zeyd ʿAbdurrahman b. Muḥammed b. Muḥammed b. Ḫaldûn. Dîvânu’l-Mubtedeʾ ve’l-Ḥaber fî Târîḫî’l-ʿArab ve’l-Berber ve men ʿÂṣarahum min Ẕevî’ş-Şeʾni’l-Ekber. thk. Ḫalîl Şeḥâde. Beyrut: y.y., 1408/1988.
• İbn Kes̱îr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmer b. Kes̱îr ed-Dimeşḳî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. ʿAlî Şîrî. b.y.: y.y., 1408/1988.
• İbn Kuteybe. Hadis Müdafaası. çev. M. Hayri Kırbaşoğlu. Ankara: OTTO Yayınları, 2017.
• İbn Ḳuteybe, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. Muslim b. Ḳuteybe ed-Dîneverî. el-Maʿârif. thk. S̱ervet ʿUkkâşe. b.y.: y.y., 1413/1992.
• İbn Ḳuteybe, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. Muslim b. Ḳuteybe ed-Dîneverî. Teʾvîlu Muḫtelifi’l-Ḥadîs̱. b.y.: y.y., 2. Basım, ts.
• İbn Mâce, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Yezîd el-Ḳazvînî. Sunenu İbn Mâce. thk. Muḥammed Fuâd ʿAbdulbâḳî. 2 Cilt. b.y.: Dâru ʾİḥyâʾi’l-Kutubi’l-ʿArabiyye, ts.
• İbn Ruşd, Ebu’l-Velîd Muḥammed b. Aḥmed b. Muḥammed b. Aḥmed b. Ruşd el-Ḳurṭubî. Bidâyetu’l-muctehid ve nihâyetu’l-muḳteṣid. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḫadîs̱, 1425/2004.
• İbn Ruşd el-Cedd, Ebu’l-Velîd Muḥammed b. Aḥmed b. Ruşd el-Ḳurṭubî. el-Beyân ve’t-Taḥṣîl ve’ş-Şerḥ ve’t-Tevcîh ve’t-Tʿalîl li’Mesâili’l-Musteḫrace. thk. Dr. Muḥammed Ḥaccî ve Âḫarûn. 2 Cilt. Beyrut; Lübnan: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1408/1988.
• İbn Ruşd el-Cedd, Ebu’l-Velîd Muḥammed b. Aḥmed b. Ruşd el-Ḳurṭubî. el-Muḳaddimâtu’l-Mumehhidât. thk. Muḥammed Ḥuccî. 3 Cilt. Beyrut: y.y., 1408/1988.
• İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Saʿd b. Menîʿ. eṭ-Ṭabaḳâtu’l-Kubrâ. thk. Muḥammed ʿAbdulḳâdir ʿAṭâ. 8 Cilt. Beyrut: y.y., 1410/1990.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. Câmiʿu Beyâni’l-ʿİlm ve Faḍlih. thk. Ebû’l-ʾEşbâl ez-Zehîrî. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1415/1994.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. el-İstiẕkâr. thk. Sâlim Muḥammed ʿAṭâ - Muḥammed ʿAlî Muʿavvıḍ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. et-Temhîd li mâ fî’l-Muvaṭṭaʾ mine’l-Meʿânî ve’l-ʾEsânîd. thk. Muṣṭafâ b. ʾAḥmed el-ʿAlevî - Muḥammed ʿAbdulkebîr el-Bekrî. 24 Cilt. Mağrib: Vezâratu ʿUmumi’l-Evḳâf ve’ş-Şuʾûni’l-İslâmiyye, 1387/1967.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn ʿAbdurraḥmân b. ʿAlî b. Muḥammed el-Bağdâdî. Nevâsiḫu’l-Ḳur’ân = Nâsiḫu’l-Ḳur’ân ve Mensûḫuh. thk. Ebû ʿAbdullâh el-ʿÂmilî es-Selefî ed-Dânî b. Munîr Âl-i Zehûyî. Beyrut: y.y., 1422/2001.
• İbnü’l-ʿArabî, Ebû Bekr Muḥammed b. ʿAbdillâh b. Muḥammed el-Meâfirî. el-Ḳabes fî Şerḥi Muvaṭṭaʾi Mâlik b. Enes. thk. Muḥammed ʿAbdullâh Veletu Kerîm. 3 Cilt. b.y.: y.y., 1992.
• İbnü’l-ʿArabî, Ebû Bekr Muḥammed b. ʿAbdillâh b. Muḥammed el-Meâfirî. el-Mesâlik fî Şerḥi Muvaṭṭaʾi Malik. b.y.: y.y., 1428/2007.
• Ḳâḍî ʿİyâḍ, Ebû’l-Faḍl ʿIyâḍ b. Mûsâ el-Yaḥṣubî el-. Tertîbu’l-Medârik ve Taḳrîbu’l-Mesâlik. thk. İbn Tâvît et-Tancî vd. 8 Cilt. Mağrib: Maṭbaʿatu Fuḍâle, 1385/1965-1403/1983.
• Ḳarâfî, Ebu’l-ʿAbbâs Aḥmed b. İdrîs el-. ez-Ẕaḫîre. thk. Muḥammed Ḥaccî. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1994.
• Kur’an Yolu Meâli. çev. Hayreddin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Basım, 2015.
• Keskin, Yusuf Ziya. Recm Cezası -Ayet ve Hadis Tahlilleri-. İstanbul: Beyan Yayınları, 2001.
• Mâlik b. Enes, Ebû ʿAbdullâh Mâlik b. Enes b. Mâlik el-Medenî. el-Muvaṭṭaʾ. thk. Muḥammed Fuʾâd ʿAbdulbâḳî. Beyrut: y.y., 1406/1985.
• Mâturîdî, Ebû Manṣûr Muḥammed b. Muḥammed el-. Teʾvîlâtu Ehli’s-Sunne. thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1426/2005.
• Mâverdî, Ebû’l-Ḥasen ʿAlî b. Muḥammed el-Baṣrî el-. en-Nuket ve’l-ʿUyûn. thk. es-Seyyid b. ʿAbdilmaḳṣûd b. ʿAbdirraḥîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, ts.
• Muslim, Ebû’l-Ḥasen Muslim b. el-Ḥaccâc el-Ḳuşeyrî en-Nîsâbûrî. Ṣaḥîhu Muslim. thk. Muḥammed Fuâd ʿAbdulbâḳî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱i’l-ʿArabî, 1374/1955.
• Neḥḥâs, Ebû Caʿfer Aḥmed b. Muḥammed el-Murâdî en-. en-Nâsiḫ ve’l-Mensûḫ. thk. Muḥammed ʿAbdu’s-Selâm Muḥammed. Kuveyt: y.y., 1408.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muḥyiddîn Yaḥyâ b. Şeref en-. Şerḥu’n-Nevevî ʿalâ Muslim. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱i’l-ʿArabî, 1392/1972.
• Özel, Ahmet. “Mâlik b. Enes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/506-513. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Râzî, Ebû ʿAbdillâh Faḫrüddîn Muḥammed b. Ömer b. Ḥüseyn er-. Mefâtîḥu’l-Ğayb. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱i’l-ʿArabî, 1420.
• Refas Türkmen, Büşra. İmam Mâlik’in Muvatta İsimli Eserinin Tefsir İlmi Açısından İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvene. b.y.: Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1994.
• Sayğın, Sümeyye. Kur’ân’ın Korunmuşluğu ve Erken Dönem Kur’ân Algısı. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2023.
• Seraḫsî, Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Sehl Şemsü’l-ʾEimme es-. el-Mebsûṭ. thk. Ḫalîl Muḥyiddîn el-Meyyis. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1414/1993.
• Süyûṭî, Ebü’l-Fażl Celâlüddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr b. Muḥammed el-Ḫuḍayrî es-. ed-Dîbâc ʿalâ Ṣaḥîḥ Muslim b. el-Ḥaccâc. thk. Ebû İsḥâḳ el-Ḥuveynî el-Es̱erî. 6 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbn ʿAffân, 1416/1996.
• Şâfiî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İdrîs b. ʿAbbâs eş-. er-Risâle. thk. Aḥmed Şâkir. Mısır: y.y., 1358/1940.
• Şahavatov, Sabuhi. “İmâmiyye Şiası’nın Kur’ân’ın Tahrifi Konusunda Yaklaşımı”. Usûl İslam Araştırmaları Dergisi 2/22 (2014), 43-62.
• Ṭaberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî eṭ-. Câmiʿu’l-Beyân ʿan Teʾvîli ʾÂyi’l-Ḳurʾân. thk. ʿAbdullah b. ʿAbdulmuḥsin et-Turkî. 26 Cilt. b.y.: Dâru Hicr, 1422/2001.
• Yaman, Ahmet. “İslam Hukukuna Özgü Bir Kurum Süt Akrabalığı”. SÜİFD 13 (2002), 55-67.
• Yavuz, Adil. “‘Evlenmeyi Haram Kılan “Beş Kez Süt Emme” Üzerine Bir Değerlendirme (Kur’ân’dan Bir Ayet mi, Peygamberimizden Gelen Bir Rivayet mi?)’”. NEÜİFD 23 (2007), 51-71.
• Yavuz, Adil. “Kur’ân’da Eksiklik Olduğu İddiaları Bağlamında Bazı Surelerle İlgili Rivayetler Üzerine Bir Değerlendirme (Ahzab, Muavvizeteyn, Kunut ve Nurayn Rivayetleri)”. Marife 6/1 (2006), 7-39.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ehl-i Ehvâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/505-507. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Yaʿḳûb b. Sufyân el-Fesevî, Ebû Yûsuf Yaʿḳûb b. Sufyân el-Fârisî. el-Maʿrife ve’t-Târîḫ. thk. Ekrem Ḍîyâ el-ʿUmerî. 3 Cilt. Beyrut: Muʾessesetu’r-Risâle, 1401/1981.
• Ẕehebî, Ebû ʿAbdillâh Şemsüddîn Muḥammed b. Aḥmed b. ʿOs̱mân eẕ-. Siyeru Aʿlâmi’n-Nubelâ’. 18 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḫadîs̱, 1427/2006.
• Ẕehebî, Ebû ʿAbdillâh Şemsüddîn Muḥammed b. Aḥmed b. ʿOs̱mân eẕ-. Târîḫu’l-İslâm ve Vefayâtu’l-Meşâhîri’l-Aʿlâm. thk. ʿUmar ʿAbdusselâm et-Tedmurî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1413/1993.
• Zemaḫşerî, Ebû’l-Ḳâsım Maḥmûd b. ʿAmr ez-. el-Keşşâf ʿan Ḥaḳâîḳı Ğavâmiḍi’t-Tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1407.
• Zürkānî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdilbâkī b. Yûsuf. Şerḥu’l-Muvaṭṭaʾ. thk. Taha Abdurraûf Sa‘d. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfe ed-Dîniyye, 1424.