DOĞU’DA MODERNLEŞME SÜRECİNDE TAŞRA-KENT ÇATIŞMASININ YARATTIĞI ETKİLERİN LAİKLİK EKSENİNDE BİR DEĞERLENDİRMESİ

Year 2021, , 115 - 129, 23.05.2021

Ergin Ulusoy

https://doi.org/10.30794/pausbed.786983

Abstract

Modernizm Batı’ya içkin bir kavramdır. Batı’nın tarihsel süreçlerinin ve fiziki koşullarının izlerini taşımaktadır. Batı modernizm sayesinde elde ettiği bilimsel, teknolojik ve toplumsal gelişmeyi Doğu coğrafyalarında varlık gösteren devletler karşısında askeri ve ekonomik olarak üstünlüğü ele geçirmiş, tüm dünyaya yayılmıştır. Doğu toplumlarının modernizmle karşılaşması son derece travmatik ve sancılı olmuştur. Geleneksel dönemin parametrelerince biçimlenmiş toplum yapısı ve ekonomik ilişkiler birdenbire geçersizleşmiştir. Bu ortamda kentler yeni ekonomik ilişkiler, yeni bir toplumsallık ve siyasal düzende gelenekselliği parçalamış ve etkisizleştirmiştir. Fakat ne var ki modernizmin gerekli dinamiklerinden uzak toplumlarda bu süreç kentlere sıkışmış, kentli kesimler ile köyden/taşradan göçen kitleler arasında çatışmaya dönüşmüştür. Laiklik bu çatışmada modernizmin devlet katında ve devlet eliyle korunmasının aracıdır. Bu nedenle köy/taşra ile kent arasındaki çatışmanın laiklik göz ardı edilerek anlaşılması mümkün değildir. Son dönem post-modernite etkisiyle yöntemli ve nedensel düşünmenin önemi erozyona uğradığından çalışma konusu ve kurmaya çalıştığı nedensellik ile bilimsel alana katkı sunmaya ve bilimsel bir içerik üretmeye çalışmaktadır. Bu çalışma Doğu’nun modernleşme sorununun kaynağında geleneksellik ve modernlik arasında köy/taşra-kent çatışkısından doğan bir yön olduğunu ve laikliğin bu çatışkıda son derece önemli bir yer ihtiva ettiğini açıklamaya çalışmaktadır.

Keywords

Doğu ve modernleşme, laiklik, kentlileşme, toplumsal gerilim ve çatışma

References

• Akşin, S. (2019). Kısa Türkiye Tarihi (26. Basım). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
• Artun, A. (2004). Baudelaire’de Sanatın Özerkleşmesi ve Modernizm (Modern Hayatın Ressamı’na Sunuş). Charles Baudelaire, Modern Hayatın Ressamı. (Çev: A. Berktay). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bulut, Y. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet'e Pozitivizm, Terakki ve Batılılaşma Meselelerine Dair. Sosyoloji Dergisi, Dizi: 3, Sayı: 19, 151-166
• Capra, F. (1992). Batı Düşüncelerinde Dönüm Noktası. (Çev: M. Armağan). İnsan Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Cıngı, A. (2020, 06 Nisan). Laiklik; İnancın Akılla ve Virüsle İmtihanı. Sosyal Demokrat Dergi. (21. 04.2020). http://www.sosyaldemokratdergi.org/aydin-cingi-laiklik-inancin-akilla-ve-virusle-imtihani/
• Comte, A. (2003). Pozitif Felsefeye Giriş. (Çev: S. Sarı). Yeryüzü Yayınevi, Ankara.
• Er, K. (2014). Üretim İlişkileri Temelinde Modernizm Ve Postmodernizmin Azgelişmiş Ülkeler Üzerine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 3, 413-453.
• Erdoğan, M. (1995). Sekülerizm, Laiklik ve Din. Journal Of Islamic Research, Vol:8, No: 3-4, Summary-Autumn, 179-189
• Erikson, E. H. (1968). Identity, Youth and Crisis. Norton Publishing, New York.
• Es, M. ve Ateş, H. (2004). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 205-248
• Greenfeld, L. (2017). Milliyetçilik Moderniteye Giden Beş Yol: İngiltere, Fransa, Rusya, Almanya ve Amerika Örnekleri. (Çev: A. Yılmaz). Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Greenfeld, L. ve Chirot, D. (1994). Nationalism and Aggression. Theory and Society, 23(1), 79-130.
• Habermas, J. (2000). Postmoderniteye Giriş: Bir Dönüm Noktası Olarak Nietzsche. Modernite Versus Postmodernite. (Çev: M. Küçük). Vadi Yayınları
• Hoffer, E. (1978). Kesin İnançlılar: Kitle Hareketlerinin Anatomisi. (Çev: Erkil Günur). Tur Yayınları, Ankara.
• Kant, I. (1980). Pratik Aklın Eleştirisi. (Çev: I. Kuçuradi). Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Kant, I. (1984). Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt, Seçilmiş Yazılar. (Çev: N. Bozkurt). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Kışlalı, A. T. (1994). Kemalizm Laiklik ve Demokrasi. İmge Kitabevi, Ankara.
• Kirman, M. A. (2004). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Kongar, E. (2017). Demokrasi ve Laiklik, Özgürlüğün İki Temel Koşulu. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Machiavelli, N. (2008). Hükümdar. (Çev: N. Adabağ). İşbankası Yayınları, İstanbul.
• Mardin, Ş. (2017). Türkiye, İslam ve Sekülarizm Makaleler 5. İletişim Yaınları, İstanbul.
• Mardin, Ş. (2015). Türkiye'de Toplum ve Siyaset Makaleler 1. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Marx, K. (2009). Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi. (Çev: K. Somer ). Sol Yayınları, Ankara.
• Mill, J. S. (2012). Özgürlük Üzerine. (Çev: T. Türk). Oda Yayınları, İstanbul.
• Oktay, C. (2010). Siyaset Bilimi İncelemeleri. Alfa Yayınları, İstanbul.
• Çelik, Ö. (1995). İslamcı Gelenek ve Gelenekçi İslam. Bilgi ve Hikmet Dergisi, (9) 37, 32-58
• Sarıbay, A. Y. (1985). Türkiye’de Modernleşme Din ve Parti Politikası: MSP Örnek Olayı. Alan Yayınları, İstanbul.
• Swyngedouw, E. (2004). Social Power And The Urbanization Of Water Flows Of Power. Oxford University Press, New York.
• Touraine, A. (1995). Modernliğin Eleştirisi. (Çev: H. Tufan). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Turan, İ. (2009). Türkiye’de Siyasal Kültürün Oluşumu. (Ed: E. Kalaycıoğlu ve A. Y. Sarıbay) Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme (517-557) içinde. Dora Yayınları, Bursa.
• Ulusoy, E. (2015). Diasporayı Yeniden Düşünmek: Türk Diasporasının İnşası ve Türkiye’nin Diaspora Politikasının Tarihsel Bir Analizi. Pegem Yayınları, Ankara.
• Ünal, M. S. (2012). Bireycilik ve Din, (Der: Niyazi Akyüz ve İhsan Çapcıoğlu). Din Sosyolojisi El Kitabı (223-236) içinde. Grafiker Yayınları, Ankara.
• Volkan, V. (2009). Kimlik Adına Öldürmek: Kanlı Çatışmalar Üzerine Bir İnceleme. (Çev: M. Banu Büyükkal). Everest Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, H. (2005). Gelenek, Gelenekçilik, Gelenekselcilik. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, (3) 41, 39-53.