SİLLYON (KARAHİSAR-I TEKE) KALE MESCİD KAZISI SERAMİKLERİ

Year 2023, Issue: 59, 279 - 291, 22.11.2023

Hicran Özdemir

https://doi.org/10.30794/pausbed.1353819

Abstract

Sillyon (Karahisar-ı Teke) antik kenti, günümüzde Antalya İli, Serik İlçesi, Yanköy Mahallesi’nde yer alan halk arasında Asar tepesi olarak bilinen yüksek bir tepede konumlanmaktadır. Antik dönemde Sillyon, bölgenin önemli kentlerinden birisi olmuştur. Günümüzde Hellenistik, Roma, Bizans ve Türk Dönemi’nin izlerini taşıyan kalıntılar mevcuttur. Antalya ve Alanya güzergahında yer alan bölgede, Türk hakimiyetinin tam olarak sağlanması Anadolu Selçuklular döneminde yani 13. yüzyılın ilk çeyreğinde önce Antalya daha sonra Alaiye’nin (Alanya) ele geçirilmesiyle olmuştur. 14. yüzyıl başında Hamîdoğulları hakimiyetine geçen bölge, Yıldırım Bayezid döneminde 1390-1399 yılları arasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Sillyon’un Türk Dönemindeki ismi ise Karahisar-ı Teke olarak bilinmektedir. Karahisar-ı Teke’nin Selçuklu hakimiyetine geçtikten sonra inşa edildiği düşünülen Kale Mescidin de 2020 yılında kazı çalışmaları yapılmıştır. Çalışmalar sırasında az sayıda ancak kalenin Türk dönemindeki tarihsel sürecine katkı sağlayacak seramikler ele geçmiştir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan söz konusu seramikler genel olarak 13.yüzyıl ile 15.yüzyıl başı arası döneme tarihlenmektedir. İncelenen seramikler içerisinde Beylikler ve Erken Osmanlı dönemlerine tarihlendirilen sgrafitto, astar bezeme (slip), tek renk sırlı ve sırsız seramiklerin yanı sıra Kıbrıs üretimi sgrafitto tekniğinde seramikler de bulunmaktadır. Bu seramiklerin bölgenin 13. ve 14. yüzyıldaki siyasi ve ticari hareketliliğin bir sonucu olduğu anlaşılmaktadır.

Keywords

Sillyon, Karahisar-ı Teke, Kale Mescid, Seramik, Kıbrıs.

Thanks

Sillyon Kazısı Kazı Başkanı Doç.Dr. Murat Taşkıran'a teşekkür ederim

SİLLYON (KARAHİSAR-I TEKE) KALE MASJİD EXCAVATION CERAMICS

Abstract

The ancient city of Sillyon (Karahisar-ı Teke) is located on a high hill known as Asar hill among the people in the Yanköy neighborhood of Serik District, Antalya province. In the Ancient Period, Sillyon became one of the important cities of the region. Today, there are ruins bearing the traces of the Hellenistic, Roman, Byzantine and Turkish Periods. In the region that is located on the Antalya and Alanya routes, the Turkish domination was achieved during the Anatolian Seljuk period by the seizure of Antalya and then Alaiye (Alanya) in the first quarter of the 13th century. The region, which was dominated by the Hamidids at the beginning of the 14th century, joined the Ottoman lands between 1390-1399 during the reign of Yıldırım Bayezid. Sillyon's name in the Turkish Period is known as Karahisar-ı Teke. Some excavations were carried out in 2020 in Kale Masjid, which is thought to have been built after the Karahisar-ı Teke was under Seljuk domination. The ceramics that constitute the subject of this study are generally dated to the period between the 13th century and the beginning of the 15th century. Among the ceramics examined, in addition to the sgrafitto, primer decoration (slip), monochrome glazed and unglazed ceramics which are dated to the Principals and Early Ottoman Period, ceramics were also found in the Cyprus production sgrafitto technique. These ceramics are the result of the political and commercial mobility of the region in the 13th and 14th centuries.

Keywords

Sillyon, Karahisar-ı Teke, Kale Masjid, Ceramic, Cyprus.

References

• Acun, H. (1995). “Yozgat Müzesi’ndeki Selçuklu Kaseleri”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Cilt I, 1-12.
• Bilici, S. (2005). “Alanya-Tersane ve Kızıl Kule Çevresinden Bir Grup Sırlı Seramik”, Adalya, VIII, 329-349.
• Bilici, S. (2009). “Alanya Kalesi Kazılarında Bulunan Ortaçağ Sırlı Seramikleri”, I. Odtü Arkeometri Çalıştayı. Türkiye Arkeolojisi’nde Seramik ve Arkeometrik Çalışmalar (Prof. Dr. Ufuk Esin Anısına 7-9 Mayıs 2009) Bildiriler Kitabı, (Ed: A.G. Türkmenoğlu vd.), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 102-111.
• Burlot J. ve Waksman S. Y. (2021). “Batı Anadolu’da Kültürel, Teknolojik ve İktisadi Değişimler: Sırlı Kap Üretimi Kapsamında Bizans’tan Osmanlı Dönemine Geçişi Gözlemlemek (13.-15. Yüzyıllar)”, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Topraklarında Kültürel Üretim Aracı Olarak Sırlı Kaplar (6-7 Aralık 2018), (Ed: N. D. Kontogıannıs ve B. Böhlendorf Arslan ve F. Yenişehirlioğlu), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul. 157-190.
• Cahen, C. (1979). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, (Çev: Y. Moran), E yayınları Tarih Dizisi, İstanbul.
• Çelik, Ş. (2011). “Teke-İli”, TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 40, 344-347.
• Dimopoulos, J. (2005). “Byzantine Graffito Wares Excavated in Sparta”, Çanak 7, 335-348.
• Gök Gürhan, S. (2007a). Akşehir Tas Medrese Müzesi’ndeki Türk Dönemi Seramikleri (2000-2001 Anıt Meydan’da Yapılan Kurtarma Kazısı Seramikleri). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi.
• Gök Gürhan, S. (2007b). “Akşehir Kurtarma Kazısı Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, (Ed: G. Öney ve Z. Çobanlı), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 157-169.
• Gök Gürhan, S. (2009). “1995-2009 Yılları Arasında Beçin Kazısı’nda Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, XVIII/ 2, 45-70.
• Gök Gürhan, S. (2010). “Balat İlyas Bey Külliyesi Kazısında Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi (2007-2008)”, XIII. Ortaçağ Ve Türk Dönemi Kazıları Ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (14-16 Ekim 2009), (Ed: K. Pektaş vd.), Ege Yayınları, İstanbul, 291-305.
• Gök Gürhan, S. (2011). Bir Seramik Definesinin Öyküsü Saruhanoğlu Beyliği’nin Mirası Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, Manisa Belediyesi Kültür Yayını, Manisa.
• Kinnamos, (2001). Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), (Çev: I. Demirkent), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• İbni Bibi, (1941). Anadolu Selçuki Devleti Tarihi, (Çev: M. N. Gençosman), Uzluk Basımevi, Ankara. Uzun Çarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi, Cilt. I, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Taylor, J. P. (1938). “Medieval Graves in Cyprus”, Ars Islamica, Vol. 5, No. 1, 55-87. Karaca, B. (1997). XV.ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Köroğlu, G. (2012). “Kızkalesi Kazılarında Ele Geçen 12.-15. Yüzyıl Arasına Tarihlenen Ortaçağ Seramikleri”, Selevcia Ad Calycadnvm II, 11-32.
• Mansel, A. M. (1945). “Antalya Bölgesi (Pamfilya) 1943 Yılı Sonbaharında Yapılan Arkeoloji Gezisine Dair Kısa Rapor”, Belleten, Cilt IX, Sayı 33, 135-145
• Mıynat, A. (2020). “Türk-İslam Hakimiyeti Yıllarında Sillyon (Karahisar-ı Teke) ve Buradaki İslami Sikke Buluntuları”, Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, (Ed: M. Taşkıran), Ege Yayınları, İstanbul. 197-207.
• Özer, E. (2012). “2010 Yılı Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması”, 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı (23-28 Mayıs 2011 Malatya), Cilt 3, Ankara, 33-48.
• Özkul Fındık, N. (2001). İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Öztaşkın, M. (2017). “Byzantine and Turkish Glazed Pottery Finds from Aphrodisias”, Glazed Pottery Of The Medıterranean And The Black Sea Regıon, 10th–18th Centuries Volume 2, (Ed: S. Bocharov ve V. François ve A. Sitdikov), Stratum Yayınevi, Kazan- Kishinev. 165-188.
• Piltz, E. (1996). The Von Post Collection Of Cypriote Late Byzantine Glazed Pottery, (Studies in Mediterranean Archaeology Vol. CXIX), Jonsered.
• Taşkıran, M. (2020a). “2018 Yılı Sillyon ve Territoryumu Yüzey Araştırması”, 37. Araştırma Sonuçları Toplantısı (17-21 Haziran 2019 Diyarbakır), Cilt 3, Ankara, 41-61.
• Taşkıran, M. (2020b). “Pamphylia Ovasında Bir Savunma Kenti: Sillyon” Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, (Ed: M. Taşkıran), Ege Yayınları, İstanbul, 1-31.
• Taşkıran, M. ve Palalı, M. (2021). “Sillyon Kale Masjid (Karahisar-ı Teke Castle) Sillyon (Karahisar-ı Teke Kalesi) Kale Mescidi”, ANMED 19, 42-44.
• Türe Ölçer, S. (2014). Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı Çevresindeki 2000-2002 Kurtarma Kazılarından Ele Geçen Seramikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi.
• Uçar, H. (2019), “Edirne Yemiş Kapanı Kazısı’ndan Bir Grup Osmanlı Seramiği”, Yaşar Erdemir’e Armağan: Sanat Tarihi Yazıları, (Ed: O. Kunduracı ve A. Yavuzyılmaz), Litera Türk Academia Yayınları, Konya, 509-541.
• Yetkin, Ş. (1974). “The Turkish Monuments in Sillyon (Yanköy Hisarı)”, Mansel’e Armağan II, (Haz. E. Akurgal ve U.B. Alkım), Türk Tarih Kurumu Yayınları, İstanbul, 861-872.
• Yetkin, Ş. (1976). “Sillyon (Yanköy Hisarı)‘daki Türk Eserleri” Vakıflar Dergisi, Cilt 11, 195-203.
• Yılmaz, G. (2014). “Ayasuluk Kalesi ve St. Jean Anıtı Kazılarında Bulunan Seramikler,” XVI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (18-20 Ekim 2012) Bildiri Kitabı, (Ed: E. Bilget Fataha), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas, 863-871.