POLITICAL ACCOUNTABILITY IN MUNICIPALITIES IN TURKEY AND THE ROLE OF THE TURKISH COURT OF ACCOUNTS AUDITS

Year 2025, Issue: 66, 175 - 189

Merve Ateş Eren

https://doi.org/10.30794/pausbed.1494922

Abstract

This paper aims at examining the relationship between accountability and democracy in municipalities in Turkey and the Turkish Court of Accounts’ (TCA) regularity audits. TCA is one of the most established institutions in Turkish political history. In academic literature, however, the role of TAC is mostly addressed in terms of public financial management or legal institutional changes. Although accountability is frequently mentioned in these studies, it is not sufficiently defined. Therefore, it is not clearly demonstrated that the functions of TAC and political accountability are organically related. To fill this gap, this study consists of two main sections. First, a conceptual framework that examines the relationship between political accountability and TAC’s audit of public institutions will be drawn. Second, the regularity audits in municipalities by TAC and its findings will be analyzed based on the data from the External Audit Evaluation Reports. Based on these findings, a third section aims at building an analytical framework for a discussion of TCA audits, its formal consequences and the implications of reported findings for political accountability and democracy. In conclusion, the study shows that horizontal accountability in municipalities is not ensured, particularly in areas that affect municipal budgets in the long term, and the findings are further related to practices undermining the democratic features of the political system in terms of horizontal accountability, rule of law, democratic sustainability and representation.

Keywords

Turkish Court of Accounts, Municipality, Audit, Accountability, Local democracy

TÜRKİYE’DE BELEDİYELERDE SİYASİ HESAP VEREBİLİRLİK VE SAYIŞTAY DENETİMLERİNİN ROLÜ

Abstract

Bu makalenin başlıca amacı Türkiye yerel siyaseti özelinde belediyelerde hesap verebilirlik ve demokrasi ile Sayıştay’ın düzenlilik denetimleri arasındaki ilişkiyi irdelemektir. Sayıştay Türk siyasi tarihinin en köklü kurumlarından biridir. Akademik yazına baktığımızda ise Sayıştay’ın rolünün genelde kamu mali yönetimi veya hukuki ve kurumsal değişiklikler açısından ele alındığını; hesap verebilirlik olgusunun çokça adlandırılmasına rağmen yeterince tanımlanmadığını ve dolayısıyla Sayıştay ile arasındaki organik bağın açıkça ortaya konmadığını görüyoruz. Bu boşluğu doldurmak amacıyla yapılan bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle kavramsal bir çerçeve çizilecek; siyasi hesap verebilirlik ile demokrasi ve Sayıştay’ın kamu kurumlarını denetimi arasındaki ilişki irdelenecektir. Sonrasında Sayıştay’ın düzenlilik denetimleri incelenecek; belediyelerde siyasi hesap verebilirliğin sağlanmasındaki başlıca konular Dış Denetim Değerlendirme Raporlarının sağladığı veri ile açıklanacaktır. Bunun üzerine denetim sürecinin kendisi ve sonuçlarıyla, bunlardan bağımsız olarak raporlanan bulgu içeriklerinin hesap verebilirlik ve demokrasi açısından tartışılmasına imkan veren bir analitik çerçeve çizilecektir. Çalışma sonuç olarak belediyelerde yatay hesap verebilirliğin özellikle belediyelerin bütçelerini uzun vadede etkileyen alanlarda sağlanmadığını ve bulguların aynı zamanda yerel siyasal sistemin demokratik özelliklerini zayıflatan pratiklerle ilişkisini yatay hesap verebilirlik, hukuk üstünlüğü, demokratik sürdürülebilirlik ve temsil kavramları aracılığıyla göstermektedir.

Keywords

Sayıştay, Belediye, Denetim, Hesap verebilirlik, Yerel demokrasi

References

• Acemoğlu, D., & Robinson, J. (2012). Why nations fail: the origins of power, prosperity and poverty. Crown Publishers.
• Acemoğlu, D., Naidu, S., Restrepo, P., & Robinson, J. A. (2019). Democracy Does Cause Growth. Https://Doi.Org/10.1086/700936, 127(1), 47–100. https://doi.org/10.1086/700936
• Adaman, F., & Keyder, Ç. (2009). Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Raporu. Avrupa Komisyonu. Elde edilme tarihi: 28 Mayıs 2024, https://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_turkey_tr.pdf
• Akyel, R. (2016a). Sayıştay Raporlarının Kamu Mali Yönetimine Katkısı. Amme İdaresi Dergisi, 49(1), 119–145. http://search/yayin/detay/189803
• Akyel, R. (2016b). Supreme Audit Matters: Practice of the Turkish Court of Accounts. T.C. Sayıştay.
• Ariely, G. (2013). Public Administration and Citizen Satisfaction with Democracy: Cross-national Evidence. International Review of Administrative Sciences, 79(4), 474-766. https://doi.org/10.1177/0020852313501432.
• Ateş Eren, M. (2021). Democracy at the Local Level in Turkey: An Empirical Analysis of Municipalities (Doctoral Dissertation). Sabancı University.
• Belediye Kanunu (2005, 13 Temmuz). Resmi Gazete (Kanun No: 5393, Sayı: 25874). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004, 23 Temmuz). Resmi Gazete (Kanun No: 5216, Sayı: 25531). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Candan, E. (2016). Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Sisteminde Dönüşüm Bekleyen Bir Fonksiyon: Dış Denetim ve Sayıştay. Denetişim, 2, 6–24.
• Chêne, M. (2018). U4 Anti-Corruption Helpdesk The role of supreme audit institutions in fighting corruption.
• Christensen, T., & Lægreid, P. (2002). New Public Management: Puzzles of Democracy and the Influence of Citizens. Journal of Political Philosophy, 10(3), 267–295. https://doi.org/10.1111/1467-9760.00153
• Devlet İhale Kanunu (1983, 10 Eylül). Resmi Gazete (Kanun No: 2886, Sayı: 18161). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2886&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Erlingsson, G. O., Bergh, A., & Sjölin, M. (2008). Public Corruption in Swedish Municipalities – Trouble Looming on the Horizon? Local Government Studies, 34(5), 595–608. https://doi.org/10.1080/03003930802413780
• Fox, J. A. (2015). Social Accountability: What Does the Evidence Really Say? World Development, 72, 346–361. https://doi.org/10.1016/J.WORLDDEV.2015.03.011
• Gecekondu Kanunu (1966, 30 Temmuz). Resmi Gazete (Kanun No: 775, Sayı: 12362). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=775&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Gregory, R. (1995). Accountability, Responsibility and Corruption: Managing the Public Production Process. In J. Boston (Ed.), The State Under Contract. Bridget Williams Books.
• Haggard, S., & Kaufman, R. (2021). Backsliding: Democratic Regress in the Contemporary World. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108957809
• Hopkin, J. (2006). Conceptualizing Political Clientelism: Political Exchange and Democratic Theory. APSA Annual Meeting, 1–18.
• İlhan, İ. (2013). Türkiye’de Belediyeler ve Şirketleri Arasındaki İhale İlişkileri Üzerine Bir Araştırma. Sayıştay Dergisi, 88, 5–25.
• İşyeri Açma Ve Çalişma Ruhsatlarina Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun (1989, 17 Haziran). Resmi Gazete (Kanun No: 3572, Sayı: 20198). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3572&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Kamu İhale Kanunu (2002, 22 Ocak). Resmi Gazete (Kanun No: 4734, Sayı: 24648). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4734&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Kurtulmuş, F. (2021). Prosedürel Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 661-677.
• Lührmann, A., Marquardt, K. L., & Meckova, V. (2020). Constraining Governments: New Indices of Vertical, Horizontal, and Diagonal Accountability. American Political Science Review, 114(3), 811–820. https://doi.org/10.1017/S0003055420000222
• McCoy, J., Rahman, T., & Somer, M. (2018). Polarization and the Global Crisis of Democracy: Common Patterns, Dynamics, and Pernicious Consequences for Democratic Polities. American Behavioral Scientist, 62(1), 16–42. https://doi.org/10.1177/0002764218759576
• McDevitt, A. (2020). Supreme audit institutions’ anti-corruption strategies. https://about.jstor.org/terms
• Munslow, B., & Ekoko, F. E. (1995). Is democracy necessary for sustainable development? Democratization, 2(2), 158–178. https://doi.org/10.1080/13510349508403434
• O’Donnell, G. A. (1998). Horizontal Accountability in New Democracies. Journal of Democracy, 9(3), 112–126. https://doi.org/10.1353/jod.1998.0051
• O’Donnell, G. A. (2004). Why the Rule of Law Matters. Journal of Democracy, 15(4), 32-46. https://doi.org/10.1353/jod.2004.0076
• Oktay, T. (2019). Belediye Organları: Meclis, Encümen, Başkan. Marmara Belediyeler Birliği, İstanbul.
• Önder, Ö., & Türkoğlu, İ. (2012). Denetim Anlayışının Değişimi: Yeni Sayıştay Kanunu Üzerine Değerlendirmeler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(17), 197–214. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2012.8.17.313
• Rehren, A. (1996). Corruption and local politics in Chile. Crime, Law and Social Change, 25(4), 323–334. https://doi.org/10.1007/BF00572513
• Rock, M. T. (2009). Corruption and Democracy. The Journal of Development Studies, 45(1), 55–75. https://doi.org/10.1080/00220380802468579
• Rose-Ackerman, S. (1996). Democracy and ‘grand’ corruption. International Social Science Journal, 48(149), 365–380. https://doi.org/10.1111/1468-2451.00038
• Rose-Ackerman, S., & Palifka, B. J. (2016). Corruption and Government. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139962933
• Sayıştay (2013a). Van Büyükşehir Belediyesi 2013 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2013b). Trabzon Büyükşehir Belediyesi 2013 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2016). 2015 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2017). İstanbul Şişli Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2022). 2021 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2023a). Amasya Merzifon Belediyesi 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay (2023b). 2022 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu. Sayıştay Başkanlığı, Ankara.
• Sayıştay Kanunu (2010, 19 Aralık). Resmi Gazete (Kanun No: 6085, Sayı: 27790). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6085&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Schedler, A. (1999). Conceptualizing Accountability. In A. Schedler, L. Diamond, & M. F. Plattner (Eds.), The Self-restraining State: Power and Accountability in New Democracies (pp. 13–28). Lynne Rienner Publishers.
• Schmitter, P. C. (2004). The Quality of Democracy: The Ambiguous Virtues of Accountability. Journal of Democracy, 15(4), 47–60. https://doi.org/10.1353/jod.2004.0073
• Smulovitz, C., & Peruzzotti, E. (2000). Societal Accountability in Latin America. Journal of Democracy, 11. https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/jnlodmcy11&id=755&div=92&collection=journals
• Söyler, İ. (2012). Yeni Kamu Mali Yönetim ve Denetim Sistemi Çerçevesinde Sayıştayın Rolü. Sayıştay Dergisi, 87, 61–96.
• Stokes, S. C. (2005). Perverse Accountability: A Formal Model of Machine Politics with Evidence from Argentina. American Political Science Review, 99(3), 315–325. https://doi.org/10.1017/S0003055405051683
• Warren, M. E. (2004). What Does Corruption Mean in a Democracy? American Journal of Political Science, 48(2), 328–343. https://doi.org/10.1111/J.0092-5853.2004.00073.X