BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİN YILLIK KALKINMA HEDEFLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA HEDEFLERİ ÜZERİNDEN TÜRKİYE’DE CİNSİYET EŞİTLİĞİNİN KAMU POLİTİKALARINA YANSIMASI

Year 2025, Issue: 70, 397 - 414, 05.09.2025

Tuğba Damgacı

https://doi.org/10.30794/pausbed.1632608

Abstract

Sürdürülebilir kalkınma için beşerî sermaye olarak görülen kadın, sahip olduğu konumu güçlendikçe, hakları iyileştikçe, fırsat eşitliği sağlandıkça ülkelerin kalkınma hızı da artacaktır. Çalışmanın amacı Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 20 yıllık tarihsel ara ile yayınlanan Bin Yıllık Kalkınma Hedefleri ile Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin Türk kamu politikasında ne kadar varlık gösterdiğini analiz etmektir. Çalışma MAXQDA2020 nitel veri analizi üzerinden gerçekleştirilen bir betimsel içerik analizidir. BM, üye ülkelere sürdürülebilir bir kalkınma için kadın erkek eşitliğini de ön şart olarak sunmuştur. Çalışmada BM belgelerinin ülkenin hükümet raporlarına nasıl yansıdığı, kadına yönelik oluşturulan eşitlik sürecini nasıl etkilediği incelenmektedir. Çalışma, kadına yönelik eşitlik anlayışında farklı eşitlik tiplerine göre farklı eşitlik politikalarının gerçekleştirildiğini göstermektedir. Bu farklı eşitlik türleri kadınların eşitlik kazanımlarının tarihsel bir yansımasına göre oluşmuştur. Bu sebeple çalışmadaki kodlar farklı eşitlik türlerini yansıtmaktadır. Bu eşitlik türlerine göre oluşturulan eşitlik politikalarının ülkedeki hükümet raporları üzerinden görünürlüğü/görünmezliği çalışmanın tartışma konusunu oluşturmuştur.

Keywords

Birleşmiş Milletler , Eşitlik Türleri , Cinsiyet Eşitliği Politikaları , Sürdürülebilir Kalkınma , Hükümet Raporları.

THE REFLECTION OF GENDER EQUALITY IN PUBLIC POLICIES IN TÜRKİYE THROUGH THE LENS OF THE UNITED NATIONS MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS

Abstract

Women, regarded as human capital for sustainable development, contribute significantly to a country's development as their social position strengthens, rights improve, and equal opportunities are provided. This study aims to analyze the extent to which the Millennium Development Goals (MDGs) and the Sustainable Development Goals (SDGs), published by the United Nations (UN) at a 20-year historical interval, have been incorporated into Turkish public policy. The study employs a descriptive content analysis conducted through MAXQDA 2020 qualitative data analysis software. The UN has stipulated gender equality as a prerequisite for sustainable development in its member states. Accordingly, this research examines how UN documents are reflected in Turkish government reports and how they influence the process of gender equality policies. The study reveals that different types of equality policies have been implemented based on various conceptualizations of equality. These different types of equality policies have emerged as a historical reflection of women's struggle for equal rights. Therefore, the coding process in this study is structured to reflect these different equality paradigms. Furthermore, the study discusses the visibility/invisibility of equality policies within government reports in Türkiye. The research problematizes how these policies, shaped by different understandings of equality, have been integrated into or omitted from governmental strategy.

Keywords

United Nations , Types of Equality , Gender Equality Policies , Sustainable Development , Government Report

References

• Agacinski, S. (1998). Cinsiyetler Siyaseti. Ankara: Dost Kitabevi.
• Aksu, B. (2008). Kadın-Erkek Eşitliği ve Toplumsal Cinsiyet Eğitici Kılavuzu. Birleşmiş Milletler Sığınma Evleri Projesi Ders Notları, Ankara, 3-9.
• Akyıldız, F. (2011). Binyıl Kalkınma Hedefleri, İnsan Hakları ve Demokrasi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 39-60.
• Aslan, H. (2021). İŞGEM’in KOSGEB girişimcilerine sağlamış olduğu hizmetlerin hizmetlerden yararlanan işletmeler açısından MAXQDA ile değerlendirilmesi: Osmaniye İŞGEM örneği. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(2), 115-129.
• Aydemir, F. A. (2019). Avrupa Birliği’nin toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarına etkisi: İtalya ve Slovenya’nın karşılaştırmalı analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Avrupa Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, A. ve Yıldız, M. (2016). 1950-1960 döneminde Türkiye’de kadın hareketlerinin niteliği üzerine bir değerlendirme. Yasama Dergisi, (33), 44-58.
• Bahadır, E. C., & Gürbüz, A. O. (2023). Sürdürülebilir kalkınmadan kurumsal sürdürülebilirliğe: Teorik değerlendirme. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 7(12), 131-141. https://doi.org/10.55775/ijemi.1328465
• Bayar-Türkoğlu, H. T. (2023). Sürdürülebilir kalkınma hedefi toplumsal cinsiyet bağlamında cam tavan kavramının bibliyometrik analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(4), 1186-1198.
• Berktay, F. (1998). Cumhuriyet’in 75 Yıllık Serüvenine Kadınlar Açısından Bakmak. A. Berktay Hacımirzaoğlu (Ed.), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler (s. 1-11). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Bem, S. L. (1981). Gender schema theory: A cognitive account of sex typing. Psychological Review, 88(4), 354.
• Callinicos, A. (2014). Eşitlik (Ö. Sencerman, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür - Kimliğin Gücü (Vol. 2, E. Korkmaz, Trans.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakır, S. (2013). Erkek Kulübünde Siyaset: Kadın Parlamenterle Sözlü Tarih. İstanbul: Versus Yayınları.
• Çelik, Ö. (2012). Kadınların insan hakları hareketi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 149-170.
• Damgacı, T. (2023). Türkiye’de toplumsal cinsiyeti anaakımlaştırmanın kalkınma planları üzerinden analizi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Donovan, J. (1997). Feminist Teori. Ankara: İletişim Yayınları.
• Fraser, N. (1999). Cinsiyet eşitliği ve refah devleti: Sanayi sonrası bir düşünme girişimi. Demokrasi ve Farklılık: Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya Açılması, Ş. Benhabib (Der.), İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Gedik, E. (2015). Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırmanın Türkiye›de Kadın Hareketi Üzerindeki Etkisi ve Toplumsal Cinsiyet Adaleti Kavramı. Akademik Hassasiyetler, 2(4), 209-228
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.
• Güriz, A. (2011). Feminizm, Postmodernizm ve Hukuk. İstanbul: Phoenix Yayınları.
• Göle, N. (1994). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gören, Z. (2016), Genel Eşitlik Teorisi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırmaları Dergisi, 22(3), 3279-3301. Hırata, H., et.al. (2004). Eleştirel Feminizm Sözlüğü (G. Acar-Savran, Çev.). İstanbul: Kanat Yayınları.
• Kandiyoti, D. (1987). Emancipated but Unliberated? Reflections on the Turkish Case. Feminist Studies, 13(2), 317–338.
• Murat, G. (2017). Sürdürülebilir kalkınma 2030 gündemi bağlamında çalışma hayatında cinsiyete dayalı ayrımcılık. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 7-36.
• Notz, G. (2018). Feminizm (S. D. Çetinkaya, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Özveri, D. (2009). Feminist teorinin gelişim sürecinde uluslararası ilişkilere bakışı üzerine kısa bir değerlendirme. Uluslararası İlişkilere Giriş: Teorik Bakış, H. Çomak (Ed.), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Polat, H. (2020). Halkla ilişkiler alanındaki doktora tezlerinde yeni medya olgusu: Nitel bir veri analizi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 289-306.
• Sancar, S. Siyasal kararlara katılımda toplumsal cinsiyet eşitliği. CEİD Dosyaları. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/Siyasi-Toplumsal-Cinsiyet-Esitligi.pdf, Erişim Tarihi: 24.04.2024.
• Sen, A. (2004). Özgürlükle Kalkınma (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sorkunlu, D. (2019). Birleşmiş Milletler sürdürülebilir kalkınma amaçları bağlamında işgücünde cinsiyet eşitliği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(2), 25-40.
• Taş, G. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: Kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3(5), 163-175.
• Tekeli, Ş. (2010). 1980’ler Türkiye’sinde kadın bakış açısından kadınlar. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Topçuoğlu, R. (2016). Feminizmin refah devleti ve sosyal politika alanına eleştirileri ve katkıları. Amme İdaresi Dergisi, 49(4), 37-63.
• Turan, H. (2013). Belediyelerde toplumsal cinsiyet eşitliği uygulamaları: Büyükşehir belediyelerinin stratejik planları üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Tülen, H. (2001). 3.10.2001 Tarihli ve 4709 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa Değişiklikleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1-4), 191-244
• United Nations. (2000). 55/2 United Nations Millennium Declaration, Resolution adopted by the General Assembly. New York: United Nations.
• United Nations. (2014). Gender equality and sustainable development: World survey on the role of women in development 2014. New York: United Nations.
• Usul, A. R. (2006). Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye Yönelik Katılım Ortaklığı Belgeleri: Siyasi Kriterler ve Uyum Süreci. Avrupa Araştırmaları Dergisi, 14(2), 200-202.
• Yalçın, A. (2022). 21. yüzyılda sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Türkiye’de sosyal bilgiler dersi öğretim programının yapısal olarak incelenmesi. Harran Maarif Dergisi, 7(11), 117-149. https://doi.org/10.22596/hej.1103130.
• Yavuz, V. A. (2014). Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.