Türk Cumhuriyetlerinin Sağlık Sektörü Açısından Rekabet Gücü: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi (AKÜ)

Yıl 2023, , 116 - 127, 25.12.2023

Baybarshan Ali Kazancı , Berat Lüy

https://doi.org/10.30586/pek.1313230

Cited By: 1

Öz

Toplumun en önemli unsurlarından bir tanesi olan sağlıklı yaşam ülkelerin gerçekleştirdiği hizmet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda; sağlık sektörünün gelişim düzeyi toplum refahını, kaliteli yaşam sürelerini, sanayide çalışan sağlıklı iş gücünü doğrudan etkilemektedir. Özellikle COVID-19 pandemisi dünyada tüm ülkelerin sağlık sektörünü etkilemiş ve bu alana duyulan ihtiyaç hat safhaya çıkarmıştır. Dolayısıyla ülkeler arasında sağlık sektörü ticaretine bağlı olarak pandemi ile rekabet artmıştır.
Ülkelerin rekabet güçlerini ölçmek için Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi, Balassa tarafından uluslararası iktisat literatürüne kazandırılmıştır.
Bu çalışmada amaç; Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında toplanan Türk Cumhuriyetlerinin (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Macaristan, Özbekistan, Türkiye ve Türkiye) dünya sağlık sektörü ihracatında yer alan ilk sekiz ürün grubu kapsamında uluslararası rekabet gücünü tespit etmek ve sağlık sektöründe olası iş birliklerine yönelik öneride bulunmaktır. Elde edilen bulgulara göre Macaristan, bahsedilen bazı ürün gruplarında Türk ülkelerine kıyasla dünyada rekabet gücü elde etmektedir. Neticede TDT üyelerinin dünya sağlık sektörünü ilgilendiren ürün gruplarında Macaristan uzmanlığına ihtiyacı bulunmakta ve bu alanda teknoloji odaklı üretim sistemlerine yönelmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi, Türk Cumhuriyetleri, Uluslararası Ticaret, Sağlık Sektörü

Competitiveness of Turkish Republics in terms of Health Sector: Revealed Comparative Advantages Theory (RCA)

Öz

Healthy life, which is one of the most important elements of society, is the service provided by countries. In this context, the level of development of the health sector; It directly affects the welfare of the society, the quality of life, and the healthy workforce working in the industry. Especially, the COVID-19 pandemic has affected the health sector of all countries in the world. In addition to the need for this sector has peaked. Therefore, due to the health sector trade between countries, competition has increased with the pandemic.
In order to measure the competitiveness of countries, the Revealed Comparative Advantage Theory was introduced to the international economics literature by Balassa. The aim of this study, the Turkic Republics (Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Hungary, Uzbekistan, Turkey and Turkmenistan) of which meet under the Organization of Turkish States is to determine the international competitiveness of the first eight product groups in the world health sector exports. In addition, it is to make suggestions for possible cooperation in the health sector. According to the findings, Hungary obtains competitive power in the world compared to Turkish countries in some product groups mentioned. As a result, TDT members needs Hungarian expertise in eight product groups that concern the world health sector and it is necessary to turn to technology-oriented production systems in this field.

Anahtar Kelimeler

Comparative Advantage Theory, Turkic Republics, International Trade, Health Sector

Kaynakça

• Altay, H. (2008). Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi Kapsamında Türk Endüstrilerinin Avrupa Birliği (15) Pazarındaki Rekabet Gücü Düzeylerinin İncelenmesi: 1995-2007. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 215-239.
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalisation and “Revealed” Comparative Advantage. The Manchester School, 33(2), 99-123.
• Bekçi, İ.; Özal, H. (2010). Stratejik Maliyet Yönetiminin Kurumsal Rekabet Gücü Üzerindeki Yansımaları: Sağlık Sektöründe Bir Model Geliştirme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2(3), 78-95.
• Boyacı, İ. (2020). Türkiye Sağlık Sisteminin Dönüşümü: COVID-19 Pandemisi ile Mücadele Sürecinde Sağlık Reformlarına Yeniden Bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 59-80.
• Caparova, D. (2014). Kırgızistan'da Sağlık Sektörünün Ekonomik Analizi. Bişkek.
• Coşkun, B. (2014). M. Porter’ın 5 Kuvvet Modeline Göre Sağlık Hizmetleri Sektörünün Rekabet Analizi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 7(1), 43-60.
• Çakmak, Ö. (2005). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrileri Üzerine Bir Uygulama. Ege Akademik Bakı Dergisi, 5(1), 65-76.
• Dağlı, M. (2017). Stratejik Maliyet Yönetiminin Kurumsal Rekabet Gücü Üzerindeki Yansımaları: Sağlık Sektöründe Bir Model Geliştirme. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Daştan, İ.; Çetinkaya, V. (2015). OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1), 104-134.
• Demir, M. A.; Bilik, M.; Utkulu, U. (2017). The Impact of Competitiveness on Trade Efficiency: The Asian Experience Using the Stochastic Frontier Gravity Model. Euorasion Journal of Economics and Finance, 5(4), 1-15.
• Doğan, İ. F.; Bakan, İ.; Hayva, S. (2017). Sağlık Sektörünün Temel Aktörleri Olan Hastanelerde Rekabet Stratejilerinin Kaliteye Etkisi. Electronic Journal of Social Sciences, 16(62), 817-835.
• Ecevit, E.; Çetin, M.; Yücel, A. G. (2018). Türki Cumhuriyetlerinde Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri: Bir Panel Veri Analizi. Akademik Araştırma ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 318-334.
• Footman, K.; Richardson, E. (2014). Organization and Governance. B. Rechel, E. Richardson, & M. McKee in the book, Trends in health systems in the former Soviet countries, ss. 29-51.
• Health Care Systems in Transition Turkmenistan. (2023, 18 Mart). WHO. Date of Access: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/108347/HiT-tm-2000-eng.pdf?sequence=6&isAllowed=y
• Health Systems in Action Uzbekistan. (2022, 19 Aralık). WHO. Date of Access: https://eurohealthobservatory.who.int/publications/i/health-systems-in-action-uzbekistan
• Kaplan, M.; Çelik, A.; Kaplan, B. T. (2019). Beş Kuvvet Modeline Bağlı Olarak Isparta Sağlık Hizmetleri Sektörü Rekabet Analizi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 115-121.
• Korucu, K.; Oksay, A.; Gök, G. A. (2017). Azerbaycan Türkiye Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 470-478.
• Kuşat, N., & Esen, E. (2022). Sağlık Turizmi Perspektifinden Türk Sağlık Sektörü Rekabet Gücü. International Journal of Global Tourism Research, 6(1), 37-50.
• OECD Sağlık Sistemleri İncelemeleri: Bir Dizi Ülke Raporu. (2023, 5 Ocak). OECD. Erişim Tarihi: https://www.oecd.org/health/health-systems/reviews-health-systems.htm
• Prado-Prado, J. C.; García-Arca, J.; Fernández-González, A. J.; Mosteiro-Añón, M. (2020). Increasing Competitiveness through the Implementation of Lean Management in Healthcare. Int J Environ Res Public Health, 17(14), 4981.
• Sarıyıldız, A. Y.; Paşaoğlu, M. T.; Yılmaz, M. E. (2021). Türkiye, Çin, ABD, Fransa Sağlık Sistemleri ve COVID-19 Politikaları. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 314-327.
• Seki, İ.; Kaya, M. (2018). Sağlık Sektörü Açısından Rekabet Gücünün Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(10), 69-81.
• Tontuş, H. Ö. (2015). Tüm Yönleriyle Sağlık Turizmi Ülkeler. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Ankara: Anıl Matbaacılık.
• Trade Statistics for International Business Development. (2022, 25 October). International Trade Centre. Date of Access: https://www.trademap.org/Country_SelProduct_TS.aspx?nvpm=%7c%7c%7c%7c%7cTOTAL%7c%7c%7c2%7c1%7c1%7c2%7c2%7c1%7c2%7c1%7c%7c1
• Tükkan, A. (2021). COVID-19 Pandemisinde Sağlık Sistemleri: Kazakistan Örneği. Toplum ve Hekim Dergisi, 323-329.