Öğretmenlerin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Algıları: Bir Metafor Analizi Çalışması

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 1 - 23

Veysel Şimşek

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya koymaktır. Araştırmadaki çalışma grubunu 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Batman ili merkez ilçesinde görev yapan okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliği kavramından yola çıkarak oluşturdukları mecazları tanımlamada ve açıklamada nitel araştırma yöntemlerinden mecazlar yoluyla nitel veri toplama deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturacak katılımcıların seçimi için amaçlı örnekleme yöntemleri arasından maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri “İş sağlığı ve güvenliği....................gibidir. Çünkü....................” ifadesinin yer aldığı yarı yapılandırılmış metafor formuyla toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonunda iş sağlığı ve güvenliği kavramının öğretmenler tarafından 68 farklı metaforla ifade edildiği görülmüştür. Bu metaforların hepsinin olumlu algıları yansıttığı tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin metaforları oluştururken ifade ettikleri gerekçelerine ve metaforların benzer özelliklerine göre 9 farklı tema (Koruyuculuk, Önleyicilik, Gereklilik, Hayatilik, Destekleyicilik, Devamlılık, Düzenleyicilik, Dayanıklılık, Evrensellik) olarak ortaya çıkmıştır. Öğretmenler iş sağlığı ve güvenliğini en çok Koruyuculuk olarak algılamışlardır. Koruyuculuk temasından sonra da Önleyicilik temasının, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin öğretmenlerin en çok algıladığı ikinci tema olduğu görülmüştür. Bununla birlikte öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin algılarının bir bütün olarak olumlu yönde olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulara dayanarak öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin görüşlerinin gözden geçirilerek değerlendirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Keywords

Öğretmen, İş Sağlığı ve Güvenliği, Metafor, Algı.

Teachers’ Perceptions of Occupational Health and Safety: A Metaphor Analysis

Abstract

This study reveals teachers' perceptions of occupational health and safety through metaphors. The study group includes nursery, primary, secondary and high schools teachers working in the central district of Batman province in the 2023-2024 academic year. The study employed a qualitative approach to identify and explain metaphors regarding occupational health and safety. The researchers used diversity sampling, one of the purposeful sampling methods, to reach the participants. To collect data, a semi-structured from was created which included the following expression “Occupational health and safety is like.............because............”. Content and descriptive analysis methods were used to analyse the data. The findings suggested that teachers described occupational health and safety through 68 different metaphors all of which represented positive perceptions. These metaphors were categorized under nine themes based on the justifications for the metaphors and their similarity. The themes were protectiveness, preventativeness, need, essentiality, supportiveness, continuity, systematizer, resilience, and universality. The most metaphors were created under the theme of protectiveness which was followed by preventativeness. Based on these findings, suggestions are presented to review and evaluate teachers' views on occupational health and safety.

Keywords

teacher, occupational health and safety, metaphor

References

• Açıkgöz, A. (2022). Okul güvenliği sorunu ve okul güvenliği ile ilgili öğretmen ve velilerin görüşleri: yerel çalışma örneği, [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi], Lisanüstü Eğitim Enstitüsü, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Altun, M., & Altun, R. (2024). Okullarda iş sağlığı ve güvenliğinin öğretmen, öğrenci ve çalışanlar üzerindeki etkisi. International Social Sciences Studies Journal, 10(1), 181
• Anonymous, 2010b, Plan of action: 2010-2016, ınternational labour office, Geneva Switzerland, 1-2.204. Antoine, M. J., Théveny, L., De France, M., Gervais, R., Kaluza, S., Zwink, E., & Chauvin, B. (2013). A framework to support organizational risk management: A case study in occupational safety. Journal of Risk Research, 16(5), 597-616.
• Aytaç, S., Özok, A. F., Yamankaradeniz, N., Akalp, G., Çankaya, O., Gökçe, A., & Tüfekçi, U. (2017). İSG kültürü oluşmasında metal sanayinde çalışan kadınların risk algısı üzerine bir araştırma. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(SI), 59-67
• Bağcı, A., Azimli, P., Uluçay, H., & Keskin, A. (2024). Eğitim Öğretim Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Bilincinin İncelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(104),545–555. https://doi.org/10.5281/zenodo.10738106.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemisi sırasında ilköğretim öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik imge ve algıları: Bir metafor analizi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-23.
• Burç, Y., Kara, İbrahim H., Şendur, H. P., & Gencer, T. (2024). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına yönelik okul müdürlerinin görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(8), 20244.
• Burucu, M., Salık, M., Çakmakçı, F., Oto, C., et al. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde öğrenci sağlığı ve güvenliği: öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(1), 140-159.
• Canoğlu, H., Kaçar, E., Abdan, Ş., Aba, E., & Dağ, H. (2023). Okullarda iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile bir ilkokula yönelik örnek risk analiz çalışmasının incelenmesi. Asya Studies Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 7(25), 307-316. https://doi.org/10.31455/asya.1358805.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston, MA: Pearson.
• Çay, E., & Eratay, E. (2019). Özel eğitim okulunda çalışan öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliği seminerine ve sonraki uygulamalara yönelik görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (38), 26-45.
• Çelebi, M., Başer, N., Beden, A., & Yavuz, B. (2024). Yönetimsel Perspektifte Okullar ve İş Sağlığı Güvenliği Uygulamalarının Önemi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(104), 440–449. https://doi.org/10.5281/zenodo.10732769.
• Çetindağ, Ş. (2010). İş Sağlığı ve politikasının tarihsel gelişimi ve mevzuattaki güncel durum. Toprak İşveren Dergisi , 86 ,26-28.
• Çinar, M., Karakaş, M., & Et, M. On pointwise and uniform statistical convergence of order α for sequences of functions. Fixed Point Theory Appl 2013, 33 (2013). https://doi.org/10.1186/1687-1812-2013-33.
• Deliönü, Ö., & Utlu, Z. (2016). High school and equivalent schools in th eoccupational health and safety occupational health and safety hazards outside;Lise ve dengi okullarda iş sağlığı ve güvenliği ile iş sağlığı ve güvenliği dışındaki tehlikeler. Journal of Human Sciences, 13(1), 1514–1531.
• Dilekçi, Ü. (2019). Okul yöneticilerinin “kapsayıcı eğitim” kavramına ilişkin algıları: Bir metafor analizi çalışması. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı, 84- 90.
• Dilekçi, Ü., Limon, İ., & Sezgin Nartgün, Ş. (2021). Prospective teachers’ metaphoric perceptions of “student, teacher and school”. Kastamonu Education Journal, 29(2), 403-417. doi: 10.24106/kefdergi.795433.
• Eminoğlu Küçüktepe, S., & Gürültü, E. (2014). Öğretmenlerin "yapılandırmacı öğretmen" kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 282-305. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091540.
• Erdoğan, E., & Genç, K. G. (2023). İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin temel sorunları. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi,25(1), 57-93.
• Gündüz, M. Y., Denli, Ö., Korkut, M., & Karaboğa, D. D. (2023). İş sağlığı ve güvenliğine yönelik öğretmen görüşleri. International Academic Social Resources Journal, 8(53), 3598-3607.
• Jensen, F. N. (2006). Metaphors as a bridgetounderstandingeducationalandsocialcon-texts. International Journal of Qualitative Methods, 5(1), 1-17.
• Kandakai, T. L., & King, K. A. (2002). Preservice teachers’ perceive dconfidence in teaching school violence prevention. AmericanJournal of Health Behavior, 26(5), 342-353.
• Kaya, A., & Dilekçi, Ü. (2021). Covid-19 salgını sürecindeki acil uzaktan eğitime ilişkin ebeveynlerin algıları: Bir metafor analizi çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1621-1636. https://doi.org/10.24315/tred.933889.
• Krippendorf, K. (2013). Content analysis: An introduction to its methodology. ThousandOaks, CA: Sage
• Kuru, A., & Kazancı, N. (2023). Okullarda afet tahliye planı hazırlama: Kaynaşlı örneği. Muhakeme Dergisi, 6(2), 94-104. https://doi.org/10.33817/muhakeme.1391587.
• Liu, R.,Liu, H.-C., Shi, H., & Gu, X. (2023). Occupational health and safety risk assessment: A systematic literatüre review.
• Liu, R.,Liu, H.-C., Shi, H., & Gu, X. (2023). Occupational health and safety risk assessment: A of models, methods, andapplications. Safety Science, 160, 106050. doi: https://doi.org/10.1016/j.ssci.2022.106050.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma, desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed.: S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: SAGE Publications.
• Özakca, A. ., Duran, Ömür, Akyol, E., & Yılmaz, A. N. (2023). İş sağlığı ve güvenliği konusunda öğretmenlerin farkındalıklarının değerlendirilmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(9), 1451–1469. https://uleder.com/index.php/uleder/article/view/299.
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphorsforthe web: An exploratory study. The Journal of Academic Librarian ship, 27(1), 24–32.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed.: M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report, 10(2), 358-394.
• Stokes, H., & Cuervo, H. (2009). Challenging occupational health and safety education in schools. International Journal of Learning, 16(2).
• Şabano, S. (2023). İlkokul ve ortaokullarda okul güvenliğine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri (Uşak İli Örneği). Akademik İzdüşüm, 8(1), 280-311.
• Şener, S., Fandaklı, S., Yağımlı, M., & Aslan, T. (2023). Eğitim sektöründe iş sağlığı ve güvenliği. The Journal of International Scientific Researches, 8(1), 83-94. https://doi.org/10.23834/isrjournal.1202692.
• Türkoğlu, Ç., & Balkan, B. (2020). Öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Kırklareli Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 216-237. https://doi.org/10.34186/klujes.836115.
• Uçan, G., Yılmaz, E., Uyar, C., & Ürek, N. N. (2023). Okullarda iş güvenliğine yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi,3(8), 1340-1358.
• Uymaz, M., & Cebeci, Y. (2024). Öğretmen adaylarının gelecek kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesi. Amasya Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 49-68.
• Ünsal, S. (2021). Öğretmenlik mesleğinin tanımı, önemi ve öğretmenlerin değişen rolleri üzerine nitel betimsel bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1481-1504. https://doi.org/10.46928/iticusbe.956111.
• Van, M. H., & Koç, N. (2020). Kamu yönetiminde temel iş sağlığı ve güvenliği bilgisi (Van Milli Eğitim Müdürlüğü Örneği). Akademik İzdüşüm Dergisi, 5 (2), 1-20.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yivli, İ. (2018). İstanbul Zeytinburnu ve Fatih ilçelerindeki anaokullarında çalışan öğretmenlerde, iş sağlığı ve güvenliği alanında farkındalık oluşturma uygulamaları. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Üsküdar Üniversitesi.