Türkiye’de Modernite Bağlamında Kent(li)leşme

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 4, 27 - 41, 01.12.2017

Behçet Kaldık

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de modernitenin gelişmesine bağlı bir şekilde artan kentleşmenin ve kentlileşmenin modern formlara uygunluğunu incelemektir. Türkiye’de modernitenin gelişmesine paralel gelişen kentleşme ve kentlileşmenin ne derece modern formlara uyduğu kuramsal düzlemde tartışılacaktır. Türkiye, cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren modernleşmeye önem vermiş ve geleneksel yapıdan kurtulmaya çalışmıştır. Yeni devletin ancak bu şekilde gelişebileceği üzerinde durularak, Batı’nın teknolojisi ve kültürel değerleri alınarak mevcut çağla bütünleşmeye çalışılmıştır.

İkinci dünya savaşından sonra başta ABD ve Batı Avrupa olmak üzere tüm dünyada yeni gelişmeler ortaya çıkmıştır. Türkiye de bu gelişmelerden etkilenerek, modernleşmeye ve sanayileşmeye hız vermeye başlamıştır. Bu kapsamda sanayileşmeye paralel bir şekilde kentleşme hızlanmış ve insanlar kitlesel bir şekilde 1950’lerden itibaren kentlere akın etmeye başlamışlardır. Özellikle tarımda modernizasyon, kırsal alanda kitlesel ölçekte emek fazlalığının oluşmasına neden olmuştur. Dolayısıyla bu yoksullaşan ve işsiz kalan bireyler, geleneksel yaşamın işsiz yapısından, modern kentsel yapının zenginliğine ulaşmaya çalışmışlardır.

Kırsal yaşamın hareketsiz yapısından, kentsel yaşamın hareketli ve dinamik yapısına ulaşmaya çalışan bu bireyler, kentsel yapıda çeşitli sorunlarla karşılaşmışlardır. Aynı şekilde kentlerin sosyal ve fiziki yapısında da önemli değişikliklerin ve sorunların oluşmasına kaynaklık ettikleri söylenebilir. Bireyler, modern anlamda kent kültürüne uyumda çeşitli problemlerle karşılaşmışlar. Ayrıca fiziksel olarak çarpık bir kentleşmenin oluştuğu söylenebilir. Özellikle büyük kentlerde sorunların daha da artığı görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Modernite, Modernite, Kentleşme, Kentlileşme, Göç

Kaynakça

• Abadan-Unat, Nermin (2002). Bitmeyen Göç, Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Adıgüzel, Yusuf (2012). ‘‘Esenler’de Yaşamak, Memlekette Ölmek: Göç ve Kente Uyum Sürecinde Hemşehrilik’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, 185-222, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi. Akkar, Z. Müge (2006). Kentsel Dönüșüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye, Planlama TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, Sayı:36, s: 29-37. Aron, Raymond (2010). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Çev. Korkmaz Alemdar, İstanbul: Kırmızı. Aslanoğlu, Rana A. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Bursa: Ezgi Kitabevi. Cirhinlioğlu, Zafer (1999). Azgelişmişliğin Toplumsal Boyutu, Ankara: İmge Kitabevi. Cirhinlioğlu, Zafer & Ok, Üzeyir ve Cirhinlioğlu Fatma Gül (2013). Dindarlık, Ruh Sağlığı ve Modernite, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Coşkun, İsmail (1997). Modern Devletin Doğuşu, İstanbul: Der Yayınları. Demirağ, Dilaver (2012). ‘‘Yaralı Bellek: Kent ve Unutma’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, s:45-82, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları. İnsel, Ahmet (1995). Türkiye Toplumunun Bunalımı, 2. Baskı, İstanbul: Birikim Yayınları. Kaldık, Behçet (2015). Göç Mekânlarındaki Gençlerin Kimlik İnşası: Sultangazi Örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Kurt, Ümit (2012). ‘‘Demokratik Bir Kent Kültürü İnşası’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, s: 83-104, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları. Marshall, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Özcan, Ahmet (2012). ‘‘Bir İstanbul Distopyası: İstanbul’un Sınıfsal ve Kimliksel Dönüşümü Bağlamında Karşı-Kentler, Folyo- Yaşamlar ve Yok-Mekânlar’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, s: 105-130, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları. Şentürk, Murat (2012). ‘‘İstanbul’da Göç, Yoksulluk ve Kentsel Dönüşüm’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, s: 133-154, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yay. Taşçı, Hasan (2012). ‘‘Göçün Mekânı: Esenler ve Mekânın Değişimi’’. Murat Şentürk (Ed), Göç, Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak, s: 155-184, İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları. Yılmaz, Cevdet (2008).‘‘Kentsel Yoksulluk: Dayanışma, Güven ve Risk İlişkisinin Dönüşümü’’. Nurgün Oktik (Ed.) Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları, s:163-206. İzmir: Yakın Kitabevi Yayınları.