Psikolojik Bakış Açısıyla Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalan Kavramı

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 84 - 94, 31.03.2025

Eda Deligöz

https://doi.org/10.18863/pgy.1431201

Abstract

Yalan söyleme eylemi, bireylerin davranışlarının altında yatan bilişsel ve sosyal etkenlerle şekillenen, toplum içinde önemli sosyal sonuçları olan, çok boyutlu ve karmaşık bir sorun olarak değerlendirilir. Bireyin yalan söylemesi, kişisel çıkar elde etme, toplumsal kabul görme arzusu, sosyal ilişkileri sürdürme isteği gibi faktörlerle tetiklenebileceği gibi, psikolojik ve psikopatolojik temellere de dayanabilir. Dijital teknolojilerin hızlı gelişimi ve sosyal medya platformlarının yaygınlaşması ile birlikte, bireylerin sanal ortamda var olma çabası, kendilerini daha cazip veya ilginç göstermek adına doğruyu saptırma eğilimlerini arttırmıştır. Sosyal medya, kişilerin diğer kullanıcılarla sürekli bir etkileşim halinde bulunmasına olanak tanırken, aynı zamanda bu ortamda “sosyal rekabet” olarak adlandırılabilecek bir yarış havası yaratmaktadır. Bu durum, kişilerin kendilerini olduğundan farklı gösterme, başarılarını veya yaşam koşullarını abartma gibi davranışları tetiklemekte ve bu platformlarda yalan söylemenin kolaylaşmasına yol açmaktadır. Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlarda yalan söyleme eğiliminin artması, bireylerin ruh sağlığını ve psikolojik durumlarını da etkileyebilmektedir. Kişilerin çevrimiçi kimlikleri ile gerçek hayattaki benlikleri arasındaki uyumsuzluk arttıkça, bireylerde depresyon, kaygı bozuklukları ve hatta narsisistik eğilimlerin gelişebileceği görülmektedir. Böylelikle, dijital platformlarda yalan söylemenin yaygınlaşması, yalnızca bireysel bir sorun olarak kalmamakta, aynı zamanda toplumun ruh sağlığı açısından da riskler taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, sosyal medya bağımlılığı ve yalan söyleme arasındaki ilişkiye dikkat çekmek ve mevcut literatürde yer alan bilimsel çalışmalar ışığında sosyal medya bağımlılığının bireylerde yalan söyleme eğilimini nasıl artırabileceğini tartışmaktır.

Keywords

sosyal medya, sosyal medya bağımlılığı, internet bağımlılığı, yalan, psikoloji

Ethical Statement

yok

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

Social Media Addiction and Lie Concept from a Psychological Perspective

Abstract

The act of lying is considered a multidimensional and complex problem that is shaped by cognitive and social factors underlying individuals' behaviors and has important social consequences in society. Lying may be triggered by factors such as personal gain, desire for social acceptance, desire to maintain social relations, or it may be based on psychological and psychopathological foundations. With the rapid development of digital technologies and the widespread use of social media platforms, individuals' efforts to exist in the virtual environment have increased their tendency to distort the truth in order to make themselves more attractive or interesting. While social media allows individuals to interact with other users continuously, it also creates an atmosphere of competition that can be called “social competition” in this environment. This situation triggers behaviors such as making themselves look different than they are, exaggerating their achievements or living conditions, and makes it easier to lie on these platforms. The increasing tendency to lie in social media posts can also affect individuals' mental health and psychological states. As the dissonance between online identities and real-life selves increases, individuals may develop depression, anxiety disorders and even narcissistic tendencies. Thus, the proliferation of lying on digital platforms is not only an individual problem, but also carries risks for the mental health of society. The aim of this study is to draw attention to the relationship between social media addiction and lying and to discuss how social media addiction may increase the tendency to lie in individuals in the light of scientific studies in the existing literature.

Keywords

social media, social media addiction, lying, psychology, internet addiction

Project Number

yok

References

• Akbayır Z (2016) Bana bir hikaye anlat: marka iletişiminde hikaye anlatımı ve internet. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6:67-84.
• Aktaş H, Aktan E (2014) Sosyal medya reklamcılığı ve tüketici tutumları: bir reklam aracı olarak facebook. Dijital İletişimin Etkisine İlişkin Uluslararası Akademik Konferans Bildirileri, 422-434.
• Aktaş H, Yılmaz N (2017). Smartphone addiction of university students in terms of loneliness and shyness factors. Intell Syst Account Financ Manag, 3:85-100.
• Akyazı E, Kara T (2013) Üniversitelerin sosyal medyayı iletişim kanalı olarak kullanımı: türkiye'deki yükseköğretim kurumları üzerine bir araştırma. International Symposium on Language and Communication Exploring Novelties Book of Proceedings, 4:1889-1900.
• Altunay A (2015) Bir sosyalleşme aracı olarak yeni medya. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9:410- 428.
• APA (2013) Diagnostic and Statistical Manual Of Mental Disorders, 5th ed. (DSM-5). Washington DC, American Psychiatric Association.
• Arslan H (2014) Explanation of the spontaneous humor that develops in the digital environment, especially on social media, after social events. Proceedings of the International Academic Conference on the Impact of Digital Communication, 268- 277.
• Aydın MS (2020) Yalanların renkleri: yalan tanımı ve türleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13:712-720.
• Aydın MS, Balım S (2021) Neden yalan söyleriz? üniversite öğrencilerinin ve yetişkinlerin yalan söyleme davranışlarına keşfedici bir bakış. Nesne Psikoloji Dergisi, 9:291-304.
• Aydoğmuş EN, Demir M (2017) Problemli internet kullanımı ile sosyal onay ihtiyacı arasındaki ilişkinin incelenmesi. 1. Uluslararası Al Farabi Sosyal Bilimler Kongresi, 11-14.
• Babacan ME (2016). Sosyal medya kullanım alanları ve bağımlılık ilişkisi. Addicta, 3:7-28.
• Bauman Z, Lyon D (2013) Liquid Surveillance: A Conversation. Hoboken, NJ, Wiley.
• Bekiroğlu HA, Hülür AB (2016) Üniversite öğrencilerinin facebook kullanımı ve dijital şizofreni üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6:146-175.
• Bok S (1978) Lying: Moral Choice in Public and Private Life. New York, Pantheon Books.
• Boz N (2012) Yeni iletişim ortamlarında dijital kimlik ve benlik sunumu (Doktora tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Bozkur B, Gündoğdu M (2017) Ergenlerde utangaçlık, kendini gizleme ve sosyal medya tutumları arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14:147-159.
• Bozkurt V (2018) Sosyal medya kullanan gençler arasında bencillik ve yalnızlık. Türkiye'nin Yüzyılı ve Geleceği Uluslararası GençlikSempozyumu Tebliğler Kitabı, Yayına haz. M. Aslan, İstanbul.
• Brand RJ, Bonatsos A, D'Orazio R, DeShong H (2012) What is beautiful is good, even online: correlations between photo attractiveness and text attractiveness in men's online dating profiles. Intell Syst Account Financ Manag, 28:166-170.
• Buller DB, Burgoon JK (1996) Interpersonal deception theory. Commun Theory, 6:203- 242.
• Buluş B, İşman A, Yüzüncüyıl Kübra S (2016) Sosyalleşmenin dijitale dönüşümü ve dijital benliğin sunumu. TRT Akademi Dergisi, 1:608-619.
• Ceyhan E (2008) Ergen ruh sağlığı açısında bir risk faktörü: internet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15:109-116.
• Chou HG, Edge N (2011) They are happier and having better lives than ı am: the impact of using facebook on perceptions of others' lives. Cyberpsychol Behav Soc Netw, 15:117-121.
• Çaycı B, Karagülle AE (2014) Ağ toplumunda sosyalleşme ve yabancılaşma. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4:1-9.
• Çelik R, Özçağlayan M (2014) Self-expression, exposure and surveillance in social media (a qualitative study on the transformation of surveillance with digital information). Proceedings of the International Academic Conference on the Impact of Digital Communication, 187-210.
• Çetiner- Sağel E (2021) Çocuklarda yalan davranışının bilişsel, sosyal, duygusal ve bireysel yordayıcılarının incelenmesi (Doktora tezi). İzmir: Ege Üniversitesi.
• Çetinkaya A, Özdemir Z (2014) Sosyal ağların pazarlama disiplinlerinde kullanımı: instagram üzerine bir inceleme. Dijital İletişimin Etkisine İlişkin Uluslararası Akademik Konferans Bildirileri, 581-598.
• Çolak HE, Yıldırım ŞS, Esen ÜB (2018) Çalışanların yalan söyleme eğilimi ile verimsiz davranışlar arasındaki ilişkide kişiliğin düzenleyici rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20:76-95.
• Çömlekçi MF, Başol O (2019) Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17:173-188.
• Deligöz E (2019) Yeni toplumsal örüntüler ve sosyal medyada benlik sunumu (Yüksek lisans tezi). İzmir, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi.
• Deligöz E (2020) Sanal Dünya ve İnsan: Psikoloji ve Sosyoloji Yaklaşımı. İstanbul, KDY Yayınları.
• DePaulo BM, Ansfield ME, Kerkendol SE, Boden JM (2004) Serious lies. Basic Appl Soc Psych, 26:147-167.
• DePaulo BM, Kashy DA (1998) Everyday lies in close and causal relationships. J Pers Soc Psychol, 74:63-79.
• DePaulo BM, Kashy DA, Kerkendol SE, Wyer MM, Epstein JA (1996) Lying in everyday life. J Pers Soc Psychol, 70:979-995.
• DeTurck MA, Miller GR (1990) Training observers to detect deception: effects of self-monitoring and rehearsal. Hum Commun Res, 16:603-620.
• Druzin BH, Li J (2011) Predicting the act of lying as a crime: if possible, under what conditions can lying be considered a crime? J Crim Law Criminol, 101:529-574.
• Durmuş B, Yurtkoru ES, Ulusu Y, Kılıç B (2010) Facebook'tayız; Sosyal Paylaşım Sitelerinin Bireylere ve İşletmelere Yönelik İncelenmesi: Facebook Üzerine Bir Araştırma. İstanbul, Beta Yayınları.
• Ekman P (1996) Why don't we catch liars? Soc Res, 63:801-817.
• Ektirici̇oğlu C, Arslantaş H, Yüksel R (2020) Ergenlerde çağın hastalığı: teknoloji bağımlılığı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29:51-64.
• Ellison NB, Steinfield C, Lampe C (2007) The benefits of facebook “friends:” social capital and college students' use of online social network sites. J Comput Mediat Commun, 12:1143-1168.
• Ford CV (1997) Lie! Lie!! Lie!!!. (Trans. Ş. Küçükal). Ankara, HYB Publishing.
• Fulk J, Steinfield CW, Schmitz J, Power, JG (1987) A social information processing model of media use in organizations. Communic Res, 14:529-552.
• Goffman E (1967) Interpersonal Rituals: Essays On Face-To-Face Behavior. New York, Pantheon Books.
• Greenfield P (2002) Cognitive and moral evaluations of lies and deception (Doctoral thesis). New York, The City University.
• Griffiths M (1995) Technological addictions. Clinical Psychology Forum, 14-19.
• Griffiths M (1999) Internet addiction: fact or fiction? Psychologist, 12:246-250.
• Griffiths M (2005) A 'components' model of addiction within a biopsychosocial framework. J Subst Use, 10:191-197.
• Griffiths MD (1996) Internet addiction: an issue for clinical psychology? Clinical Psychology Forum, 97:32-36.
• Griffiths MD (2013) Social networking addiction: emerging themes and issues. J Addict Res, 4:1-2.
• Griffiths MD, Kuss DJ, King D (2012) Video game addiction: past, present and future. Curr Psychiatry Rev, 8:308-318.
• Griffiths MD, Szabo A (2014) Is excessive online usage a function of medium or activity? An empirical pilot study. J Behav Addict, 3:74-77.
• Günüç S, Kayri M (2010) Türkiye'de internet bağımlılığı profili ve internet bağımlılığı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39:220-232.
• Hazar M (2011) Sosyal medya bağımlılığı: bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32:151-175.
• Heim J, Brandtzaeg PB, Hertzberg KB, Endestad T, Torgersen L (2007) Children's usage of media technologies and psychosocial factors. New Media Soc, 9:425-454.
• Henderson EC (2001) Understanding Addiction. Jackson, MS, University Press of Mississippi.
• Irmak- Yalçın A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun oynama davranışlarının sağlık davranışı etkileşim modeline göre incelenmesi (Doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Işık A (2018) Platon'un devlet/politea'sında yalanın ontolojik yapısı. Süleyman Demirel University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal, 23: 1-16.
• Joinson AN, (2008) Looking at, looking up or keeping up with people?: motives and use of facebook. In Proceeding of the Twenty-sixth Annual SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1027-1036.
• Kaess M, Durkee T, Brunner R, Carli V, Parzer P, Wasserman C et al. (2014) Pathological internet use among european adolescents: psychopathology and self-destructive behaviors. Eur Child Adolesc Psychiatry, 23:1093-1102.
• Kam KY (2003) A cultural model of nonverbal deceptive communication: the independent and interdependent self-construals as predictors of deceptive communication motivation and nonverbal behaviors under deception (Doctoral thesis). Tucson, AZ, University of Arizona.
• Karabulut A, Gökler R (2023) Teknoloji bağımlısı çocuklarla iletişim. YOBU Faculty of Health Sciences Journal, 4:54-61.
• Karaoğlu B (2015) Gündelik hayatta benlik sunumunun sosyal paylaşım ağı facebook üzerinden incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Karpman B (1949) Lying: a minor inquiry into the ethics of neurotic and psychopathic behavior. J Crim Law Criminol, 40:135-157.
• Kırık AM, Yazıcı N (2017) Sosyal medyada instagram örneğiyle hikaye anlatımı. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5:82-99.
• Kim S, Kim R (2002) A study of internet addiction: status, causes, and remedies. Int J Hum Ecol, 3:1-19.
• Kj A (2001) Internet use among college students: an exploratory study. J Am Coll Health, 50, 21-26.
• Knapp ML, Comadena ME (1979) Telling it like it isn’t: a review of theory and research on deceptive communications. Hum Commun Res, 5:270-285.
• Koca- Büyükgebiz E, Tunca MZ (2020) İnternet ve sosyal medya bağımlılığının öğrenciler üzerindeki etkileri üzerine bir araştırma. Alanya Akademik Bakış, 4:77-103.
• Koç M (2017) Dramaturji kuramı çerçevesinde engelli bireylerin sosyal medyada benlik sunumu. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 10:262-281.
• Köknel Ö (1998) Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi.
• Kross E, Verduyn P, Demiralp E, Park J, Lee DS, Lin N et al. (2013) Facebook use predicts declines in subjective well-being in young adults. PloS One, 8:e69841..
• Kulak Ö (2017) Platon'dan strauss'a: düzenin kurulması ve sürdürülmesinde soylu yalanın rolü. ViraVerita E-Dergi, 5:35-48.
• Kuss DJ, Griffiths MD (2012) Online social networking and addiction-a review of the psychological literature. Int J Environ Res Public Health, 8:3528-3552.
• Kuss DJ, Shorter GW, Van Rooij AJ, Griffiths MD, Schoenmakers TM (2014) Assessing internet addiction using the parsimonious internet addiction components model- a preliminary study. Int J Ment Health Addict, 12:351-366.
• Kwon M, Lee JY, Won WY, Park JW, Min JA, Hahn C et al. (2013) Development and validation of a smartphone addiction scale (SAS). PloS One, 8:e56936..
• Lampe C, Ellison N, Steinfield C (2006) A facebook in the crowd: social searching vs. social browsing. In Proceedings of the 2006 20th anniversary conference on Computer supported cooperative work, 167-170.
• Lee E, Ahn J, Kim YJ (2014) Personality traits and self-presentation at facebook. Pers Individ Dif, 69:162-167.
• Lee K, Ross H (1997) The concept of lying in adolescents and young adults: testing sweester's folkloristic model. Merrill Palmer Q, 43:255-270.
• Lemmens JS, Valkenburg PM, Peter J (2009) Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychol, 12:77–95.
• Lewis M (1993) The Development of Deception. In M. Lewis & C. Saarni (Eds.), Lying and deception in everyday life, 90- 105. New York, Guilford Press.
• Lin YH, Chang LR, Lee YH, Tseng HW, Kuo TB, Chen SH (2014) Development and validation of the smartphone addiction inventory (SPAI). PloS One, 9:e98312.
• Marwick AE (2012) The public domain: Social surveillance in everyday life. Surveill Soc, 9:378-393.
• Minkler LP, Miceli TJ (2004) Lying, integrity, and cooperation. Rev Soc Econ, 62:27-50.
• Nazlıgül- Denizci M, Baş S, Akyüz Z, Yorulmaz O (2018) Internet gaming disorder and treatment approaches: a systematic review. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5:13-35.
• Niedzviecki H (2010). Gözetleme Günlüğü. İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Noyan CO, Darçin AE, Nurmedov S, Yılmaz O, Dilbaz N (2015) Akıllı telefon bağımlılığı ölçeği kısa formunun üniversite öğrencileri arasında türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Derg, 16:73-81.
• Odacı H, Çıkrıkçı Ö (2017) Differences in problematic internet use based on depression, anxiety and stress levels. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4: 41-61.
• Oğuz N, Kara HŞ (2018) 54-66 aylık çocuklarda prososyal yalan davranışı ile zihin teorisi ve yürütücü işlevler arasındaki bağlantılar. Psikoloji Çalışmaları, 38:129-154.
• Ögel K (2012) İnternet Bağımlılığı, İnternet Psikolojisini Anlamak ve Bağımlılıkla Başa Çıkmak. İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Öner K, Arslantaş H (2018) Internet addiction in high school students, affecting factors and relationship between internet addiction and depression risk. Journal Medical Brasovean, 1:38-49.
• Özdemir Z (2016) Sosyal medyada kimlik inşasında yeni akım: özçekim kullanımı. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2:112-131.
• Özmen A, Huyut- Çetintulum B, Yücel N (2021) İnternet oyun bozukluğu olan kişilerin MR görüntülerinde merkezi sinir sistemi anatomik yapılarındaki değişikliklerin literatür taraması. Mevlana Tıp Bilimleri, 1: 10.
• Peker G (1995) Biyoenerjetik Psikoterapi. İstanbul, Era Yayıncılık.
• Poli R, Agrimi E (2012) Internet addiction disorder: prevalence in an italian student population. Nord Psykiatr Tidsskr, 66:55-59.
• Popliger M, Talwar V, Crossman A. (2011). Predictors of children's prosocial lie-telling: motivation, socialization variables, and moral understanding. J Exp Child Psychol, 110:373-392.
• Püsküllüoğlu A (2004) Türkçe Sözlük. Ankara, Dost Yayınları.
• Riggio RE, Friedman HS (1983) Individual differences and cues to deception. J Pers Soc Psychol, 45:899-915.
• Riggio RE, Tucker J, Throckmorton B (1987) Social skills and deception ability. Pers Soc Psychol Bull, 13:568-577.
• Samsakçı M (2015) Sanatta ve edebiyatta yalanın yeri ve değeri üzerine. Yeni Türk Edebiyatı Çalışmaları, 7:91-109.
• Saygılı S (2004) Çocuklarda Davranış Bozuklukları. İstanbul, Elit Yayınları.
• Selim F (2022) Dürüstlük ve yalan üzerine: geçmiş, bugün ve felsefi inceleme. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6:703-719.
• Shapira NA, Lessig MC, Goldsmith TD, Szabo ST, Lazoritz M, Gold MS, Stein DJ (2003) Problematic internet use: proposed classification and diagnostic criteria. Arch Depress Anxiety,17:207-216.
• Shaw M, Black DW (2008) Internet addiction: definition, assessment, epidemiology, and clinical management. CNS Drugs, 22:353-365.
• Şener G (2010) Kişiselleştirilmiş cemaat medyası olarak sosyal ağlar: türkiye’de facebook kullanımı üzerine bir değerlendirme. Kırılan Kalıplar, 2:249-277.
• Şengün S (2014) A semiotic reading for digital avatars and their role in uncertainty reduction in digital communication. Proceedings of the International Academic Conference on the Impact of Digital Communication, 34- 45.
• Talwar V, Lee K (2008) Social and cognitive correlates of children's lying behavior. Child Development, 79:866-881.
• Taylan HH, Işık M (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies, 10:855-874.
• Tokunaga RS (2011) Social networking site or social surveillance site? understanding the use of interpersonal electronic surveillance in romantic relationships. Comput Human Behav, 27:705-713.
• Toprak A, Yıldırım A, Aygül E, Binark M, Börekçi S, Çomu T (2009) Sosyal Ağ Facebook: Görüyorum Öyleyse Varım. İstanbul, Kalkedon Yayınları.
• Tsitsika A, Janikian M, Schoenmakers TM, Tzavela EC, Ólafsson K, Wójcik S, Richardson C (2014) Internet addictive behavior in adolescence: a cross-sectional study in seven European countries. Cyberpsychol Behav Soc Netw, 17:528-535.
• Turgut G, Kışla T (2015) Bilgisayar destekli hikâye anlatımı yöntemi: alanyazın araştırması. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6:97-121.
• Tüfekçi Z (2008) Can you see me now? audince and disclosure regulation in online social network sites. Bull Sci Technol Soc, 28:20-36.
• TUIK (2018) Hanehalkı bilgi teknolojileri kullanım araştırması. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.doid=21779 (Accessed 18.01.2018).
• Uğurlu Ö (2015) Kadının benlik sunumunun güncel bir aracı olarak sosyal ağlar bir tasarım unsuru: “kusursuzlaştırma”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8: 231-248.
• Uluçay DM, Uzun K (2017) İş ortamında whatsapp kullanımı ve kesintiye uğrama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 10:216- 231.
• Ulusoy MA (2020) The effect of positive psychology-based group guidance on 7th grade students' lying tendencies and self-esteem (Doctoral thesis). Istanbul, Marmara University.
• Uzun Ö, Yıldırım V, Uzun E (2016) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve sosyal medya bağımlılığı, benlik saygısı ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Aile Hekimliği ve Birinci Basamak Dergisi, 10:142-147.
• Uzun S (2011) Ergenlerde yalan tutumuna psiko-sosyal yaklaşım (Sakarya örneği) (Yüksek lisans tezi). Sakarya, Sakarya Üniversitesi.
• Ünal S (2017) Kişilerarası gönüllü dijital gözetim ve gençlik: siyasi ve dini kimliklerin gündelik ilişkilere yansımaları bağlamında ifşası. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6:2546-2573.
• Ünal-Tutgun A (2015) Sosyal medya bağımlılığı: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma (Doktora tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Üretmen S (2008) Cinsiyet, yalan söyleme ve ilgi kazanmanın yalan söylemeye ilişkin yüklemelere etkisi (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Valkenburg PM, Peter J (2011) Online communication among adolescents: an integrated model of its attraction, opportunities, and risks. J Adolesc health, 48:121-127.
• Van den Eijnden RJ, Lemmens JS, Valkenburg PM (2016) The social media disorder scale. Comput Human Behav, 61:478-487.
• Van Rooij AJ, Schoenmakers TM, Vermulst AA, Van Den Eijnden RJ, Van De Mheen D (2011) Online video game addiction: identification of addicted adolescent gamers. Addict, 106:205-212.
• Vrij A (2008) Detecting Lies and Deceit. Hoboken, NJ, Wiley.
• Williams EJ, Bott LA, Patrick J, Lewis MB (2013) Telling lies: The irrepressible truth. Plos One, 8:e60713.
• Yavuzer H (2000) Çocuk Psikolojisi. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Young KS (1997) What makes the Internet addictive: potential explanations for pathological Internet use. 105th Annual Conference of the American Psychological Association, 15:12-30.
• Young KS (1998) Caught in The Net: How to Recognize the Signs of Internet Addiction and a Winning Strategy for Recovery. New York, Wiley.
• Zuckerman M, DeFrank RS, Hall JA, Larrance DT, Rosenthal R (1979). Facial and vocal cues of deception and honesty. J Exp Soc Psychol, 15:378-396.
• Zuckerman M, DePaulo BM, Rosenthal R (1981) Verbal and nonverbal communication of deception. Adv Exp Soc Psychol, 14:1-59.