Publicization of Museums and Transformation of Museum Space: Conceptual and Spatial Shifts of Museums in Parallel with Social Transformation

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 411 - 425, 20.09.2025

Arda İlayda Sağlam Aktan , Zeynep Çiğdem Uysal Ürey , Rabia Çiğdem Çavdar

https://doi.org/10.54864/planarch.1668421

Abstract

This study evaluates the publicizing process of museums through the conceptual and spatial transformations they have undergone historically, revealing how these changes parallel shifts in social structures and the historical evolution of the public sphere. Grounded in Jürgen Habermas’ theory of the public sphere and Henri Lefebvre’s approach to the social production of space, it argues that museums are not merely exhibition venues but also public spaces where social relations, collective memory, and ideological representations are formed. The study analyzes each historical period through its unique understanding of publicity shaped by its social dynamics. Adopting a historical-theoretical method, it examines plan organizations of museum buildings associated with major historical breaks and explores their relationship with the production of public space in those times. Spatial analyses of architectural plans show that museum transformations were influenced not only by physical design but also by the socio-political dynamics of their periods. The study concludes that museums’ public quality derives not only from institutional functions but also from the historical transformation of the public sphere, particularly democratization and equality processes. Accordingly, it argues that the conceptual and spatial transformation of museums runs parallel to broader social transformations. In this regard, the study offers an original perspective by analyzing the historical development of museums through spatial interpretation and social theory, suggesting that these institutions have evolved into public spaces in conjunction with societal change.

Keywords

museum , publicization , Public Space , Spatial Transformation , social Transformation

Müzelerin Kamusallaşma Süreci ve Müze Mekânının Dönüşümü: Toplumsal Dönüşüme Koşut Olarak Müzelerin Kavramsal ve Mekânsal Değişimi

Abstract

Bu çalışma, müzelerin kamusallaşma sürecini, tarihsel süreçte geçirdikleri kavramsal ve mekânsal dönüşümler üzerinden değerlendirmeyi ve toplumsal yapıdaki dönüşümlere ve kamusal alanın tarihsel değişimine paralel olarak müze mekânında yaşanan dönüşümleri kuramsal bir çerçeve içerisinde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yürütülen çalışmada, Jürgen Habermas’ın kamusal alan kuramı ve Henri Lefebvre’in mekânın toplumsal üretimi yaklaşımından hareketle oluşturulan kuramsal çerçeve doğrultusunda, müzelerin yalnızca sergi alanları değil, aynı zamanda toplumsal ilişkilerin, kolektif hafızanın ve ideolojik temsillerin biçimlendiği kamusal mekanlar olduğu savunulmaktadır. Çalışmada, mekânın oluşum ve dönüşüm süreçlerinin toplumsal bağlam ile olan koşut ilişkisi çerçevesinde, her bir dönem kendi toplumsal dinamiklerinin getirdiği kamusallık anlayışı ile ele alınmıştır. Tarihsel-kuramsal bir yöntemin benimsendiği çalışmada; tespit edilen dönemsel kırılmalar doğrultusunda, literatürde kırılmalar ile ilişkilendirilen müze yapı örneklerinin plan organizasyonları analiz edilerek, dönemin kamusal alan üretimiyle nasıl ilişkilendikleri incelenmiştir. Mimari plan şemaları üzerinden yapılan mekânsal okumalar, müze yapılarında gerçekleşen dönüşümlerin yalnızca fiziksel biçimlenmelerle değil, aynı zamanda dönemin toplumsal ve siyasal dinamikleriyle şekillendiğini ortaya koymuştur. Yürütülen çalışma neticesinde, müzelerin kamusal mekân olabilme niteliğinin, yalnızca kendi kurumsal dinamiklerine değil, aynı zamanda kamusal alanın tarihsel dönüşümüne, özellikle de demokratikleşme ve eşitlik süreçlerine dayandığı sonucuna ulaşılmaktadır. Bu bağlamda da, müzelerdeki kavramsal ve mekânsal dönüşümün, toplumsal dönüşüme koşut olarak gerçekleştiği öne sürülmektedir. Bu yönüyle çalışmanın, müzelerin tarihsel gelişimini mekânsal analiz ve toplumsal kuram üzerinden ele alarak, bu yapıların toplumsal dönüşümlerle paralel biçimde kamusal mekâna evrildiğini savunan özgün bir araştırma ortaya koyduğu iddia edilmektedir.

Keywords

Müze , Kamusallaşma , Kamusal Alan , Mekânsal Dönüşüm , Toplumsal Dönüşüm

References

• Abt, J. (2006). The origins of the public museum. İçinde S. Macdonald (Ed.), A companion to museum studies (115-134). Blackwell Oxford.
• Alexander, E. P., & Alexander, M. (2017). Museums in motion: An introduction to the history and functions of museums. Rowman & Littlefield.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu (B. S. Şener, Çev.). İletişim Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1958)
• Artun, A. (2012). Sanat Müzeleri 1, Müze ve Modernlik. İletişim Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 2006)
• Artun, A. (Ed.). (2006). Sanat Müzeleri 2, Müze ve Eleştirel Düşünce. İletişim Yayınları.
• Becherucci, L. (1968). Introduction. İçinde C. L. Ragghianti (Ed.), Uffizi, Florence: Great Museums of the World (9-15). Newsweek, Inc. & Arnoldo Mondadori Editore.
• Beekes, R. (2009). Etymological dictionary of Greek. Brill.
• Bennett, T. (1995). The birth of the museum: History, theory, politics. Routledge.
• Berthault, P. G. (1781). Première idée pour placer dans le Carrousel la statue de Louis XVI et l’autel de la Patrie [Gravür]. Paris Musées Collections, Musée Carnavalet.
• Bouquet, M. (2013). Museums: A visual anthropology. A&C Black
• Conn, S. (2010). Do museums still need objects? University of Pennsylvania Press.
• Eri, I., & Vegh, B. (Ed.). (1986). Dictionarium Museologicum. Hungarian Esperanto Association.
• Erlhoff, M., & Marshall, T. (Ed.). (2008). Design dictionary: perspectives on design terminology. Birkhäuser Verlag AG.
• Findlen, P. (1989). The museum: its classical etymology and Renaissance genealogy. Journal of the History of Collections, 1(1), 59-78. https://doi.org/10.1093/jhc/1.1.59
• Giebelhausen, M. (2006). Museum architecture: A brief history. İçinde S. Macdonald (Ed.), A Companion to Museum Studies (223-244). Blackwell Publishing.
• Greenhill, E. H. (1992). Museums and the Shaping of Knowledge. Routledge.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (Tanıl Bora, Mithat Sancar, Çev.). İletişim Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1962).
• Habermas, J. (2020). The public sphere: An encyclopedia article. İçinde S. E. Bronner & D. M. Kellner (Ed.), Critical theory and society (136-142). Routledge. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1989).
• Histoire du “musée des artistes vivants” du Luxembourg. (2013). Paris projet ou vandalisme. erişim adresi https://paris-projet-vandalisme.blogspot.com/2013/09/le-musee-des-artistes-vivants-du.html (son erişim: 30.03.2025).
• History of Science Museum. (t.y.). The “Old Ashmolean”: A Short History. History of Science Museum. erişim adresi https://hsm-ox-ac-uk.shorthandstories.com/spotlight-stories-the-old-ashmolean-a-short-history/ (son erişim: 17.12.2024).
• Hunt, L. (2007). Inventing human rights: A history. New York: WW Norton & Company.
• International Council of Museums. (2022a). Museum Definition. International Council of Museums. erişim adresi https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/museum-definition/ (son erişim: 30.03.2025).
• International Council of Museums. (2022b). Who We Are. International Council of Museums Unıted States. https://www.icomus.org/who-we-are (son erişim: 30.03.2025).
• Leeming, D. (2005). The Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi (Işık Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1974).
• Mac Gregor, A. (2015). The cabinet and the gallery. Introspection and ostentation in early collection history. La Rivista di Engramma, 2015(126). https://doi.org/10.25432/1826-901X/2015.126.0002
• Macdonald, S. (2006). Collecting Practice. İçinde S. Macdonald (Ed.), A companion to museum studies (81-97). Blackwell Publishing.
• Mairesse, F. (2023). Dictionary of Museology. Routledge, ICOM.
• Marshall, T. H. (2001). Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar. İçinde T. B. Bottomore (Ed.), Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar (1-51). Gündoğan Yayınları.
• McClellan, A. (2008). The Art Museum From Boullée to Bilbao. University of California Press.
• Neils, J., & Rogers, D. K. (Ed.). (2021). The Cambridge companion to ancient Athens. Cambridge University Press.
• Okey, T. (2021). Paris and its Story. Good Press.
• Pugin, A., & Roffe, J. (1823). The British Museum at Montague House: a layout plan, and elevation of the garden facade. [Gravür/Çizim]. Wellcome Collection.
• Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (S. Durak ve A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1977)
• Shaw, M. K. W. (2020). Osmanlı Müzeciliği: Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi (E. Soğancılar, Çev.). İletişim Yayınları.
• Stegmann, C. von, & Geymüller, H. (1924). The Architecture of the Renaissance in Tuscany. P. Wenzel & M. Krakow.
• TDK. (1998). Türkçe Sözlük II. Türk Dil Kurumu.
• Tzortzi, K. (2016). Museum space: where architecture meets museology. Routledge.
• Universität Basel. (t.y.). Vom Bücherschrank zur Universitätsbibliothek im «Berri-Bau». Universität https://ub.unibas.ch/de/ueber-uns/baugeschichte/anfaenge/ (son erişim: 17.12.2024).