Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında İç Mimarlık Disiplini Üzerine Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 339 - 353, 20.09.2025

Özlem Baysal , Bilge Onaran

https://doi.org/10.54864/planarch.1693777

Abstract

This research aims to examine the historical development and academic structuring of the interior architecture discipline within higher education institutions in Turkey. Positioned at the intersection of architecture and fine arts disciplines, interior architecture gradually transformed into an independent academic identity throughout the 20th century. The discipline has evolved into a critical educational field that aims to impart analytical and contemporary design skills through multidisciplinary approaches and pedagogical diversity. The research focuses on three founding state universities that pioneered the institutionalization of interior architecture education in Turkey: Mimar Sinan Fine Arts University, Marmara University, and Hacettepe University. In the study, the phenomenon of "academic inbreeding," which affects academic staff structures and institutional continuity, has been addressed through the current faculty. In the study conducted using a qualitative research method, semi-structured interviews were held with academics considered "inbred" in terms of their educational background and career journey; the obtained data were evaluated using the descriptive analysis method. The themes created by the authors in the interview questions were systematically organized with codes and sub-themes based on the interviewees' discourses. The findings reveal that interior architecture education is not limited to the mere transfer of technical knowledge; it also serves as a carrier of institutional culture, corporate continuity, and a sense of belonging. Academic inbreeding provides an advantage in preserving traditional structures; however, it can create limiting effects in terms of innovation, diversity, and openness. The research offers a original contribution by addressing academic specialization specifically within the discipline of interior architecture and provides recommendations for future studies.

Keywords

academic inbreeding , higher education , interior architecture , institutional culture

Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında İç Mimarlık Disiplini Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Bu araştırma, Türkiye’de yükseköğretim kurumları bünyesinde iç mimarlık disiplininin tarihsel gelişimini ve akademik yapılanmasını incelemeyi amaçlamaktadır. Mimarlık ve güzel sanatlar disiplinlerinin kesişiminde konumlanan iç mimarlık, 20. yüzyıl boyunca giderek bağımsız bir akademik kimliğe dönüşmüştür. Disiplin, çok disiplinli yaklaşımlar ve pedagojik çeşitlilik aracılığıyla analitik ve çağdaş tasarım becerileri kazandırmayı hedefleyen eleştirel bir eğitim alanına evrilmiştir. Araştırma, Türkiye’de iç mimarlık eğitiminin kurumsallaşmasına öncülük eden - Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi - üç kurucu devlet üniversitesi üzerine odaklanmaktadır. Çalışmada, akademik kadro yapılanmalarını ve kurumsal sürekliliği etkileyen “akademik kendileşme” (academic inbreeding) olgusu mevcut kadrolar üzerinden ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemiyle yürütülen çalışmada, eğitim geçmişi ve kariyer yolculuğu açısından “kendileşmiş” kabul edilen akademisyenlerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış; elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Yazarlar tarafından görüşme sorularında oluşturulan temalar görüşmecilerin söylemleri doğrultusunda oluşturulan kodlar ve alt temalarla sistematik hale getirilmiştir. Bulgular, iç mimarlık eğitiminin yalnızca teknik bilgi aktarımıyla sınırlı kalmadığını; aynı zamanda kurum kültürünün, kurumsal sürekliliğin ve aidiyetin taşıyıcısı olduğunu ortaya koymaktadır. Akademik kendileşme, geleneksel yapının korunmasında avantaj sağlarken; yenilikçilik, çeşitlilik ve dışa açıklık açısından sınırlayıcı etkiler yaratabilmektedir. Araştırma, iç mimarlık disiplini özelinde akademik kendileşmeyi ele alan özgün bir katkı sunmakta ve gelecek çalışmalara önerilerde bulunmaktadır.

Keywords

iç mimarlık , yükseköğretim , akademik kendileşme , kurum kültürü

References

• Aktan, C. C. (2023). Akademik Klan Kültürü, Akademik Kast Sistemi ve Akademik Akrabalık Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında Akademik İmmobilite ve Akademik Atalet: Eleştiri ve Akademik Hareketlilik Önerisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(1), 49-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oybd/issue/78797/1310390 (Erişim tarihi: 02.04.2025)
• Aydıntuğ, E. (2018). Türkiye’deki Üniversitelerde 1989-2017 Yıllarında İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Alanında Yapılan Tez Çalışmalarının Konu ve İçerik Açısından İncelenmesi (Tez No: 519672). [Yüksek Lisans Tezi, T.C. Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Aytıs, S. (2022). Tezyinî Sanatlar’dan İç Mimarlık Bölümü’ne. Tasarım+Kuram, 18(36), 1-17. https://doi.org/10.14744/tasarimkuram.2022.64497
• Balyer, A., & Bakay, M. E. (2022). Academic Inbreeding: A Risk or Benefit for Universities? Journal of Education and Learning, 11(1), 147. https://doi.org/10.5539/jel.v11n1p147
• Balyer, A., & Ömür, Y. E. (2018). Üniversitelerdeki İçten Beslenmenin Akademik Özgürlük Bağlamında Çözümlenmesi. International Journal of Social Science Research, 7(2), 307-325. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijssresearch/issue/41761/455290#article_cite (Erişim tarihi: 04.04.2025)
• Başak, R. (2013). An Ethical Issue – Academic Incest: Maintaining Status Quo in Higher Education. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(4), 28-32. https://www.researchgate.net/publication/323990738 (Erişim tarihi: 02.04.2025)
• Başak, R. (2017). Türk Üniversitelerinde Statükonun Devamını Sağlayan Bir Yöntem: Akademik İç Besleme. Journal of Current Researches on Social Sciences (JoCReSS), 7(4), 337-348. https://doi.org/10.26579/jocress-7.4.24
• Başar, E. (1997). Türk Yükseköğretim Sisteminin Dünü, Bugünü, Yarını. Ondokuz Mayıs University Journal of Education Faculty, 10(1), 17-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/20258/215205#article_cite (Erişim tarihi: 04.04.2025)
• Conrad, C. F., & Wyer, J. C. (1982). Incest in Academe: The Case for Selective Inbreeding. Change: The Magazine of Higher Learning, 14(8), 45-48. https://doi.org/10.1080/00091383.1982.9939784
• Cross, N. (2006). Designerly ways of knowing. Springer.
• Demirkasımoğlu, N., & Büyükgöze, H. (2022). Academic inbreeding as a hiring policy: Capturing the voices of academics from Turkey. KEDI Journal of Educational Policy, 19(2), 27-53. https://doi.org/10.22804/KJEP.2022.19.2.002
• Doğan, M., & Arslan, H. (2025). Academic Inbreeding: Impacts on Creativity and Innovation in Higher Education. South Eastern European Journal of Public Health, XXVI(2). https://doi.org/10.70135/seejph.vi.4289
• Eells, W. C., & Cleveland, A. C. (1935a). Faculty Inbreeding. The Journal of Higher Education, 6(5), 261-269. https://doi.org/10.1080/00221546.1935.11772669
• Eells, W. C., & Cleveland, A. C. (1935b). The Effects of Inbreeding. The Journal of Higher Education, 6(6), 323-328. https://doi.org/10.1080/00221546.1935.11772686
• Eliot, C. W. (1908). University Administration. Houghton Mifflin. https://books.google.com.tr/books?id=5CkTAAAAIAAJ (Erişim tarihi: 04.04.2025)
• Fitoz, I. (2015). Interior Design Education Programs during Historical Periods. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174, 4122-4129. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.1248
• Gokturk, D., & Yildirim-Tasti, O. (2022). The Role of Academic Inbreeding in Building Institutional and Research Habitus: A Case Study from Turkey. Higher Education Policy, 35, 178-198. https://doi.org/10.1057/s41307-020-00201-1
• Göktürk, D., & Kandemir, A. (2019). Yükseköğretimde Akademik Kendileşme (Academic Inbreeding) ve Kurumsal Habitusun İnşası Üzerine Bir Tartışma. Mülkiye Dergisi, 43(3), 599-624. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/53839/725003#article_cite (Erişim tarihi: 05.04.2025)
• Grochocki, L. (2020). Academic Endogamy in Brazil and its Influences on Faculty Productivity and Collaboration. [Master Thesis, Stanford University]. https://www.researchgate.net/publication/344024394_Academic_Endogamy_in_Brazil_and_its_Influences_on_Faculty_Productivity_and_Collaboration/citations#fullTextFileContent (Erişim tarihi: 04.04.2025)
• Gül, Ö. (2016). Türkiye’de İç Mimarlık Lisans Eğitiminde Tasarım Stüdyosu Derslerinin Yürütülmesine Yönelik Geliştirme Modeli Önerisi (Tez No: 444465). [Doktora Tezi, T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Horta, H. (2013). Deepening our understanding of academic inbreeding effects on research information exchange and scientific output: New insights for academic based research. Higher Education, 65(4), 487-510. https://doi.org/10.1007/s10734-012-9559-7
• Horta, H., Veloso, F. M., & Grediaga, R. (2010). Navel Gazing: Academic Inbreeding and Scientific Productivity. Management Science, 56(3), 414-429. https://doi.org/10.1287/mnsc.1090.1109
• İçmimarlar Odası. (2025, Mart 1). İçmimarlar Odası—Hakkımızda. https://www.icmimarlarodasi.org.tr/tr/hakkimizda (Erişim tarihi: 01.03.2025)
• Inanc, O., & Tuncer, O. (2011). The effect of academic inbreeding on scientific effectiveness. Scientometrics, 88(3), 885-898. https://doi.org/10.1007/s11192-011-0415-9
• Kaptan, B. B. (2014). Türkiye’de İçmimarlık Meslek Alanı ve Eğitiminin Tarihi. Türkiye’de İçmimarlık ve İçmimarlar içinde (ss. 63-81). TMMOB İçmimarlar Odası.
• Karadag, E., & Ciftci, S. K. (2022). Deepening the Effects of the Academic Inbreeding: Its Impact on Individual and Institutional Research Productivity. Research in Higher Education, 63(6), 1015-1036. https://doi.org/10.1007/s11162-021-09670-8
• Kozikoğlu, İ. (2016). Akademik Vesayet (Academic Inbreeding): Kavramsal Bir Çözümleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 8(Number: 49), 349-357. https://doi.org/10.9761/JASSS3660
• Marmara Üniversitesi. (2025). Tarihçe | Güzel Sanatlar Fakültesi. Marmara Üniversitesi. https://gsf.marmara.edu.tr/fakulte/tarihce (Erişim tarihi: 01.03.2025)
• McGee, R. (1960). The Function of Institutional Inbreeding. American Journal of Sociology, 65(5), 483-488. https://doi.org/10.1086/222753
• MSGSÜ. (2025a). İç Mimarlık Bölümü | Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. https://msgsu.edu.tr/akademik/mimarlik-fakultesi/bolumler/ic-mimarlik/ (Erişim tarihi: 01.03.2025)
• MSGSÜ. (2025b). Kurum Tarihi | Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. https://msgsu.edu.tr/universite/kurum-tarihi/ (Erişim tarihi: 01.03.2025)
• Schön, D. A. (2017). The Reflective Practitioner. Routledge.
• Tierney, W. G., & Lanford, M. (2020). Institutional Culture in Higher Education. P. Teixeira & J. C. Shin (Ed.), In The international encyclopedia of higher education systems and institutions (2nd bs, ss. 1740-1748). Springer.
• Wyer, J. C., & Conrad, C. F. (1984). Institutional Inbreeding Reexamined. American Educational Research Journal, 21(1), 213-225. https://doi.org/10.3102/00028312021001213
• Yazıcı, E. (2023). Eğitim Fakültelerinde Akademik İçten Beslenme ve Akademik Hareketlilik: Bir Karma Yöntem Araştırması. [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. bs). Seçkin Yayıncılık.
• YÖK. (2021). Türkiye’de Yükseköğretim Sistemi. Yükseköğretim Kurumu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/turkiye-de-yuksekogretim-sistemi-2021.pdf (Erişim tarihi: 25.03.2025)
• YÖK. (2025a). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi, Bölümler Hakkında Genel Bilgiler. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim tarihi: 25.03.2025)
• YÖK. (2025b, Mart 25). YÖK Tarihçe. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/tarihce (Erişim tarihi: 25.03.2025)
• YÖK. (2025c, Nisan). Yükseköğretim Akademik Arama. https://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/ (Erişim tarihi: 02.04.2025)
• YÖKAK. (2018). Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi 2017 Yılı Durum Raporu. Yükseköğretim Kalite Kurulu. https://www.yokak.gov.tr/documents/StatusReports/2017-YÜKSEKÖĞRETİM%20DEĞERLENDİRME%20ve%20KALİTE%20GÜVENCESİ%202017%20YILI%20DURUM%20RAPORU%20v13.pdf (Erişim tarihi: 02.04.2025)