Miras Hukukuna İlişkin Dava ve İşlerde Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi

Year 2021, , 905 - 929, 29.12.2021

Musab Bilkay

https://doi.org/10.26650/ppil.2021.41.2.991903

Abstract

Miras hukuku, özel hukukun esaslı dallarından olduğu gibi yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda da mirasa ilişkin dava ve işler sıkça görülmektedir. Bununla birlikte mirasa ilişkin yetki hükümlerinin yer aldığı MÖHUK’un 43. maddesi ile genel yetki hükmü maddesi olan 40. madde arasındaki ilişki, mirasa ilişkin yetki hükmünün kapsamı ve yetkinin niteliği doktrinde tartışma konusu olmuştur. Yargının uygulamalarında da birbirinden farklı kararlara rastlanmıştır. İlgili tartışmaların yalnızca teorik değil aynı zamanda pratik sonuçları da vardır. Öyle ki tartışmaların neticesinde, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin niteliğine göre davanın Türk mahkemeleri dışında bir ülkede açılıp açılamayacağı belirlenecektir. Böylece yabancı bir ülkenin yetkili makamından alınan mirasa ilişkin bir kararın tanıma veya tenfize konu olup olamayacağı da anlaşılabilecektir. Buna ek olarak Türkiye’de görülecek mirasa ilişkin yabancı unsurlu bir dava veya çekişmesiz yargı işinde hangi yer mahkemesinin yetkili olduğu da ortaya çıkacaktır. Dolayısıyla miras hukukuna ilişkin dava ve işlerde Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin belirlenmesi önem arz etmektedir. Çalışmada bu hususlar 5 ayrı başlıkta doktrin görüşleri ve kendi görüşlerimizle beraber, yargı kararları da ele alınarak incelenecektir. İlk olarak yetkiye ilişkin tarafı olduğumuz milletlerarası anlaşmalar incelenecek, akabinde MÖHUK’ta yer alan yetki kuralları irdelenecektir. Daha sonra, MÖHUK’taki genel yetki kuralı olan 40. madde ile 43. madde arasındaki ilişki tespit edilecek ve devamında 43. maddenin kapsamı belirlenecektir. Mirasçılık belgesinin verilmesi işinin hangi madde kapsamında değerlendirileceğine dair görüşler ve tespitlerden söz edilecek ve mirasçılık belgesinin verilmesinde Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin niteliği
kendi görüşlerimiz dahilinde sorgulanacaktır. Son olarak, 43. maddede yer alan yetki hükmünün niteliği araştırılarak bu husus doktrin görüşleri ve yargı kararlarıyla beraber ele alınacaktır.

Keywords

Miras Hukuku, Milletlerarası Yetki, Mirasçılık Belgesi, Münhasır Yetki, Yabancılık Unsuru, Tanıma ve Tenfiz

Thanks

Çalışmamı inceleyen sayın hakemlere, fikirleriyle bana ilham veren, zaman ayırıp çalışmamı değerlendirerek görüşlerini bildiren sayın hocalarım Prof. Dr. Emre ESEN’e, Doç. Dr. İnci ATAMAN FİGANMEŞE’ye, Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Yasemin AYDOĞMUŞ’a ve kıymetli arkadaşım İdil’e; bana her daim destek olan sevgili aileme teşekkürü borç bilirim.

International Jurisdiction of Turkish Courts in Cases and Affairs Related to Inheritance Law

Abstract

Inheritance law is one of the main branches of Turkish private law, and cases and affairs related to inheritance law are frequently seen with elements of foreignness. For this reason, it is important to determine the international jurisdiction of Turkish courts in cases and affairs (that is, non-contentious cases) related to the law of inheritance. However, the relation between Article 43 of MÖHUK (Turkish Code of International Private Law and Procedural Law), which includes the provisions outlining competent jurisdiction regarding inheritance issues, and Article 40, which is the article of genera 
jurisdictional rules, the scope of the jurisdictional provision regarding inheritance and the nature of the jurisdiction have been the subject of considerable discussion in the doctrine. The various judicial decisions have reached different conclusions. This study will examine these issues in five sections, considering at the same time various doctrinal views and judicial decisions. Firstly, the international agreements concluded by Turkey will be examined, and then the rules of jurisdiction in the MÖHUK will be analyzed. After this part, the relationship between Article 40 and Article 43 will be considered, then, the scope of Article 43 will be clarified. Opinions and analyses about the scope of the process of issuing a certificate of inheritance will be included, and the nature of the international jurisdiction of the Turkish courts concerning the certificate of inheritance will be discussed. In the last section, the nature of the jurisdictional provision in Article 43 will be examined. Finally, this issue will be discussed together with the doctrinal views and judicial decisions.

Keywords

Inheritance law, International Jurisdiction, Certificate of Inheritance, Exclusive Authority, Element of Foreignness, Recognition and Enforcement

References

• Akduman E, “Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisi” (2020) 15 Terazi Hukuk Dergisi 466
• Can H and Tuna E, Milletlerarası Usul Hukuku (2nd edn, Adalet Yayınevi 2019)
• Çelik NB, “Türkiye’de Yabancılık Unsuru İçeren Mirasçılık Belgelerinin Düzenlenmesi” (2019) 24 DÜHFD 439
• Çelikel A, “Yeni Kanuna Göre Göre Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfiz Şartları” (1982) 2 Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 7
• Çelikel A and Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (16th edn, Beta 2020)
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (6th edn, Savaş Yayınevi 2020)
• Ekşi N, Yargıtay Kararları Işığında Milletlerarası Miras Hukuku (2nd edn, Beta 2013)
• Esen E, “Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Münhasır Yetki Kavramı” (2002) 22 Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 183
• Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (Yetkin 2021)
• Lale M, Özetli-İçtihatlı Yargıtay Uygulama-Sında Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku (Seçkin Yayınları 2014)
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (21st edn, Beta 2015)
• Özkan I and Tütüncübaşı U, Milletlerarası Usul Hukuku (2nd edn, Adalet Yayınevi 2020)
• Pekgözlü İ, “E-Devlet Projelerinin Yönetilmesi: PolNet Projesi Örneği” (2012) 17 Sosyoekonomi 173
• Ruhi AC, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (4th edn, Seçkin Yayınları 2014)
• Ruhi AC, “Mirasçılık Belgesi ve Yabancı Bir Ülke Mahkemesinden Alınan Mirasçılık Belgesinin Türkiye’de Tanınması” (2014) 9 Terazi Hukuk Dergisi 14
• Şanlı C, Esen E and Ataman Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (8th edn, Beta 2020)
• Süral C, “Hukuk Muhakemeleri Kanununun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi” (2012) 100 TBB Dergisi 167
• Tanrıbilir FB, “MÖHUK ve Mirasa İlişkin Bağlama Kurallarının Uygulanmasında Öne Çıkan Hususlar” in Feriha Bilge Tanrıbilir and Gülce Gümüşlü Tunçağıl (eds), 10. Yılında Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (Adalet Yayınevi 2018)
• Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları (13th edn, Vedat Kitapçılık 2020)