International Jurisdiction Of Turkish Courts In Adoption Cases

Year 2020, Volume: 40 Issue: 2, 1151 - 1173, 30.12.2020

Melis Avşar

Abstract

Within the scope of this study, the issue of international jurisdiction of Turkish courts in adoption cases with foreign elements was examined. In these cases, the international jurisdiction of Turkish courts is determined within the framework of the jurisdiction rules of article 40 of Turkish Private International Law Code (PIL) and its following. In this direction, the jurisdiction rules regulated in article 40 of the PIL and article 41 of the PIL, which can find application areas in terms of adoption cases, were first examined. According to article 40 of the PIL, the international jurisdiction of Turkish courts will be determined by the jurisdiction rules of the domestic law. In terms of adoption cases, the rule that shows the jurisdiction in terms of place in domestic law is included in article 315 of the Civil Code. In article 41 of the PIL, on the other hand, a special jurisdiction rule is stipulated in terms of cases related to the personal status of Turkish citizens. Adoption lawsuits are accepted from cases related to the personal status of Turkish citizens. For this reason, if one of the parties is a Turkish citizen, article 41 of the PIL may find application area. Secondly, the adoption system of the Convention of 29 May 1993 on Protection of Children and Co-operation in Respect of Intercountry Adoption (Turkey is party to it) was examined. And the effects that this system could have on the international jurisdiction of Turkish courts were examined.

Keywords

Intercountry Adoption, adoption case, International Jurisdiction of Turkish Courts in Adoption Cases, Lawsuits Regarding the Personal Status of Turkish Citizens, , the Convention of 29 May 1993 on Protection of Children and Co-operation in Respect of Intercountry Adoption

Evlat Edinme Davalarında Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi

Abstract

Çalışma kapsamında yabancılık unsuru taşıyan evlat edinme davalarında Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi konusu incelenmiştir. Bu davalarda, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi MÖHUK’un 40. ve devamında yer alan yetki kuralları çerçevesinde tespit edilmektedir. Bu doğrultuda evlat edinme davaları bakımından uygulama alanı bulabilecek MÖHUK m. 40 ve MÖHUK m. 41’de düzenlenen yetki kuralları ilk olarak incelenmiştir. MÖHUK m. 40’a göre Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları vasıtasıyla belirlenecektir. Evlat edinme davaları bakımından iç hukukta yer itibariyle yetkiyi gösteren kural Medeni Kanun’un 315. maddesinde yer almaktadır. MÖHUK m. 41’de ise Türklerin kişi hallerine ilişkin davalar bakımından özel bir yetki kuralı öngörülmüştür. Evlat edinme davaları Türklerin kişi hallerine ilişkin davalardan kabul edilmektedir. Bu sebeple taraflardan birinin Türk vatandaşı olması halinde bu madde de uygulama alanı bulabilecektir. İkinci olarak, evlat edinmeye ilişkin uyuşmazlıklarla ilgili Türkiye’nin taraf olduğu 1993 tarihli Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair La Haye Konvansiyonu’nun öngördüğü evlat edinme sistemi ve bu sistemin Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi üzerinde sahip olabileceği etkiler incelenmiştir.

Keywords

Ülkelerarası Evlat Edinme, Evlat Edinme Davası, Evlat Edinme Davalarında Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, Türklerin Kişi Hallerine İlişkin Davalar, 1993 tarihli Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair La Haye Konvansiyonu.

References

• Akbulut PE, ‘6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Aile Hukukuna İlişkin İhtilaflarda Türk Mahkemelerinin Yetkisi ile Bu Kuralların 5718 Sayılı MÖHUK’a Etkisi’ (2010) 12(özel sayı) DEÜHFD 1053.
• Akıncı Z, Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Sözleşmesine Dayanan Yabancı Derdestlik (1. Bs., Seçkin Yayınları 2002)
• Akıncı Z and Demir Gökyayla C, Milletlerarası Aile Hukuku (Vedat Kitapçılık 2010)
• Arslan İ, Milletlerarası Özel Hukukta Mutad Mesken Kavramı (On İki Levha Yayınları 2014)
• Aybay R and Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı) (2. Bs., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008)
• Aydos OS, ‘Yeni Medeni Kanun’a Göre Evlat Edinme’ (2000) 4(1-2) GaÜHFD 1.
• Balkar S, ‘Türk Hukukunda Evlat Edinme’ (2004) 2 GsÜHFD 235.
• Bayraktaroğlu Özçelik G, Milletlerarası Usul Hukukunda Paralel Davalar (Yetkin Yayınları 2016)
• Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (16. Bs., Beta 2020)
• Çelikel A, ‘Evlat Edinmenin Kanunlar İhtilafı Bakımından Meydana Getirdiği Problemler’ (1964) 30(1-2) İÜHFM 217.
• Çörekçi E, Ülkelerarası Evlat Edinme (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisans tezi 2009)
• Demir M, ‘Bazı Ülke Yasaları ile Karşılaştırmalı Olarak Evlat Edinmenin Yasal Koşulları’ (2003) 52 AÜHFD 253.
• Demirkol B, Milletlerarası Yetki Anlaşmaları (Vedat Kitapçılık 2018)
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (6. Bs., Savaş Yayınevi 2020)
• Dural M, Öğüz T and Gümüş MA, Türk Özel Hukuku, Cilt III Aile Hukuku (12. Bs., Filiz Kitabevi 2016)
• Nuray Ekşi, ‘Boşanma Davalarında Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi’ [2010] 1 İKÜHFD 13
• ---------- Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi (2. Bs., Beta 2000)
• ---------- Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (1. Bs., Beta 2013)
• Elçin D, ‘Vesayet ve Kısıtlılık Kararı Verilmesine veya Sona Ermesine ve Vesayetin Yürütülmesine Uygulanacak Hukuk, Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi ve Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması’ (2018) 67(2) AnkÜHFH 279.
• Erdem BB, ‘22.11.2001 Tarihli ve 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Türk Mahkemelerinin Yetkisine İlişkin Kurallar ve Bu Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi’ (2002) 22(2) MHB 149.
• Erten R, Türklerin Kişi Hâllerine İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi (Yetkin Yayınları 2017)
• Gençcan ÖU, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Yorumu 2. Cilt (1. Bs., Yetkin Yayınları 2015)
• Giray FK, ‘Uluslararası Sözleşmelerde Evlat Edinme’ (1999-2000) 19(1-2) MHB 333.
• Hatemi H and Kalkan Oğuztürk B, Aile Hukuku Ders Kitabı (4. Bs., Vedat Kitapçılık 2014)
• Kaya C, Türk Hukukunda Evlat Edinme (Beta 2009)
• Kılıçoğlu AM, Aile Hukuku (genişletilmiş 3. Bs., Turhan Kitabevi 2017)
• Koç E, ‘HMK ve TMK Çerçevesinde Evlat Edinme ve Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması Davasına İlişkin Bazı Tespitler’ (2015) 73(1) İÜHFM 363.
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü Cilt 1 (6. Bs., Demir Demir Yayıncılık 2001)
• ---------- Nizasız Kaza (Ajans Türk Matbaası 1961)
• Küffer EM, Internationales Privatrecht Art. 1-200 IPRG (3. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2016)
• Musielak H, Borth H and Grandel M, Familiengerichtliches Verfahren Kommentar (6. neubearbeitete Auflage, Verlag Franz Vahlen 2018)
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (22. Bs., Beta Yayınları 2017)
• ---------- Milletlerarası Usul Hukuku (2. Bs., Beta 2018)
• Özel S, ‘Ülkelerarası Evlat Edinme’ (2012) 2011(1-Prof. Dr. Atâ Sakmar’a Armağan) GsÜHFD 609.
• Öztekin Gelgel G, ‘Devletler Özel Hukukunda Velayet, Çocuk Kaçırmaları, Evlat Edinmeye İlişkin Problemler’ (2005) 4(8) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 119.
• Parra-Arraguren G, Explanatory Report On The Convention On Protection Of Children And Co-Operation In Respect Of Intercountry Adoption (HCCH Publications 1994)
• Serozan R, Çocuk Hukuku (2. Bs., Vedat Kitapçılık 2005)
• Siehr K, Zürcher Kommentar zum IPRG, Kommentar zum Bundesgesetz über das Internationale Privatrecht (IPRG) vom 18. Dezember 1987 Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht (2. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2004) 749
• Süzen B, Hukuki İşlemlerin Şekline Uygulanacak Hukuk (Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi 2019)
• Şanlı C, Esen E and Ataman Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (8. Bs., Vedat Kitapçılık 2020)
• Şensöz E, ‘Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair 1993 Tarihli La Haye Sözleşmesi Uyarınca Yabancı Adli ve İdari Evlat Edinme Kararlarının Doğrudan Tanınması ve Kontrol Usulü’ (2011) 10(20) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 179.
• ---------- Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması (1. Bs., On İki Levha Yayınları 2017)
• Şıpka Ş, ‘4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Evlat Edinmeye İlişkin Hükümlerinin İncelenmesi’ (1999) 57(1-2) İÜHFM 301.
• Tan Dehmen M, ‘Türk Vatandaşlarının Kişi Hâllerine İlişkin Davalar Bakımından 5718 Sayılı MÖHUK’ta Kabul Edilen Yetki Kuralı’ (2013) 33(1) MHB 169.
• Tanrıbilir FB and Şit Köşgeroğlu B, ‘Uluslararası Özel Hukukta Evlat Edinme’ in Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan (Yetkin Yayınları 2012) 1033.
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku Cilt I (Yetkin Yayınları 2016)
• The Implementation and Operation of the 1993 Hague Intercountry Adoption Conventin: Guide to Good Practice (Guide No 1 under the Hague Convention of 29 May 1993 on Protection of Children and Co-operation in Respect of Intercountry Adoption)
• Tekinalp G and Uyanık A, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları (12. Bs., Vedat Kitapçılık 2016)
• Tiryakioğlu B, ‘Türklerin Kişi Hâllerine İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi’ in Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan (Yetkin Yayınları 2012)
• Umar B, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi (Yetkin Yayınları 2014)
• Üstündağ S, Medeni Yargılama Hukuku (7. Bs., Nesil Matbaacılık 2000)
• Weitzel W, ‘Das Haager Adoptionsübereinkommen vom 29.5.1993-Zur Interaktion der zentralen Behörden’ [2008] 4 NJW 186.