İstanbul Sözleşmesi’nden Çekilmesinden Sonra Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Hukuki Durum Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2025, Volume: 45 Issue: 1, 20 - 37, 12.08.2025

Hatice Kübra Ercoşkun Şenol , Cem Şenol

https://doi.org/10.26650/ppil.2025.45.1.1540558

Abstract

Kadına yönelik şiddet, çağdaş hukukun önemli ve tartışmalı konularından biri olarak çok sayıda uluslararası sözleşme ve yasal düzenlemeye konu olmuştur. Kadına yönelik şiddete odaklanan en önemli uluslararası sözleşmelerden biri olan İstanbul Sözleşmesi, süregelen bir hukuki tartışmanın konusu olmaya devam etmektedir. Türkiye, Sözleşme’yi hem ilk onaylayan hem de Sözleşme’den ilk çekilen devlet olarak bu tartışmalar açısından önemli bir ülke haline gelmiştir. Bu makalede, Türkiye’nin Sözleşme’den çekilmesinin kapsamlı bir incelemesi yapılmakta, bunun yasallığı ve hukuki sonuçları değerlendirilmektedir. Bu bağlamda makalede, öncelikle İstanbul Sözleşmesi’nin önemi ve kapsamlı bir analizi sunulmakta; ardından Türkiye’nin Sözleşme’den çekilmesinden sonra Türk hukukunda ortaya çıkan hukuki durum tespit edilmektedir. Bu inceleme çerçevesinde, Türkiye’nin Sözleşme’den çekilmesinin kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin yasal durumda bir boşluğa yol açıp açmadığına dair eleştirel bir tartışma yürütülmektedir. Sonuç olarak ulusal mevzuatın İstanbul Sözleşmesi’nde belirtilenlerin ötesine geçen hükümler içermemesi nedeniyle çekilmenin hukuken isabetli olmadığı tespit edilerek Türkiye’nin Sözleşme’ye yeniden taraf olması savunulmaktadır.

Keywords

Eviçi şiddet , Toplumsal cinsiyet , Toplumsal cinsiyet eşitliği , İstanbul Sözleşmesi , Kadına yönelik şiddet

An Assessment of Turkey’s Legal Situation on Combating Violence against Women after Withdrawing from the Istanbul Convention

Abstract

The issue of violence against women has emerged as a central subject in the realm of contemporary law, prompting the establishment of numerous international conventions and legal regulations aimed at addressing it. The Istanbul Convention, a pivotal international convention focused on violence against women, remains a subject of ongoing legal discourse. Notably, Turkey has distinguished itself as a pioneering nation in this regard, being the first state to both ratify and subsequently withdraw from the Convention. This article undertakes a comprehensive examination of Turkey’s withdrawal from the Convention, assessing its legality and legal ramifications. In this regard, the article f irst provides a thorough analysis of the Istanbul Convention and its significance. It then turns its attention to the legal landscape in Turkish law in the aftermath of Turkey’s withdrawal from the Convention. Within the framework of this examination, the article engages in a critical discussion of whether Turkey’s withdrawal from the Convention has resulted in a lacuna in its legal framework for combating violence against women. It is determined that withdrawal is not an effective course of action, as the national legislation does not contain provisions that go beyond those specified in the Istanbul Convention. The article recommended that Turkey should again become a party to the Convention.

Keywords

Domestic violence , Gender , Gender equality , Istanbul Convention , Violence against women

References

• Havutçu A, ‘Mukayeseli Hukuktaki Gelişmeler Işığında Aile İçi Şiddet Yönünden Bedensel Zararların Tazmini’ in Sema Uçakhan Güleç and Necdet Basa (eds), Yeni Yasal Düzenlemeler Işığında Bedensel Zararların Tazmini Esasları ve Usulü Kongresi (Ankara Bar Association 2013) 403-450. google scholar
• Kahveci N, ‘6284 sayılı Kanun Kapsamında Tedbir Kararları’ in Sema Uçakhan Güleç and Necdet Basa (eds), Yeni Yasal Düzenlemeler Işığında Bedensel Zararların Tazmini Esasları ve Usulü Kongresi (Ankara Bar Association 2013) 451-466. google scholar
• Sokullu Akıncı F, ‘Şiddetin Normalleştirilmesi Süreci ve Aile İçi Şiddet’ in Adem Sözüer (ed), 2. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali: Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık: Tebliğler (Adalet 2014) 651-662. google scholar
• Constitutional Court, 126/32, 25 June 2022. google scholar
• 10th Chamber of the Council of State, 1493/2489, 28 April 2022. google scholar
• Opuz v. Turkey App No 33401/02 (ECHR, June 9, 2009). google scholar
• The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW) (adopted December 18, 1979, entered into force September 3, 1981) 1249 UNTS 13 < https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention- elimination-all-forms-discrimination-against-women > Accessed December 30, 2024. google scholar
• The Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence (Istanbul Convention) (adopted May 11, 2011, entered into force August 1, 2014) ECS < https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty- detail&treatynum=210 > Accessed December 30, 2024. google scholar
• The Declaration on the Elimination of Violence against Women of 1993 (adopted December 20, 1993) UN Doc. A/RES/48/104 < https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/declaration-elimination-violence-against-women > Accessed 30 December 2024. google scholar
• Optional Protocol to the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (adopted October 6, 1999, entered into force December 22, 2000) 2131 UNTS 83 < https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n99/774/73/pdf/n9977473.pdf > Accessed December 30, 2024. google scholar
• Akbulut B, ‘6284 sayılı Kanunda Şiddet ve İstanbul Sözleşmesinin TCK Açısından Değerlendirilmesi’ (2014) 5(6) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 141-177. google scholar
• Ayhan T, ‘Protecting the Woman or the Family? Contradiction Between the Law and Its Practice in Violence Against Woman Cases in Turkey’ (2017) 5(1) Marmara University Journal of Political Science 137-162. google scholar
• Bakırcı K, ‘İstanbul Sözleşmesi’ (2015) 73(4) Ankara Bar Review 133-204. google scholar
• Bal, L., ‘Uluslararası Hukuk Açısından Uluslararası Antlaşmalardan Çekilme Yetkisine ve Usulüne Ilişkin Tartışmalar’ (2023) 43(2) Public and Private International Law Bulletin 639-679. google scholar
• Berthet, V., ‘Norm under fire: support for and opposition to the European Union’s ratification of the Istanbul Convention in the European Parliament’ (2022) 24(5) International Feminist Journal of Politics 675-698. google scholar
• Bosak, M. and Vajda MM. ‘The reality behind the Istanbul convention: Shattering conservative delusions’ (2019) 74 Women’s Studies International Forum 77-83. google scholar
• Ceylan E, ‘Türk Hukukunda Aile İçi Şiddet ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesiyle İlgili Yeni Düzenlemeler’ (2013) 109 Union of Turkish Bar Associations Review 13-54. google scholar
• De Vido S, ‘The Ratification of the Council of Europe Istanbul Convention by the EU: A Step Forward in the Protection of Women from google scholar
• Violence in the European Legal System’ (2017) 9(2) European Journal of Legal Studies 69-102. google scholar
• Dickstein LJ, ‘Spouse Abuse and Other Domestic Violence’ (1988) 11(4) Psychiatric Clinics of North America 611-628. google scholar
• Durmuş MT, ‘Cumhurbaşkanın Uluslararası Sözleşmeler Üzerindeki Tasarruf Yetkisi ve Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden Ayrılmasının google scholar
• Hukuki Analizi’ (2021) 29(3) Selçuk Law Review 1969-2007. google scholar
• Dursun A, ‘İstanbul Sözleşmesi’nin İslâm Hukukuna Göre Değerlendirilmesi’ (2020) 10(19) The Journal of Gumushane University Faculty of Theology 41-68. google scholar
• Grans L, ‘The Istanbul Convention and the Positive Obligation to Prevent Violence’ (2018) 18(1) Human Rights Law Review, 133-155. google scholar
• Jurasz O, ‘The Istanbul Convention: a new chapter in preventing and combating violence against women’ (2015) 89(9) Australian Law Journal 619-627. google scholar
• Kanbur N, ‘Istanbul Convention: Commitment to Preventing Gender-Based Violence’ (2021) 69(2) Journal of Adolescent Health 354-355. google scholar
• Karaoğlu O, ‘Türk Hukukunda Milletlerarası Andlaşmalardan Tek Taraflı Çekilme’ (2021) 16(203) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1083-1106. google scholar
• Kaya Kızılırmak C, ‘İstanbul Sözleşmesi’nin Genel İlkeleri Işığında 6284 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Uyarınca Hâkim Tarafından Verilebilecek Koruyucu Tedbirler’ (2020) 40(2) Public and Private International Law Bulletin 625-655. google scholar
• Kırbaş Canikoğlu S, ‘Kadınlara Yönelik Şiddetin ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesine Dair Ulusal ve Uluslararası Mevzuat (İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı Kanun)’ (2015) 73(3) Ankara Bar Review 355-378. google scholar
• Kütük Kuriş M, ‘The rise and fall of support for the Istanbul Convention: Understanding the case of KADEM’ (2022) 93 Women's Studies International Forum 1-14. google scholar
• McQuigg RJA, ‘What potential does the Council of Europe Convention on Violence against Women hold as regards domestic violence?’ (2012) 16(7) The International Journal of Human Rights 947-962. google scholar
• Moroğlu N, ‘Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi 6284 sayılı Yasa ve İstanbul Sözleşmesi’ (2012) 99 Union of Turkish Bar Associations Review 357-380. google scholar
• Öztürk N, ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Öneriler’ (2017) 8(1) Inonu University Law Review 1-32. google scholar
• Pirim CZ, ‘The Legal Effects of the New Presidential System on Turkey’s Treaty-Making Practice’ (2022) 33(2) European Journal of International Law 579-606. google scholar
• Sever Ç, Kadına Karşı Ev İçi Şiddette Devletin Sorumluluğu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Opuz v. Türkiye Kararı’ (2012) 1(2) Atılım Social Sciences Journal 19-46. google scholar
• Šimonović D, ‘Global and Regional Standards on Violence Against Women: The Evolution and Synergy of the CEDAW and Istanbul Conventions’ (2014) 36(3) Human Rights Quarterly 590-606. google scholar
• Tjaden P and Thoennes N, ‘Prevalence and Consequences of Male-to-Female and Female-to-Male Intimate Partner Violence as Measured by the National Violence Against Women Survey’ (2000) 6(2) Violence Against Women 142-161. google scholar
• Uğur H, ‘Kadın ve Aile Bireylerine Yönelik Şiddete Karşı 6284 sayılı Kanun’un Getirdikleri’ (2012) 101 Union of Turkish Bar Associations Review 333-366. google scholar
• Ulusoy AD and Halatçı Ulusoy Ü, ‘Kadınları Şiddete Karşı Korumaya Yönelik Uluslararası İstanbul Sözleşmesi’nin Türkiye Açusundan Feshine Dair Karar Hukuka Uygun mudur?’ (2021) 16 (182) Terazi Hukuk Dergisi 2009-2023. google scholar
• CNN Türk. 2011. ‘Bakan Zehra Zümrüt Şelçuk’tan İstanbul Sözleşmesi Açıklaması’ (March 24, 2021) < https://www.cnnturk.com/turkiye/ bakan-zehra-zumrut-selcuktan-istanbul-sozlesmesi-aciklamasi > Accessed 24 March 2023. google scholar
• Gözler, K., ‘Cumhurbaşkanının Uluslararası Sözleşmeleri Feshetme Yetkisi Var mıdır? (İstanbul Sözleşmesinin Feshi Hakkında 3718 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı Üzerine Eleştiriler)’ (March 21, 2021) < https://www.anayasa.gen.tr/ua-sozlesme-fesih.htm. > Accessed 26 May 2023. google scholar
• Gülmez M, ‘İstanbul Sözleşmesinin Feshi Kararı, Soy Zinciri ve Anayasa’ya Aykırılık Sorunu’ (April 1, 2021) < http://arastirma.disk.org.tr/ ?p=5392 > Accessed June 18, 2023. google scholar
• Hukuki Haber, ‘Emsal nafaka kararı; Birlikte yaşayan sevgililer aile sayıldı’ (May 23, 2021) < https://www.hukukihaber.net/gundem/emsal- nafaka-karari-birlikte-yasayan-sevgililer-aile-sayildi-h194845.html > Accessed 24 August 2023. google scholar
• Köker L, ‘İstanbul Sözleşmesinin İptalinin Anayasaya Aykırılığı Üzerine’ (March 24, 2021) < https://birikimdergisi.com/guncel/10531/ istanbul-sozlesmesini-sona-erdirme-kararinin-anayasaya-aykiriligi-uzerine > Accessed 15 June 2023. google scholar
• Metropoll, ‘Türkiye’nin Nabzı: Ayın Beş Rakamı’ (March 2021) < http://www.metropoll.com.tr/upload/content/files/1893-ayin-5rakami- mart21.pdf > Accessed 23 March 2023. google scholar
• Presidency of Istanbul Bar Association, Presidency of Istanbul Bar Association, ‘İstanbul Sözleşmesi, Cumhurbaşkanı Kararı ile Neden Feshedilemez?’ (April 2, 2021) < https://www.istanbulbarosu.org.tr/HaberDetay.aspx?ID=16262 > Accessed March 24, 2023. google scholar
• Şen E, ‘İstanbul Sözleşmesinin Feshinin Hukukiliği Tartışması’ (March 20, 2021) < https://sen.av.tr/tr/makale/istanbul-sozlesmesinin- feshinin-hukukiligi-tartismasi > Accessed May 20, 2023. google scholar
• The Council of Europe Treaty Office, ‘Chart of signatures and ratifications of Treaty 210’ < https://www.coe.int/en/web/conventions/ full-list?module=signatures-by-treaty&treatynum=210 > Accessed 30 December 2024. google scholar
• WHO, ‘Female genital mutilation: An overview’ (1998) < https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42042/9241561912_eng.pdf? sequence=1 > Accessed 29 June 2023. google scholar
• WHO, ‘Violence against women prevalence estimates, 2018: global, regional and national prevalence estimates for intimate partner violence against women and global and regional prevalence estimates for non-partner sexual violence against women’ (2021) google scholar
• < https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/341337/9789240022256-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y > Accessed Febru-ary 24, 2023. google scholar
• Yeniçağ, ‘Tarikatlar AKP'ye teşekkür için sıraya girdi. İstanbul Sözleşmesi feshedildi şimdi hedeflerinde 6284 var’ (March 21, 2021) < https://www.yenicaggazetesi.com.tr/tarikatlar-akpye-tesekkur-icin-siraya-girdi-istanbul-sozlesmesi-feshedildi-simdi- hedeflerinde-6284-var-435313h.htm > Accessed 4 September 2023. google scholar