Birgivi'nin Tarikat'ul-Muhammediye eseri üzerinden Tıbbu'n-Nefs'te Psikoloji-Ahlak ilişkisi

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 17, 27.12.2023

Feyza Betül Tunceroğlu

Öz

Bu makale, Birgivi'nin “Muhammed'in (ﷺ) Yolu” adlı kitabı üzerinden Tıbbü'n-Nefs/er-Rūḥānī (Geleneksel İslam Psikolojisi) disiplinindeki ahlakın rolünü ve psikoloji ile ilişkisini incelemektedir. Araştırmada öncelikle Birgivi'nin teorik ahlak konusundaki yazıları incelenmiştir. Bu bölümde ahlakın tanımı ve ahlakın kaynağı yer almaktadır. Ardından Birgivi'nin ahlakın pratik boyutuna ilişkin değerlendirmeleri incelenmiştir. Bu bölümde Birgivi'nin eserindeki bazı erdemler ve reziletler nedenleri ve çözümleri ile birlikte ele alınmıştır. Çalışmanın devamında ahlak ve psikoloji arasındaki ilişki incelenmiştir. Metnin ilgili kesiti incelendiğinde, Birgivi'nin ahlaklı olabilmek için kişinin olumsuz ruh hallerini aşması ve psikolojik olarak sağlıklı bir ruh haline ulaşmasının gerekliliğine dikkat çektiği görülmektedir. Birgivi'nin ahlak için psikolojinin gerekli olduğu görüşünden ve ahlakın psikolojik iyi oluşa da katkı sağlamasından hareketle; bu bölümde ikisinin ayrılmazlığı vurgulanmıştır. Çalışmanın devamında Birgivi'nin ahlak anlayışını Allah'ı sevmek ve O'ndan ürpermek anlamına gelen takva kavramı çerçevesinde şekillendirmesinden yola çıkarak, modern psikolojiye dine dayalı etik terapi yöntemlerinin eklenmesinin psikoloji disiplinine önemli katkılar sağlayacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psychology, ethics, tibb al-nafs/al-rūḥānī, birgivi, path of Muhammad (ﷺ)

The Relationship Between Psychology and Ethics in Tibb al-Nafs/al-Rūḥānī Through Birgivi's Treatise on “The Path of Muhammad (ﷺ)”

Öz

This paper examines the role of ethics in the discipline of Ṭibb al-Nafs/al-Rūḥānī (Traditional Islamic Psychology) and its relationship with psychology through Birgivi's book “The Path of Muhammad (ﷺ)”. First of all, Birgivi's writings on theoretical morality were explored. This chapter includes the definition of morality and the source of morality. Afterwards, Birgivi's evaluations on the practical dimension of morality were examined. In this section, some virtues and vices in Birgivi's work are discussed with their causes and solutions. In the continuation of the study, the relationship between morality and psychology was examined. The analysis of the section of the text reveals that Birgivi shows regard that in order to be moral, one must overcome unfavorable psychic states and develop a psychologically healthy mood. Based on Birgivi's view that psychology is necessary for morality, and that morality also contributes to psychological well-being; inseparability of the two was emphasized in this section. Then, starting from Birgivi's shaping his understanding of morality within the framework of religious term taqwa, which means to love God and to tremble at Him, it was concluded that adding religion-based ethical therapy methods to modern psychology would make an important contribution to the discipline of psychology.

Anahtar Kelimeler

Psychology, ethics, tibb al-nafs/al-rūḥānī, path of Muhammad (ﷺ), path of Muhammad (ﷺ), path of Muhammad (ﷺ)

Kaynakça

• Al-Birgivī, M. (2011). Al- Ṭarıqah ̄ alMuhammadiyyah wa- l-Sirāṭ al- Ahmadiyyah. Damascus: Dār al-Qalam.
• Arıcı, M. (2016). İlimler Tasnifi Literatüründe Ahlâk İlmi. Mukaddime, 7(1), 1-29.
• Aristoteles. (1998) Eudemos’a Etik. (Çev. Saffet Babür). Ankara: Dost Kitabevi.
• Aydin, F. (2014). Teleolojik Ahlak anlayışlarında mutluluğa ulaşmada ahlaki değerlerin yeri. Asya Öğretim Dergisi, 2(2), 52-59.
• Bandura, A., Ross, D., & Ross, S. A. (1961). Transmission of aggression through imitation of aggressive models. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 63(3), 575– 582. https://doi.org/10.1037/h0045925
• Çağrıcı, M. (2022). Fazilet. TDV İslam Ansiklopedisi, Tunceroglu; Psychology and Ethics in Tibbu'r-Ruhani. https://islamansiklopedisi.org.tr/fazilet (08.05.2022)
• Cevizci, A. (2000). Felsefe terimleri sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Fowles, D. C., & Kochanska, G. (2000). Temperament as a moderator of pathways to conscience in children: The contribution of electrodermal activity. Psychophysiology, 37(6), 788-795.
• Galen (1937). Kitâbü'l-ahlâk li-Calinus, (nşr. P. Kraws), Külliyetu’l-âdâb bi’l-Câmi‘âti’l-Mısriyye, 5/1
• Güven, M. (2014). Aristoteles' in ahlak öğretisinde" Altın Orta" kuralı. İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Kagan J. (2005). Human morality and temperament. Nebraska Symposium on Motivation, 51, 1–32.
• Koç, M. (2020). Bir Osmanlı bilgini olarak Mehmed Birgivi’nin eserlerinde takvâ ve ahlak ilişkisi: Ahlak ve tasavvuf psikolojisi perspektifinden semantik analizler. Türk Din Psikolojisi Dergisi, (2), 39-91
• Sarıkçıoğlu, E. (1999). Dinler tarihi. Isparta: Kardelen Yayınları.
• Sefton, P. (2011). Condition, disease, disorder. AMA Style Insider. American Medical Association. Retrieved 20 August 2019.
• Yüksel, E. (2011). Mehmed Birgivî'nin (929- 981/1523-1573) dinî ve siyasî görüşleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.