ENERJININ EKONOMIK BÜYÜMEYE ETKİSİ: KIRGIZİSTAN EKONOMİSİ İÇIN ARDL SINIR TESTİ

Year 2020, Issue: 87, 48 - 63, 20.10.2020

Jusup Pırımbaev Galip Afshin Ravanoglu Burulcha Sulaımanova

Abstract

Enerji, ekonomik büyümenin gerçekleşmesi için önemli bir girdi olarak kabul görmektedir. Ancak enerji tüketiminin ve üretiminin ekonomik büyümeye neden olmadığı durumlarla da karşılaşılmaktadır. Kırgızistan gibi enerji kaynakları bakımından dışa bağımlı ülkelerde, kaynaklarının önemli bir bölümünü enerji ithalatına harcamaları dış ticaret açıklarına neden olabilmektedir.
Bu çalışmada 1992-2016 yılları arasında Kırgızistan ekonomisinde petrol üretimi ve tüketiminin, elektrik üretimi ve tüketiminin kişi başına GSYİH üzerindeki etkisi ARDL sınır testi yöntemiyle incelenmiştir. Sonuç olarak bağımsız değişkenlerden sadece petrol tüketiminin kişi başına GSYİH’yı uzun dönemde pozitif etkilediği bulunmuştur. Fosil yakıtlar bakımından dışa bağımlı olan Kırgızistan, toplam enerji tüketimi içerisinde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını arttırabilmesi durumunda, dış ticaret açıklarını azaltabilecek ve kaynaklarını daha verimli kullanabilecektir.

Keywords

Enerji, Ekonomik Büyüme, Kırgızistan, ARDL Sınır Testi

EFFECTS OF ENERGY ON ECONOMIC GROWTH: ARDL BOUNDS TESTING FOR KYRGYZSTAN

Abstract

Energy is regarded as an important data for the realization of economic growth. However, we encounter cases where energy consumption and production do not cause economic growth. In countries such as Kyrgyzstan that are dependent on foreign sources in terms of energy resources, spending a significant portion of their resources on energy imports may cause foreign trade deficits.
In this study, the effect of oil production and consumption on electricity production and consumption per capita GDP in Kyrgyzstan economy between 1992 and 2016 was examined by ARDL limit test method. Kyrgyzstan, which is dependent on foreign sources in terms of fossil fuels, will be able to reduce its foreign trade deficits and use its resources more efficiently if it can increase the share of renewable energy sources in total energy consumption

Keywords

Energy, Economic Growth, Kyrgyzstan, ARDL Bounds Test

ВЛИЯНИЕ ЭНЕРГЕТИКИ НА ЭКОНОМИЧЕСКИЙ РОСТ: ОЦЕНКА МОДЕЛИ ARDL ДЛЯ ЭКОНОМИКИ КЫРГЫЗСТАНА

Abstract

В данном исследовании изучается влияние добычи и потребления нефти, а также производство и потребление электроэнергии на ВВП на душу населения Кыргызстана в период с 1992 по 2016 гг., с помощью оценки модели ARDL. Кыргызстан, который зависит от зарубежных источников ископаемого топлива, сможет сократить свой внешнеторговый дефицит и более эффективно использовать свои ресурсы, если он сможет увеличить долю возобновляемых источников энергии в общем потреблении энергии.

Keywords

энергетика, экономический рост, Кыргызстан, модель ARDL

References

• Ak, M. Yeniden Yapılandırılan Sağlık Bakanlığı’nda Değişen İnsan Kaynakları Uygulamalar // Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi. – 2018. – Cilt: 2. Sayı: 1. – S. 62-78.
• Apergıs, N., Payne, J.E. Renewable Energy Consumption and Economic Growth: Evidence from a Panel of OECD Countries // Energy Policy. – 2010. – No 38. – S. 656-660. Ballı, E., Sigeze, Ç., Manga, M. Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: BDT Ülkeleri Örneği // Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. – 2018. – Sayı: 18. – S. 773-788.
• Baum, C.F. A review of Stata 8.1 and its time series capabilities // International Journal of Forecasting. – 2004. – Vol.20. – S. 151-167.
• Clemente, J., Montañés, A. & Reyes, M. Testing for a unit root in variables with a double change in the mean // Economics Letters. – 1998. – Vol. 59, No 2. – P. 175-182. Dickey, D. A. and Wayne, A. F. Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root // Journal of the American Statistical Association. – 1979. – No 74. – P. 427-431.
• Çetin, M., Seker, F. Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği // Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. – 2012. – Cilt: XXXI, Sayı:1. – S. 85-106.
• Karagöl, E., Erbaykal, E., Ertuğrul, H.M. Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Elektrik Tüketimi İlişkis: Sınır Testi Yaklaşımı // Doğuş Üniversitesi Dergisi. – 2007. – Cilt: 8(1). – S. 72-80.
• Erdoğan, S., Gürbüz, S. Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi // Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. – 2014. – Sayı: 32. – S. 79-87.
• Koç, S., Saidmurodov, S. Orta Asya Ülkelerinde Elektrik Enerjisi, Doğrudan Yabancı Yatırımı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Ege Akademik Bakış. – 2018. – Cilt: 18, Sayı: 2. – S. 321-328.
• Hamilton, J. D. Time Series Analysis. – Princeton University Press, 1994.
• Mackinnon, J. G. Critical Values for Cointegration Tests. Chapter 13 in R. F. Engle and C. W. J. Granger (eds.). Long-run Economic Relationships: Readings in Cointegration. Oxford. Oxford University Press, 1991.
• Mackinnon, J. G. Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests // Journal of Applied Econometrics. – 1996. – No 11. – P. 601-618.
• Narayan, P. K. The saving and investment nexus for China: evidence from cointegration tests // Applied Economics. – 2005. – No 37(17). – P. 1979-1990.
• Nelson, Ch. R. and Charles, I. P. Trend and Random Walks in Macroeconomic Time Series // Journal of Monetary Economics. – 1982. – No 10. – P. 139-162.
• Nyasha, S., Gwenhure, Y., Odhiambo, N.M. Energy Consumption and Economic Growth In Ethiopia: A Dynamic Causal Linkage // Energy& Environment. – 2018. – No 29(8). – P. 1393-1412.
• Mucuk, M., Uysal, D. Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme // Maliye Dergisi. – 2009. – Sayı: 157. – S. 105-115.
• Odhiambo, N. M. Energy Consumption and Economic Growth Nexus in Tanzania: An ARDL Bounds Testing Approach // Energy Policy. – 2009. – No 37. – P. 617-622.
• Ozturk, I., Acaravci, A. The Causal Relationship between Energy Consumption and GDP in Albania, Bulgaria, Hungary and Romania: Evidence from ARDL Bound Testing Approach // Applied Energy. – 2010. – No 87. – S.1938-1943.
• Pala, A., Gelişmekte, O. Ülkelerde Enerji Tüketimi, Karbon Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin ARDL Yaklaşımı İle İncelenmesi // Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergis. – 2018. – Cilt: 14, Özel Sayı. – S.1-29.
• Pesaran, H. M., Yongcheol, S. and Richard, J. S. Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. – 2001. – No16. – P. 289-326.
• Perron, P. The Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis // Econometrica. – 1989. – No57. – P.1361-1401.
• Potbaev, R. Renewable Energy in Kyrgyzstan: State, Policy and Educational System // Ises Solar World Congress. – Kassel, Germany, 2011.
• Salisu, A. A, Oloko, T. F, Okunoye, I., Opeloyeru, O. and Olabisi, N. Energy Consumption and Economic Growth in Oil Importing and Oil Exporting Countries: A Panel ARDL Approach // Centre for Econometric and Allied Research, University of Ibadan Working Papers Series, CWPS 0048, 2018.
• Sayın, A.S. Sosyal Medyanın Tüketici Davranışları Etkileri Üzerine Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma” // Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. – 2017. – Sayı: 46(5). – P. 437-452.
• Şengül, S., Tuncer, İ. Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme:1960-2000 // İktisat İşletme ve Finans. – 2006. – Sayı: 21(242). – S. 69-80.
• Wang, S.S. CO2 Emissions, Energy Consumption and Economic Growth In China: A Panel Data Analysis, Energy Policy, 2011. – No 39. – P. 4870-4875.